Ο νεανικός διαβήτης μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά αισθήματα φόβου, θλίψης, άρνησης, ενοχής, χαμηλής αυτοεκτίμησης και διαφορετικότητας. Το παιδί βιώνει συναισθήματα θυμού, λύπης, σύγχυσης και αβεβαιότητας.
Η εμφάνιση του διαβήτη κατά την παιδική ηλικία απαιτεί μια γενικότερη αλλαγή στον τρόπο ζωής του παιδιού. Το γεγονός ότι το παιδί πάσχει από κάτι το οποίο χρειάζεται να διαχειρίζεται είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό και αποδεκτό.
Ειδικά τους πρώτους μήνες μετά τη διάγνωση, παρουσιάζονται δυσκολία προσαρμογής, με συχνές αρνήσεις πειθαρχίας στο θεραπευτικό πλάνο, διαταραχές διάθεσης, φοβίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, κοινωνική απόσυρση, κατάθλιψη και ανησυχία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η δυσκολία τήρησης του θεραπευτικού προγράμματος. Μακροχρόνια, μπορεί να τα οδηγήσει σε κακό γλυκαιμικό έλεγχο, με αποτέλεσμα χρόνιες επιπλοκές σε επίπεδο οργανικό και ψυχικό. Επίσης, τα κορίτσια διατρέχουν κίνδυνο ανάπτυξης δυσλειτουργικών προτύπων διατροφής, όπως βουλιμία και ανορεξία.
Παράλληλα, αισθάνονται πως έχουν διαφορετική αντιμετώπιση από τους συνομηλίκους τους. Συχνά παρατηρούνται κακή σχολική επίδοση, δυσκολίες στις σχέσεις με τους συνομηλίκους, αλλαγές στη συμπεριφορά στο σχολείο και στο σπίτι και συγκρουσιακές σχέσεις με τους γονείς τους.
Οι έφηβοι με διαβήτη επηρεάζονται από ψυχολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με την εφηβεία. Η εφηβεία είναι μια εποχή επανάστασης και πολύ συχνά αυτή ξεσπάει και στην ίδια την ασθένεια, μέσω συμπεριφορών άρνησης της τήρησης των υποχρεώσεών των ανηλίκων. Ωστόσο, αυτή η επανάσταση μπορεί να θέσει τους εφήβους σε κίνδυνο απορύθμισης του σακχάρου – ακόμα και έως το σημείο της κετοξέωσης.
Ο φτωχός γλυκαιμικός έλεγχος συνδέεται με επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά των εφήβων, καθώς επίσης και με ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα.
Δεν είναι σπάνιο τα παιδιά που υποφέρουν από διαβήτη να βιώνουν μια υπερπροστατευτικότητα από την πλευρά της οικογένειας, να νιώθουν δυσθυμία (επειδή αντιμετωπίζουν μια χρόνια νόσο), αγωνία για το μέλλον (αν θα κάνουν οικογένεια, καριέρα κ.λπ.), να φοβούνται τυχόν επιπλοκές της ασθένειας κ.ά.
Στηρίζουμε το παιδί και τον έφηβο, ώστε:
• Να μη νιώθει κοινωνικά αποκλεισμένος, να μπορέσει να αποδεχτεί και να συμβιώσει με την πάθηση.
• Να καταφέρει να αντιμετωπίσει το άγχος και τη δυσθυμία του.
• Να μάθει να συμβιώνει με τα υποχρεωτικά στοιχεία που απαιτεί η αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής (π.χ., συγκεκριμένες ώρες γευμάτων, ινσουλίνη, φάρμακα κ.λπ.).
• Να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι το μοναδικό άτομο που αντιμετωπίζει ένα τέτοιο πρόβλημα.
• Να επιτευχθούν αποτελεσματική αυτοδιαχείριση, ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και βελτίωση της ποιότητας της ζωής.
• Να συμμετέχει όλη η οικογένεια σε εκπαιδευτικά προγράμματα, για να αποκτήσει τις γνώσεις και τις δεξιότητες για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και των πιέσεων της νόσου.
• Να δημιουργήσουν θετικά πρότυπα στη διαχείριση του νεανικού διαβήτη.
Η σημασία της γονικής ανάμειξης είναι σημαντικός δείκτης πρόβλεψης των θετικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων, με βασικό στόχο την ανεξαρτητοποίηση των παιδιών από την οικογένεια.
Αυτοδιαχείριση
Η αυτοφροντίδα της νόσου συμβάλλει στη μείωση της εμφάνισης συναισθηματικών διαταραχών. Με σωστή και επαρκή εκπαίδευση, το παιδί ή ο έφηβος θα μάθει να χειρίζεται το πρόβλημα.
• Θα ρυθμίζεται καλύτερα το σάκχαρό του, επειδή το παιδί θα γνωρίζει πώς να τρώει, να ασκείται, να παίρνει την αγωγή του κ.λπ.
• Όχι μόνο θα διατηρείται η υγεία του σε καλύτερα επίπεδα, αλλά θα έχει και καλύτερη ψυχολογική κατάσταση, αφού θα αισθάνεται ότι μπορεί μόνο του να αντιμετωπίσει το όποιο πρόβλημα.
• Θα νιώθει πιο σίγουρο και ανεξάρτητο. Δεν θα πιστεύει ότι κάποιοι άλλοι αποφασίζουν και εμπλέκονται στην καθημερινότητά του.
Στόχος για την ομαλή έκβαση της διαχείρισης του διαβήτη στα παιδιά θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων, ώστε να αποδεχθούν τη νόσο και τη θεραπεία, να ανακουφιστούν από αρνητικά συναισθήματα και να αισθάνονται αισιοδοξία και ασφάλεια. Συγχρόνως, η συμμετοχή στις σχολικές δραστηριότητες και σε μορφές σωματικής άσκησης επηρεάζουν θετικά τη συναισθηματική τους κατάσταση.
Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι βασικό να βρουν τρόπους να χαίρονται την καθημερινότητά τους και να βλέπουν τη ζωή τους με προοπτική, χωρίς να χάνονται στον κυκεώνα της ασθένειάς τους.
Η λίστα με τα ΣΟΣ!
– Να μετράτε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του παιδιού συχνά και να το διδάξετε πώς να το κάνει αυτό μόλις μεγαλώσει.
– Μάθετε πώς να χορηγείτε ενέσεις ινσουλίνης. Η έκχυση ινσουλίνης γίνεται συνήθως στο δέρμα πάνω από την κοιλιά ή τους μηρούς.
– Γνωρίστε τα συμπτώματα της χαμηλής γλυκόζης αίματος και της διαβητικής κετοξέωσης και τι να κάνετε γι’ αυτά.
– Βεβαιωθείτε ότι η γλυκόζη είναι πάντα διαθέσιμη.
– Διδάξτε στο παιδί σας πώς να κάνει εγχύσεις ινσουλίνης όταν μεγαλώσει (γύρω στην ηλικία των 9 ετών).
– Να συμβουλεύεστε τον γιατρό τακτικά και ιδιαίτερα εάν το παιδί σας είναι άρρωστο για οποιονδήποτε λόγο – η θεραπεία πιθανόν να χρειαστεί προσαρμογή.
– Εάν ένα παιδί με διαβήτη κάνει εμετό, ελέγξτε τη γλυκόζη του αίματος και επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.
– Ενημερώστε το σχολείο και τους φίλους σας για τα συμπτώματα της χαμηλής γλυκόζης στο αίμα και τι πρέπει να κάνουν γι’ αυτά.
Μακροπρόθεσμα
Ένα παιδί που ασθενείς από διαβήτη θα ζήσει με την πάθηση περισσότερο από κάποιον που εμφανίζει την ίδια νόσο στην ενηλικίωση.
Όσο πιο μακροχρόνιος είναι ο διαβήτης τόσο μεγαλύτερος είναι και ο κίνδυνος επιπλοκών, όπως εκείνων που επηρεάζουν τα μάτια και τα νεφρά. Αυτές μπορεί να ξεκινήσουν ύστερα από 5 χρόνια ζωής με τον διαβήτη, αλλά συνήθως παρουσιάζονται αργότερα.
Οι τακτικοί έλεγχοι για επιπλοκές αρχίζουν γύρω στην ηλικία των 8 χρόνων. Στο εξής, ο σχετικός έλεγχος γίνεται κάθε χρόνο.
ΠΗΓΕΣ:
– American Diabetes Association
– Mayo Clinic
– Diabetes UK
– www.netdoctor.co.uk/conditions/diabetes/a827/diabetes-in-children/
