Στα χρόνια του μνημονίου, όταν οι κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να περικόψουν τη φαρμακευτική δαπάνη, συνέβη το εξής παράδοξο:
Διαλύθηκαν οι τιμές των ελληνικών οικονομικών φαρμάκων και ευνοήθηκαν τα ακριβά εισαγόμενα. Και παράλληλα, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία κλήθηκε να σηκώσει ένα βάρος που δεν της αναλογούσε: Εκτός από τις βίαιες μειώσεις τιμών στα ήδη οικονομικά φάρμακά της, υποχρεώθηκε να καταβάλει άδικες και καταχρηστικές υποχρεωτικές επιστροφές και εκπτώσεις προς το δημόσιο (rebate-clawback). Έτσι αν και παράγει, κατά κύριο λόγο, οικονομικά γενόσημα φάρμακα, που συμβάλουν αποφασιστικά σε οικονομήσεις στο σύστημα Υγείας, υπέστη μια ανερμάτιστη πολιτική που δημιούργησε ένα ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες βρίσκονται πλέον στο όριο της βιωσιμότητας.
Η τρόικα επέμεινε σε δημοσιονομικά μέτρα. Και οι κυβερνήσεις εφάρμοσαν την πολιτική «πονάει χέρι – κόψε χέρι». Η σημαντική αδικαιολόγητη υστέρηση στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στους τομείς της συνταγογράφησης, της κατανάλωσης και της αποζημίωσης δεν επέτρεψε τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής αγοράς. Η αδυναμία του δημοσίου να εκσυγχρονίσει το σύστημα φαρμακευτικής περίθαλψης οδήγησε σε επιβολή αλόγιστων μέτρων κατά της φαρμακοβιομηχανίας, με συνέπεια να απαξιώσει πολλά οικονομικά φάρμακα της ελληνικής παραγωγής.
Το σημερινό στρεβλό σύστημα τιμολόγησης επιβάλλει μονομερείς υπερβολικές μειώσεις σε φάρμακα των 1 και 2 ευρώ ενώ την ίδια στιγμή αντιμετωπίζει ευνοϊκά τα πολύ ακριβά νέα φάρμακα. Ταυτόχρονα η ίδια η Πολιτεία δεν μπορεί να αξιοποιήσει τις χαμηλές αυτές τιμές που η ίδια καθορίζει καθώς αδυνατεί να ελέγξει την υποκατάσταση των ολοένα και πιο οικονομικών φαρμάκων από νέες και ακριβότερες θεραπείες που μοιραία αυξάνουν την δαπάνη. Σήμερα, πάνω από 600 κωδικοί φαρμάκων βρίσκονται στα όρια της βιωσιμότητας αφού πλέον οι τεράστιες μειώσεις τιμών που έχουν δεχθεί τα τελευταία καθιστούν αδύνατη τη διατήρησή τους σε κυκλοφορία.
Αν η τιμολόγηση είναι η αρχή των προβλημάτων για την φαρμακοβιομηχανία, τότε οι υπέρογκες υποχρεωτικές επιστροφές clawback δίνουν τη χαριστική βολή στο ελληνικό φάρμακο καθώς, στην ουσία, αποτελούν μια επιπλέον έμμεση μείωση των τιμών.
Μόνο για φέτος εκτιμάται ότι ο συνδυασμός rebate και clawback θα κυμανθεί στα επίπεδα του 35%-40% επί της τιμής των φαρμάκων!
Το κυριότερο είναι ότι το clawback επιβάλλεται αδιακρίτως στα γενόσημα και στα παλαιά οικονομικά φάρμακα, παρά το γεγονός ότι συμβάλλουν στη δημιουργία εξοικονομήσεων και σε καμία περίπτωση δεν αυξάνουν τη δαπάνη.
Είναι ενδεικτικό ότι αν κανείς υπολογίσει τα rebate και clawback μαζί με το φόρο των επιχειρήσεων τότε η άμεση και έμμεση φορολογία για μια ελληνική φαρμακοβιομηχανία φθάνει σχεδόν στο 70% του τζίρου τους.
Γίνεται κατανοητό ότι αυτό το πλαίσιο όχι μόνο είναι αποτρεπτικό για επενδύσεις αλλά, παράλληλα, καθιστά εξαιρετικά δυσχερή την εύρυθμη λειτουργία των ελληνικών παραγωγικών φαρμακοβιομηχανιών, που απασχολούν σήμερα 12.000 εργαζόμενους και συντηρούν πρωτοπόρα ερευνητικά κέντρα με εκατοντάδες επιστήμονες.
Και είναι προφανές ότι η πολιτική που σήμερα εφαρμόζεται στο φάρμακο θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε μία νέα γενιά ελληνικών προβληματικών επιχειρήσεων στο χώρο του φαρμάκου.
Σήμερα, με την ολοκλήρωση των μνημονιακών προγραμμάτων, είναι απαραίτητη όσο ποτέ μια δέσμη αναπτυξιακών πολιτικών που θα αξιοποιούν την δυναμική των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών και θα μεγιστοποιούν τη θετική τους συνεισφορά στην οικονομία και την κοινωνία.
Θα πρέπει να καταναλώνουμε αυτά που παράγουμε προκειμένου να ανασυγκροτηθεί υγιώς η εθνική οικονομία. Κύκλοι της Ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας τονίζουν ότι «το ελληνικό φάρμακο αποτελεί ένα διεθνές brand name που τυγχάνει αναγνώρισης και εξάγεται επιτυχώς σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι δυνατό να μη βρίσκεται στην πρώτη θέση των προτιμήσεων στην ελληνική φαρμακευτική αγορά».
«Θεωρούμε, λένε, ότι έπειτα από μια οκταετή περίοδο επίπονης δημοσιονομικής προσαρμογής έχει φθάσει επιτέλους η ώρα της ανάπτυξης και της σταθερότητας. Οι προτάσεις που έχουμε καταθέσει θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση μίας τριετούς προγραμματικής συμφωνίας μεταξύ της Πολιτείας και της φαρμακοβιομηχανίας με σαφείς εκατέρωθεν δεσμεύσεις και στόχους».
Οι προτάσεις αυτές βρίσκονται στα χέρια κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Και με δυό λόγια συνοψίζονται σε τρία βασικά σημεία: (α) Αναπροσαρμογή του προϋπολογισμού για την φαρμακευτική δαπάνη στα επίπεδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (β) Δικαιότερη κατανομή του clawback. (γ) Απλό, δίκαιo και ρεαλιστικό σύστημα τιμολόγησης.
