Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια πολύ σοβαρή ψυχική διαταραχή, συχνά επικίνδυνη για την ίδια τη ζωή.
Εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες και συνήθως η έναρξη της τοποθετείται στο χρονικό διάστημα της εφηβείας. Στην ουσία είναι ένα σύνδρομο αυτοεπιβαλλόμενης ασιτίας, ενώ ο όρος ανορεξία είναι παραπλανητικός ιδίως κατά την έναρξη της διαταραχής. Δεν είναι δηλαδή η απώλεια όρεξης που οδηγεί στην άρνηση της τροφής, αλλά ένας έντονος φόβος αύξησης βάρους που κατακλύζει το άτομο, ένας φόβος που ελέγχεται μόνο μέσω της στέρησης της τροφής. Το άτομο που έχει ανορεξία, έχει χάσει πάνω από το 10% του αρχικού του βάρους και διατηρεί πάντα βάρος χαμηλότερο από το 85% του φυσιολογικού του. Συχνά έχει μια διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματος, με αποτέλεσμα να βλέπει λίπος εκεί που δεν υπάρχει.
Η κλινική εικόνα της ανορεξίας στις γυναίκες συνοδεύεται από αμηνόρροια, απουσία δηλαδή τριών τουλάχιστον έμμηνων ρύσεων. Η μεγάλη ελάττωση του λίπους του οργανισμού, επηρεάζει την παραγωγή των οιστρογόνων και οδηγεί στην αμηνόρροια με αποτέλεσμα να υπάρχουν επιπτώσεις, τόσο στη γονιμότητα όσο και στη libido της γυναίκας. Οι ενδοκρινικές αλλαγές στις οποίες υπόκειται ο οργανισμός της ανορεξικής έχουν σαν αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την κολπική ξηρότητα και την επώδυνη σεξουαλική επαφή.
Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος που οι γυναίκες με ανορεξία δε δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την σεξουαλική συνεύρεση. Η πλειοψηφία των ανορεξικών αποφεύγει όχι μόνο τις σεξουαλικές σχέσεις αλλά και τις σεξουαλικές φαντασιώσεις, ενώ το σεξ ως πράξη, συχνά προκαλεί αποστροφή.
Η ψυχογενής ανορεξία χαρακτηρίζεται από μια προβληματική σχέση με τη θηλυκότητα αλλά και με την απόλαυση. Η ανορεξική απολαμβάνει από τη στέρηση μέσα στην αφθονία. Εκεί όπου υπάρχει άφθονη τροφή, την οποία πολλές φορές έχει η ίδια προετοιμάσει, αυτή απολαμβάνει με το να την αρνείται.
Ταυτόχρονα αρνείται την ίδια τη θηλυκή υπόσταση του σώματος της, δεν εκφράζει σεξουαλικό ενδιαφέρον, ενώ πολλές φορές εκλαμβάνει το σεξουαλικό ενδιαφέρον από το άλλον ως απειλητικό.
Η ανορεξία παράλληλα, συνιστά την απόπειρα μιας έφηβης να κερδίσει την αυτονομία της. Θέλει να έχει τον πλήρη έλεγχο του σώματος της, καθώς και να απολαμβάνει με έναν τρόπο ανεξάρτητο από τους άλλους. Ανεξάρτητο από την τροφή, ανεξάρτητο κι από τον ερωτικό σύντροφο. Τα βιβλιογραφικά δεδομένα αποκαλύπτουν πως οι ανορεξικές δεν είναι παρά σε πολύ μικρό ποσοστό σεξουαλικά ενεργές.
Ακόμα όμως κι όταν αυτό συμβαίνει, αναφέρουν μειωμένη γενικά σεξουαλική δραστηριότητα, προβλήματα στην επιθυμία και στον οργασμό, καθώς και αρνητικά συναισθήματα κατά τη σεξουαλική επαφή.
Υπάρχει κι ένας μικρός αριθμός μελετών, όπου αναφέρεται ότι κάποιες ανορεξικές ισχυρίζονται πως παρά τη μειωμένη libido, έχουν αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα. Οι γυναίκες αυτές αποφεύγουν το συναισθηματικό δεσμό με τους σεξουαλικούς τους συντρόφους και χρησιμοποιούν το σεξ ως μέσο ισχύος και ελέγχου, χωρίς να τις ενδιαφέρει τόσο η ικανοποίηση και η απόλαυση.
Πως αντιμετωπίζεται όμως η σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες με ανορεξία; Το πρώτο που πρέπει να αντιμετωπιστεί στην περίπτωση αυτή είναι η ίδια η ψυχογενής ανορεξία. Πρώτον γιατί πρόκειται για μια διαταραχή επικίνδυνη ακόμα και για την ίδια τη ζωή και δεύτερον γιατί τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, αν δεν αλλάξει η σχέση του ατόμου αυτού με το σώμα του, τη σεξουαλική του ταυτότητα και την απόλαυση.
Είναι απαραίτητη η αποδοχή του προβλήματος από το ίδιο το άτομο, έτσι ώστε να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια.
Αν και είναι πολύ πιθανό ακόμα και μετά την αντιμετώπιση της διαταραχής να συνεχιστούν οι δυσκολίες στη σεξουαλική ζωή, οι επιστήμονες μετά από πρόσφατες μελέτες έχουν καλά νέα. Η αύξηση του σωματικού βάρους φαίνεται να συμβαδίζει με μια σημαντική αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας.
Το άρθρο υπογράφει η Αλεξάνδρα Γυφτοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, επιστημονική συνεργάτιδα του Ανδρολογικού
Ινστιτούτου Αθηνών
www.andrologia.gr
