Του Αντώνη Παπαντωνόπουλου (*)
Στα τρισχιλιοστά και πεντακοσιοστά (3.500) γενέθλια της γιαγιάς Τυπογραφίας αντί για τούρτα (λόγω του ζαχαρώδους διαβήτη) της έκανα δώρο ένα «γκατζετάκι , που το λένε τάμπλετ.
Επειδή όμως η γιαγιά Τυπογραφία δεν γνώριζε πώς δουλεύει αυτός ο σατανάς, με παρακάλεσε να τη μάθω κι εγώ ο ανόητος δεν της έδειξα μόνο πώς λειτουργεί, αλλά προθυμοποιήθηκα να της φτιάξω και «ηλεκτρονική σελίδα».
Αργότερα διαπίστωσα ότι «έβαλα τα χέρια μου και έβγαλα τα μάτια μου», επειδή διέπραξα τη μεγαλύτερη κουταμάρα της ζωής μου και αναθεμάτισα την ώρα και τη στιγμή, που έμαθα στη γιαγιά Τυπογραφία να χρησιμοποιεί το ιντερνέτ και να σερφάρει στο διαδίκτυο.
Έκτοτε η καθημερινότητά μου διαταράχθηκε από την τυραννία της γιαγιάς Τυπογραφίας, η οποία μου έστελνε άπειρα μέιλ για να μου γνωστοποιήσει, ό,τι καινούργιο εύρισκε για την καταγωγή και το σόι της.
Στην αρχή ανησύχησα ότι η γιαγιά Τυπογραφία λόγω ηλικίας «λάλησε» και διανοητικά είναι πλέον «κουκουρούκου».
Αυτή όμως τα είχε τετρακόσια και όταν άρχισα να διασταυρώνω τις αναρτήσεις , που έκανε στην ιστοσελίδα της, διαπίστωσα ότι ήταν απολύτως σωστές.
Τρελάθηκα όταν η γιαγιά Τυπογραφία μου «κοινοποίησε» και διάβασα ότι το 1908 ο Iταλός αρχαιολόγος Λουίντζι Περνιέ στην ανασκαφή της Φαιστού «έφερε στο φως» έναν πήλινο δίσκο, που χρονολογείται από το 1600 π.Χ. και είναι σπειροειδώς τυπωμένος και από τις δυο πλευρές του με 45 επαναλαμβανόμενα σύμβολα, τα οποία ήταν χαραγμένα σε κινητές ανάγλυφες σφραγίδες.
Τι είναι γραμμένο σε αυτόν το δίσκο μέχρι σήμερα δεν έχει διαβαστεί, όλοι όμως οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι το πρώτο τυπωμένο κείμενο στον κόσμο.
(H απεικόνιση της ιστορίας της Γραφής, όπως την είδε ο Αντ. Παπαντωνόπουλος και εκτίθεται στο Μουσείο Τυπογραφίας).
Τι ήθελα και της έκανα λάικ και κόμεντ, καλά να πάθω. Την επόμενη μέρα η γιαγιά Τυπογραφία άρχισε από τα χαράματα να με «βομβαρδίζει».
Στην αρχή μου έγραψε ότι ένας Κινέζος, που τον έλεγαν Τσάι Λουν 100 χρόνια μ.Χ. παρατηρώντας πώς έφτιαχναν οι σφήκες τη φωλιά τους κατασκεύασε χαρτί.
Το 750 μ.Χ. μετά από πόλεμο στο Καζαχστάν μεταξύ Κινέζων και Αράβων, οι Κινέζοι αιχμάλωτοι για να σώσουν τη ζωή τους έμαθαν την τέχνη του χαρτιού στους Άραβες νικητές, οι οποίοι το 1009 με την κατάκτηση της Ισπανίας έφτιαξαν στη Βαλένθια το πρώτο εργαστήριο χαρτοποιίας στην Ευρώπη.
Παράλληλα μου γνωστοποίησε ότι οι Κινέζοι εκτός από το χαρτί είχαν ανακαλύψει και τη «σινική μελάνη», με την οποία τύπωναν κείμενα, που είχαν χαράξει ανάγλυφα και ανάποδα σε επίπεδες ξύλινες πλάκες.
Δεν ήξερα δε ρώταγα; Στέλνω αμέσως μέσατζ στη γιαγιά Τυπογραφία και την ευχαριστώ για τις πληροφορίες της, η οποία σε χρόνο «ντε τε» με κατακεραύνωσε με νέα συνταρακτικά γεγονότα.
Με ενημέρωσε ότι ένας Ολλανδός, που ονομαζόταν Λοράν Κόστερ το 1423, τύπωσε με ξύλινα μεμονωμένα γράμματα ένα οχτασέλιδο φυλλάδιο, που ένα αντίτυπό του βρίσκεται σήμερα στη δημοτική βιβλιοθήκη της Λιλ, στη Γαλλία. Ενώ το 1454 ένας «σχωρεμένος» Γερμανός χρυσοχόος, που λεγόταν Ιωάννης Γουτεμβέργιος χάραξε και χύτευσε μεταλλικά κινητά στοιχεία με τα οποία τύπωσε στη Μαγνεντία το πρώτο βιβλίο στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας πιεστήριο, μελάνη και χαρτί.
Αυτή την έκδοση, που είναι ένα αξεπέραστο τυπογραφικό δημιούργημα το ονομάτισαν οι μεταγενέστεροι «βίβλο των 42 στοίχων».
Κλείνοντας την έρευνά της η γιαγιά Τυπογραφία μου γνωστοποίησε ότι στο τέλος του 15ου αιώνα όταν η τυπογραφία και η χαλκογραφία διαδόθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, ο Άλδος Μανούτιος ένας λόγιος τυπογράφος, στη Βενετία, καθιέρωσε με τις «αλδίνες» εκδόσεις του την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία.
«Ανάθεμα την ώρα και τη στιγμή», που ενημέρωσα τη γιαγιά Τυπογραφία ότι κάνω σέαρ σε φίλους και γνωστούς ότι μου στέλνει, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Τότε μου άλλαξε την πίστη ενημερώνοντάς με, για μια συγγενή της, που γεννήθηκε το 1771 στην Πράγα από ένα θεατρικό συγγραφέα, που λεγόταν Αλόις Σενεφέλντερ, ο οποίος ανακάλυψε μια νέα τεχνική εκτύπωσης, που τη «βάφτισε» Λιθογραφία.
Με αυτή τη μέθοδο το 1846 στο Παρίσι τυπώθηκε η πρώτη έγχρωμη αφίσα στον κόσμο, από τον λιθογράφο Ρουσόν, την οποία είχε σχεδιάσει ο ζωγράφος Πολ Μπορντί για το κατάστημα ενδυμάτων.
«Ο Ρουά Ντε Προΰς». Παράλληλα την εποχή εκείνη με λιθογραφικό τρόπο τύπωναν έργα τους και πολλοί καλλιτέχνες όπως ο Ματίς, ο Ντομιέ, ο Τουλούζ Λοτρέκ και άλλοι. Και «για να μην ξεχνιόμαστε» η γιαγιά Τυπογραφία με «σουτάρησε» στον 20ο αιώνα και συγκεκριμένα με ταξίδεψε στο 1902 αναφέροντάς μου ότι ο Άιρα Ροΰμπες επινόησε τη φωτολιθογραφία, η οποία στα χρόνια μας ονομάζεται «όφσετ».
Για να γλυτώσω από τη γιαγιά Τυπογραφία την ενημέρωσα ότι δεν έχω πλέον σάιτ επειδή αδυνατούσα να πληρώσω το λογαριασμό τηλεφώνου. Τότε αυτή προθυμοποιήθηκε και τον εξόφλησε με η-μπάνκινκ μέσω κάρτας, για να συνεχίσουμε να επικοινωνούμε.
Έλεος τι αμαρτίες «πληρώνω» σκέφτηκα, αλλά με βόλεψε και η φάση της χρηματοδότησης. Που να φανταστώ όμως ότι καπάκι θα με έφτανε στα όρια παράκρουσης εξιστορώντας μου με λεπτομέρειες για το πώς ο Γερμανός μηχανικός Ότμαρ Μεγκεντάλερ επινόησε το 1884 τη μηχανική στοιχειοθεσία κατασκευάζοντας τη Λινοτυπική μηχανή στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ, ενώ τρία χρόνια αργότερα το 1887 ο Τόλμπερτ Λάνστον καινοτομούσε με τη Μονοτυπική του μηχανή στην ίδια χώρα.
Για να μην υποστώ νευρικό κλονισμό άρχισα να μην απαντώ πλέον στα μηνύματα της γιαγιάς Τυπογραφίας. Τότε αυτή ανησύχησε κι εγώ είπα «το δεσπότη Παναγιώτη» . Ένα ωραίο πρωί σκάει στο μαγαζί μου και μου δίνει ένα «φλασάκι», στο οποίο είχε αποθηκεύσει τις τελευταίες συνταρακτικές ανακαλύψεις της σε μορφή «πι ντι εφ» . Αρχικά έπαθα σοκ μετά μου ανέβηκε η πίεση και τέλος έδωσα τόπο στην οργή και άνοιξα το αρχείο για να γλιτώσω. Τότε διαπίστωσα ότι είχε βρει στοιχεία για τις «επιτραπέζιες εκδόσεις».
Ανακάλυψε η «μουρλόγρια», για να μη χρησιμοποιήσω άλλη λέξη, ότι το 1870 ένας καλόγερος στη Δανία, που λεγόταν Μάιλινκ Χάνσεν, βελτίωσε τη γραφομηχανή, που είχε επινοήσει το 1808 ο Πελεγκρίνο Τούρι, ενώ ο Αμερικανός δικηγόρος Τσέστερ Κάρλσον το 1937 ανακάλυψε τη φωτοτυπία και αργότερα το 1979 Αμερικάνοι ερευνητές παρουσίασαν το «Ντεσκ Τοπ Πάμπλισινκ».
Για να μη με τρελάνει η γιαγιά Τυπογραφία αποφάσισα να την «σουτάρω» και ψάχνοντας βρήκα ένα ίδρυμα στην Κρήτη. «Λέγε-λέγε το κοπέλι κάνει τη γριά και θέλει». Την «έψησα» λέγοντάς της πόσο γοητευτικό και ωραίο πράγμα είναι να γυρίζει κάποιος στα πάτρια εδάφη, ότι στον οίκο ευγηρίας θα πέρναγε «ζωή και κότα», ότι θα είναι δίπλα στη «γενέθλια γη»της Φαιστού. Με διάφορα τέτοια «συναισθηματικά» υπέκυψε το ερείπιο και την έστειλα πακέτο στα Χανιά.
Που να φανταστώ ότι με τα σκέρτσα της θα τουμπάριζε και τον άνθρωπο που δέχτηκε να την φιλοξενήσει παραπονούμενη ότι στο χώρο που την «εξοστράκισαν» να ζει πλέον, θα ήθελε να την συντροφεύουν και τα διάφορα «σουβενίρ», που είχε συλλέξει στη μακροχρόνια και πολυτάραχη ζωή της.
Έτσι φτιάχνοντας το παραμύθι μπουρδούκλωσε και τον Γιάννη Γαρεδάκη που δέχθηκε να την γηροκομήσει και τον κατάφερε να φτιάξει με τις «παλιατζούρες της» ένα Μουσείο.
Έκτοτε η γιαγιά Τυπογραφία αφού πλέον είχε όλες τις ανέσεις, σκέφτηκε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της και χρησιμοποιώντας το τάμπλετ προκήρυξε μέσω ίντερνετ έναν Διεθνή Διαγωνισμό Αφίσας με θέμα την «αφεντιά της».
Τρελάθηκαν οι άνθρωποι του Μουσείου όταν είδαν να καταφθάνουν από τις πέντε Ηπείρους εκατοντάδες αφίσες που πραγματεύονταν «τα έργα και τις ημέρες της γιαγιάς Τυπογραφίας» και έντρομοι με κάλεσαν να την «συμμαζέψω».
Αλαφιασμένος έφτασα από την Πάτρα στα Χανιά και όταν άρχισα να την παρατηρώ, γιατί κάνει «κουταμάρες», με καθησύχασε με εκείνο το «αγαπησιάρικο» και μοναδικό σκέρτσο , που μόνον οι γιαγιάδες διαθέτουν.
Αρχικά ξεκίνησε τις «γλύκες» και κατόπιν μου εκμυστηρεύτηκε ότι έκανε αυτό το Διεθνή Διαγωνισμό Αφίσας επειδή ήθελε να με γοητεύσει θυμίζοντάς μου, ότι το τυπογραφείο είναι το «στούντιο της προπαγάνδας» και με έστειλε όταν μου εξήγησε ότι τα χιλιάδες αντίτυπα της αφίσας την κάνουν μάχη μη δύναμη, η οποία με τον τρόπο της ληστεύει την προσοχή του κόσμου στις «γκαλερί» των δρόμων.
Με αυτά το λόγια με «τάπωσε» η γιαγιά Τυπογραφία και πριν αντιδράσω έκλεισε το τάμπλετ , με αγκάλιασε, άνοιξε ένα χαρτόδετο βιβλίο και με «νανούρισε», διαβάζοντάς μου ένα παραμύθι με την ιστορία της γραφής και των γραφικών τεχνών, που είχα γράψει, πριν γίνω συνταξιούχος τυπογράφος.
—
(*) Ο Αντώνης Παπαντωνόπουλος, είναι λιθογράφος – τυπογράφος από την Πάτρα με πολλές καλλιτεχνικές ανησυχίες. Το κείμενο αυτό παρουσίασε στο Μουσείο Τυπογραφίας στα Χανιά, κατά την απονομή των τρίτων διεθνών βραβείων αφίσας με θέμα την τυπογραφία,
