Τα φώτα της σκηνής ανάβουν και ο κωμικός Γιάννης Σαρακατσάνης προχωρά προς το κέντρο της, έτοιμος να αρχίσει τη νέα του παράσταση αυτοσχεδιασμού. Δίπλα του στέκεται ο Πάτροκλος και μεταξύ τους αρχίζει μια καταιγιστική ανταλλαγή διαλόγων, γεμάτη ξεκαρδιστικές ατάκες. «Είμαι πάντα έτοιμος για μια καλή δόση γέλιου, ακόμα και χωρίς μπαταρία», δηλώνει ο Πάτροκλος… ένα μικρό ανθρωποειδές ρομπότ. Αυτή η πρωτότυπη παράσταση, που ενώνει την τέχνη του αυτοσχεδιασμού με τη ρομποτική, θα παρουσιαστεί την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου, στις 10.30 το πρωί, στο Ωδείο Αθηνών, στο πλαίσιο του Athens Science Festival.
Η παράσταση αυτοσχεδιασμού «ROBOTICOMEDY» αποτελεί καρπό της συνεργασίας του ηθοποιού, Γιάννη Σαρακατσάνη, με το εργαστήριο «Computer Networks & Services Research Laboratory» (CoNSeRT) του Τμήματος Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Στη σκηνή, ο δημοφιλής ηθοποιός θα συμπράξει με το ανθρωποειδές ρομπότ NAO, που οι υπεύθυνοι του εργαστηρίου έχουν ονομάσει Πάτροκλο.
Στην παράσταση τίποτα δεν θα είναι προγραμματισμένο. Δεν υπάρχει σενάριο, ούτε έτοιμες ατάκες. Υπάρχει μόνο φαντασία, αυτοσχεδιασμός και… ένας αλγόριθμος που προσπαθεί να καταλάβει το χιούμορ και να απαντήσει στον ίδιο τόνο. Άνθρωπος και τεχνητή νοημοσύνη ανταλλάσσουν αστεία, εκπλήσσουν ο ένας τον άλλον, κάνουν λάθη και φυσικά γελούν μαζί με το κοινό.
Ο κωμικός αυτοσχεδιασμός (Improv comedy) είναι μια απαιτητική τεχνική, καθώς οι ηθοποιοί καλούνται να δημιουργούν σκηνές πρωτότυπες, από στοιχεία και συνθήκες που τους δίνει το κοινό. «Μπαίνεις απροετοίμαστος σε ένα περιβάλλον έκθεσης, με κόσμο που έχει προσδοκίες γι’ αυτό που κάνεις και περιμένεις το μυαλό σου να σου φέρει ένα εύρημα, μια καλή ατάκα, που θα προχωρήσει ωραία τη σκηνή», εξηγεί ο Γιάννης Σαρακατσάνης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Επίσης, ο ηθοποιός βασίζεται στην αντίστοιχη ευρηματικότητα του συμπαίκτη του. «Πρέπει να είσαι όσο πιο ανοιχτός, όσο πιο έτοιμος γίνεται και τη στιγμή που θα ακούσεις την ατάκα του συναδέλφου, εκείνη την ώρα το μυαλό σου να σου πετάξει κάτι, να το πεις και να πας παρακάτω. Είναι πολύ ωραίο, είναι σαν μια άσκηση όπου έρχεσαι να αντιμετωπίσεις με τον εαυτό σου. Πρέπει να εμπιστευτείς τα ένστικτά σου εκείνη τη στιγμή. Έχει πολλή πρόκληση και αυτό το κάνει ωραίο», επισημαίνει ο ίδιος.
Στην παράσταση «ROBOTICOMEDY» το ρόλο του συμπαίκτη θα έχει ο Πάτροκλος. Το γαλλικής κατασκευής ανθρωπόμορφο ρομπότ που έχει στην κατοχή του το εργαστήριο CoNSeRT είναι εξοπλισμένο με αισθητήρες, κάμερες, μικρόφωνα και ηχεία, προκειμένου να συλλέγει πληροφορίες από το περιβάλλον του και να αντιδρά σε αυτές, καθώς και ένα σύστημα αναγνώρισης και παραγωγής λόγου βασισμένο σε μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης.
Ο ηθοποιός λέει μια ατάκα και το μικρόφωνό του συλλέγει τη φωνή, που στη συνέχεια μετατρέπεται σε κείμενο στον υπολογιστή. Αυτό το κείμενο στέλνεται σε ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο (LLM), το οποίο παράγει μια απάντηση σε κείμενο και αυτή επιστρέφει στο ρομπότ μέσω της διεπαφής προγραμματισμού εφαρμογών (API) και μετατρέπεται ξανά σε λόγο.
Στις πρόβες της παράστασης οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής σε συνεργασία με τον Γιάννη Σαρακατσάνη δίνουν οδηγίες και κάποια σενάρια στο μοντέλο με τη μορφή εντολών (prompt engineering), προκειμένου αυτό να έχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τον τρόπο που θα απαντάει στις ατάκες του ηθοποιού.
Οι προκλήσεις
Κατά τη διάρκεια των προβών οι ερευνητές προσπαθούν να διορθώσουν και προκλήσεις που εντοπίζουν, όπως τους αργούς χρόνους ανταπόκρισης του ρομπότ. Ωστόσο, ο κ. Σαρακατσάνης διευκρινίζει ότι «ο αυτοσχεδιασμός βασίζεται στο απροσδόκητο, την ατέλεια, το λάθος. Όταν συμβαίνει ένα λάθος στον αυτοσχεδιασμό, λέμε ότι αυτό είναι ένα διαμάντι που πρέπει όλοι να ακολουθήσουμε. Και αυτό είδαμε να συμβαίνει και στις πρόβες. Έκανε λάθη το ρομπότ, είπε λέξεις που δεν υπάρχουν, έσπασε τους κανόνες εκεί που δεν έπρεπε και έβγαλε κάτι ακόμα πιο αστείο. Το ρομπότ είναι τέλειο για να κάνει αυτοσχεδιασμό».
Ο ερευνητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Περικλής Μιχαλόπουλος, ο οποίος κατά τη διάρκεια των προβών είναι συνεχώς μπροστά στον διασυνδεδεμένο με το ρομπότ υπολογιστή, εξηγεί ότι «στις πρώτες πρόβες είχαμε αρκετά θετικά δεδομένα, γιατί το σύστημα μπορούσε πολύ εύκολα να κατανοήσει το τι λέει ο ηθοποιός. Οι μικρές καθυστερήσεις στους χρόνους ανταπόκρισης μπορούν να βελτιωθούν. Και τώρα στις επόμενες πρόβες θα δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στο πώς θα είναι οι απαντήσεις και στο πώς συμπεριφέρεται το ρομποτάκι. Επιπλέον, θα κάνουμε δοκιμές σε πραγματικές συνθήκες, με φασαρία γύρω μας, σε μεγάλο χώρο, για να δούμε πώς θα δουλέψει το σύστημα».
Συνοψίζοντας τις προκλήσεις και δυσκολίες που υπάρχουν ευρύτερα στην αλληλεπίδραση ανθρώπου με ρομπότ, ο λέκτορας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Γρηγόρης Νικολάου, τονίζει ότι «η μία πρόκληση είναι η τεχνολογική, δηλαδή να δούμε τους διάφορους τρόπους επικοινωνίας που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι μεταξύ τους και να τους μεταφράσουμε σε τεχνολογία που θα μπορεί να αντιληφθεί η μηχανή. Η δεύτερη αφορά στο συναισθηματικό-ψυχολογικό, δηλαδή η αντίδραση που θα έχει η μηχανή και η επικοινωνία της με τον άνθρωπο να είναι αποδεκτή από τον άνθρωπο, προκειμένου και να μην νιώσει ότι μιλάει σε μηχανή, να προσδώσει η μηχανή ένα συναισθηματικό υπόβαθρο σε ό,τι κάνει με τον άνθρωπο». Όπως προσθέτει, «στην ουσία προσπαθούμε να εξομοιώσουμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά, για να είναι η τεχνητή νοημοσύνη ικανή να δώσει την ψευδαίσθηση ότι το ρομπότ έχει χιούμορ».
Η εξωστρέφεια του εργαστηρίου CoNSeRT
Η παράσταση εντάσσεται στις ερευνητικές πρωτοβουλίες του εργαστηρίου CoNSeRT, που διερευνά τρόπους με τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική μπορούν να στηρίξουν τη μάθηση, τη δημιουργικότητα και την καλλιτεχνική έκφραση. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών και διευθυντής του εργαστηρίου, Χαράλαμπος Πατρικάκης, «κάνουμε πάρα πολλές δράσεις με τη λογική της εξωστρέφειας, προκειμένου να μάθει ο κόσμος τι δουλειά γίνεται στα ελληνικά πανεπιστήμια, στα ερευνητικά εργαστήρια. Άρα, αυτές οι δράσεις μας φέρνουν σε επαφή με τον κόσμο. Ο κόσμος μαθαίνει για τις δικές μας δυνατότητες, εμείς παίρνουμε ανατροφοδότηση για το τι θέλουν, πώς βλέπουν την τεχνολογία, και βελτιωνόμαστε».
Η παράσταση «ROBOTICOMEDY» απευθύνεται σε μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων. Μέσα από το χιούμορ και τον αυτοσχεδιασμό τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν πώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συνεργαστεί δημιουργικά με τον άνθρωπο. Ο κ. Πατρικάκης υπογραμμίζει ότι «η τεχνολογία είναι και θα συνεχίσει και θα ενταθεί αυτό, να είναι μέρος της ζωής μας. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου, μία τεχνολογική επανάσταση γίνεται σε επίπεδο το οποίο μπορεί να συγκριθεί με τον άνθρωπο. Μέχρι τώρα οι άλλες τεχνολογικές επαναστάσεις μάς έκαναν πιο γρήγορους, πιο δυνατούς. Είναι η πρώτη φορά που μια επανάσταση γίνεται σε νοητικό επίπεδο. Εκεί, θα πρέπει να μάθουμε και να μην φοβόμαστε την τεχνολογία και να την χρησιμοποιούμε σωστά».
Το εργαστήριο CoNSeRT χρησιμοποιεί το ανθρωποειδές ρομπότ ΝΑΟ για μια σειρά ερευνητικών δράσεων με κοινωνικό πρόσημο, όπως ενημέρωση σε σχολεία, γενικά και ειδικά, υποστήριξη ηλικιωμένων και έρευνες διάσωσης. Επιπλέον, το εργαστήριο, εξηγεί ο ερευνητής Μιχάλης Φειδάκης, ασχολείται με τη διδασκαλία υπολογιστικής επιστήμης και τεχνητής νοημοσύνης με βιωματικό τρόπο στα παιδιά, «με πλαστελίνες, ξύλα, με ό,τι άλλο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να διδάξουμε υπολογιστική επιστήμη με παραδοσιακό βιωματικό τρόπο. Η υπολογιστική επιστήμη και η τεχνητή νοημοσύνη είναι αλγόριθμοι, είναι σκέψη, είναι μαθηματικά. Και αυτό το μεταδίδουμε στα σχολεία».
Σε ένα Christmas lab γεμάτο παιχνίδι, γνώση και πειράματα θα μεταμορφώσει το Ωδείο Αθηνών το Athens Science Festival από τις 18 έως τις 21 Δεκεμβρίου. Μέσα από δράσεις, όπως η παράσταση «ROBOTICOMEDY», η μαγεία της χριστουγεννιάτικης εορταστικής περιόδου θα συναντηθεί με τις ανακαλύψεις της επιστήμης και της τεχνολογίας. Το Athens Science Festival διοργανώνεται από τον εκπαιδευτικό οργανισμό «Επιστήμη Επικοινωνία- SciCo» και το British Council, σε συνεργασία με πλήθος ακαδημαϊκών, ερευνητικών φορέων και εκπαιδευτικών οργανισμών.
Εισιτήρια διατίθενται Εδώ
Για τη συμμετοχή σχολικών τάξεων στο φεστιβάλ η φόρμα συμμετοχής είναι εδώ
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
