του Κώστα Μπετινάκη
Οι εξελίξεις στην εμπόλεμη ζώνη της Μέσης Ανατολής αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο και στη διαμόρφωση της τιμής του πετρελαίου.
Η μελλοντική σταθερότητα της δεύτερης σε μέγεθος παραγωγής πετρελαίου χώρας του OPEC αναμένεται να αποφασισθεί στο τέλος του 2017.
Η αναταραχή φουντώνει στο Ιράκ, καθώς πλησιάζει το δημοψήφισμα για την πλήρη ανεξαρτησία των Κούρδων. Σύντομα το Ιράκ που γνωρίζαμε δεν θα υπάρχει λόγω των συνθηκών που διαμορφώθηκαν μετά την αμερικανική εισβολή, καθώς θα καθοριστούν νέα σύνορα.
Και η νέα εδαφική διαμόρφωση θα σημάνει ότι θα φουντώσει πάλι η παλιά θρησκευτικο-πολιτική διαμάχη ανάμεσα στους σιίτες (που υποστηρίζονται από το Ιράν) και τους σουνίτες (που υποστηρίζουν Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα).
Η τιμή του πετρελαίου, που έχει να ανέβει πέραν των 50$ το βαρέλι μήνες τώρα, αντιμετωπίζει δύο προβλήματα που μπορεί να την αυξήσουν και πάλι: η κατάσταση στη Βενεζουέλα και το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν.
Ένας άλλος αστάθμητος παράγοντας που μπορεί να προωθήσει τις τιμές του πετρελαίου προς τα πάνω είναι η κατάσταση που θα διαμορφωθεί με το Ιράν. Όπως και στην περίπτωση της Βενεζουέλας, έτσι και με την Τεχεράνη την έμμεση ευθύνη θα φέρουν οι ΗΠΑ.
Η διακυβέρνηση Τραμπ εξετάζει να αποσύρει την υπογραφή της από τη συμφωνία του 2015 για τα πυρηνικά του Ιράν, με αποτέλεσμα να ξαναφουντώσει η ένταση μετά την ενδεχόμενη επιβολή νέων αντιποίνων με την απαγόρευση εισαγωγών – στις χώρες αμερικανικής επιρροής – ιρανικού πετρελαίου.
Ήδη, μία αναπάντεχη επίσκεψη του σιίτη κληρικού επικεφαλής ομάδας μαχητών και διεκδικητή της εξουσίας στο Ιράκ Muqtada Al Sadr στη Σαουδική Αραβία στις 30 Ιουλίου, για να συναντηθεί με τον πρίγκιπα Mohammed Bin Salman, διάδοχο του Οίκου Σαούντ, προκάλεσε ανατροπή ισορροπιών και αναζωπύρωση της αναταραχής στο Ιράκ. Κι αυτό επειδή εξετάσθηκαν τρόποι συνεργασίας ανάμεσα στο Σουνιτικό Γουαχαμπικό βασίλειο και το -στην πλειοψηφία του- σιιτικό Ιράκ.
Οι τοπικοί αυτοί παράγοντες και η πολιτική αντιπαράθεση ρίχνουν λάδι στη φωτιά, καθώς η σιιτική πλειοψηφία δείχνει να διχάζεται. Αυτό θα σημάνει πως υπάρχει ενδεχόμενο να αλλάξει η γεωστρατηγική της περιοχής με τριγμούς στη συμμαχία Ιράν, Συρίας, Ιράκ, Λιβάνου. Ήδη τα ιρανικά Μέσα κατήγγειλαν τον Al Sadr για «προδοσία».
Το κουρδικό δημοψήφισμα αποφασιστικός παράγοντας
Οι αναλυτές στο Ιράκ προειδοποιούν ότι το Ιράν προετοιμάζει αντεπίθεση με τη χρησιμοποίηση όλων των μέσων: αποστολή χρημάτων, όπλων με παράλληλη εκστρατεία των Μέσων για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Η εν λόγω κρίση αναμένεται να έχει και επιπτώσεις στο μέτωπο εναντίον των τζιχαντιστών του Daesh (Ισλαμικού Χαλιφάτου), μετά το δημοψήφισμα της 25ης Σεπτεμβρίου για την κουρδική ανεξαρτησία.
Το κουρδικό δημοψήφισμα αναμένεται να έχει σαρωτικές επιπτώσεις στην ιρακινή πολιτική σκηνή. Ως τώρα το ιρακινό Κουρδιστάν αποτελούσε ημιαυτόνομη περιοχή βάσει του συντάγματος που είχε επιβληθεί μετά την αμερικανική εισβολή, το 2003.
Χαρακτηριστικό είναι πως το κουρδικό κοινοβούλιο δεν έχει συνεδριάσει από τον Οκτώβριο του 2015, ενώ ο «πρόεδρος» Μπαρτζάνι παρέτεινε την προεδρική του θητεία κατά τέσσερα χρόνια.
Η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται κυρίως λόγω των μειωμένων εσόδων από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και της αύξησης του χρέους. Τα ενεργειακά έσοδα από το Ερμπίλ και το Κιρκούκ δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνα της εποχής του Σαντάμ Χουσεΐν.
Αλλά εκτός από την οικονομική διάσταση το νεόκοπο Κουρδιστάν θα βρεθεί απέναντι σε απόλυτα εχθρικό περιβάλλον που αποτελείται από ένοπλες ιρακινές ομάδες, στο ορεινό περιβάλλον που περιβάλλει την κουρδική περιοχή, αλλά και την κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Ακόμη, Τουρκία, Ιράν και Συρία, που διαθέτουν κουρδικές μειοψηφίες, είναι αντίθετες με την ανεξαρτησία των Κούρδων του Ιράκ. Και όπως αναμένεται -σε περίπτωση που επικυρώσει το δημοψήφισμα την ανεξαρτησία- με κάθε τρόπο θα προσπαθήσουν να αποτρέψουν την εφαρμογή της.
Το ανεξάρτητο Κουρδιστάν θα έχει επιζήμιες επιπτώσεις όχι μόνο επειδή το Ιράκ θα χάσει σημαντικές πετρελαιοπαραγωγές περιοχές, αλλά και διότι θα συναντήσει δυσκολίες στον εμπορικό διάδρομο -λαιμό μπουκαλιού Shatt Al Arab.
Η πολιτική και στρατιωτική αστάθεια στο Ιράκ θα μεταφέρει πάλι τη χώρα πίσω στην εκρηκτική περίοδο 2013-2014, με σεκταριστικές και θρησκευτικές διαμάχες και κενό εξουσίας.
Κοιτάζοντας τον αραβικό κόσμο, ειδικότερα τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Εμιράτα ή την Αίγυπτο διαγράφονται διαφορετικές εικόνες: η πριν από τον πόλεμο στη Συρία και η μετά την κρίση του Κατάρ.
Λόγω των τουρκικών επιχειρήσεων στη Συρία και το Ιράκ, και της υποστήριξης που παρέχουν Άγκυρα και Τεχεράνη στο Κατάρ στη διαμάχη με τον Οίκο Σαούντ, η Σαουδική Αραβία και οι εταίροι της αποφάσισαν να υποστηρίξουν ανοικτά την κουρδική ανεξαρτησία, πλήττοντας έτσι τόσο την Τουρκία όσο και το Ιράν σε ένα ζήτημα που τους πονάει πραγματικά.
Έτσι το κουρδικό πρόβλημα αποτελεί πλέον το αδύνατο σημείο να καθίσταται ο σπινθήρας που θα ανάψει τη φωτιά στη διαμάχη που θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην τιμή του πετρελαίου.
