Για την Άγκαθα Κρίστι θα συνεχίσω να σας μιλάω και στο σημερινό «Θυμάμαι». Για αυτήν την τρομερή Αγγλίδα που με τα αστυνομικά της μυθιστορήματα κράτησε συντροφιά σε 9 γενιές από το 1920 μέχρι σήμερα.
Είχα την ευκαιρία να την γνωρίσω. Και να της πάρω συνέντευξη πριν από σαράντα τόσα χρόνια, σ’ ένα σύντομο πέρασμα της από την Ελλάδα.
Προσέξτε! Γράφω την «ευκαιρία», όχι τη «χαρά». Γιατί ήταν η δυσκολότερη συνέντευξη της σύντομης δημοσιογραφικής μου καριέρας. Γιατί ήταν η δεύτερη πιο σνομπ γυναίκα που γνώρισα στη ζωή μου. Τι παράξενο εργαστήρι που είναι το μυαλό. Γράφοντας για σνομπισμό ήρθαν στο μυαλό μου μνήμες από την πρώτη πιο σνομπ γυναίκα που γνώρισα στη ζωή μου. Και ήταν η βασίλισσα και μετά βασιλομήτωρ Φρειδερίκη, η μάνα του τέως και κατά τη γνώμη μου αδικημένου Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ.
Η Φρειδερίκη ξεπέρασε ακόμα και τον ορισμό του σνομπισμού. Η λέξη σνομπ παράγεται από τη συγκοπή της φράσης «σανς νομπίλιτυ» που σημαίνει «χωρίς ευγένεια», αλλά με την έννοια της ευγενικής καταγωγής. Γιατί είναι παρατηρημένο ότι οι αληθινοί άρχοντες, οι αληθινοί σπουδαίοι είναι απλοί και προσβάσιμοι. Σπλαχνικοί και καταδεκτικοί. Τα άδεια «ανθρώπινα βαρέλια» είναι που κάνουν τη διαφορά και τη ζημιά.
Η γενιά που βγήκε στη δημοσιογραφία στις αρχές της δεκαετίας του ’60 ακολουθούσε την επηρμένη Γερμανίδα Φρειδερίκη σε όλες τις δημόσιες εμφανίσεις της. Με τα λεφτά του πάντα πονεμένου Έλληνα φορολογούμενου η Φρειδερίκη θεμελίωνε, εγκαινίαζε και έδινε το όνομα της σε μια σειρά από φιλανθρωπικά έργα. Και η δημοσιογραφική πιτσιρικαρία τρέχαμε πίσω της, μήπως της εκμαιεύσουμε τίποτα σχετικά με τις κόρες της, τις παντρειές τους και τις προίκες τους. Εκεί να δείτε απαξίωση, παιδιά… Ένα ψυχρό γαλανό βλέμμα που σου έκοβε τα πόδια… Ο Χίτλερ με φουστάνια. Ποτέ δεν κατορθώσαμε να την πλησιάσουμε σε απόσταση μικρότερη των 4-5 μέτρων. Μας εμπόδιζε η προσωπική της φρουρά και μας πάγωνε εκείνο το ποζάτο: «Σας παγακαλώ… σας παγακαλώ». Η βασίλισσα των Ελλήνων ήξερε 5 ελληνικές λέξεις και αυτές με γερμανικό αξάν. Ναι! Ήταν μια βασίλισσα που το… έπαιζε βασίλισσα! Απίστευτο κι όμως αληθινό. Θα σας μιλήσω σε κάποιο άλλο «Θυμάμαι» για την Φρειδερίκη. Λένε ότι «ο θανών δεδικαίωται». Θα το έχω υπόψη μου!!!
Στην Άγκαθα Κρίστι λοιπόν και πάλι. Θα πρέπει να ήταν το 1965 που μαζί με το δεύτερο σύζυγο της, τον αρχαιολόγο σερ Μαξ Μαλόουαν έμειναν 2-3 μέρες στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια», κατευθυνόμενοι στην Αίγυπτο.
Είχα έναν καλό γνώριμο στο υψηλό επιτελείο του ξενοδοχείου που με ειδοποίησε για την άφιξή της και κατάφερε να την πείσει να με δεχθεί για μισή ώρα. Έτσι ένα Σάββατο πρωί γύρω στις 11 η ταπεινότητα μου, μια καλή φίλη που μιλούσε τέλεια αγγλικά και ένας φωτορεπόρτερ συναντήσαμε τη δημιουργό του Ηρακλή Πουαρό και της Μις Μαρπλ στο σαλόνι του ξενοδοχείου. Μαζί της ήταν ο σερ Μαρξ που μας έδωσε εγκάρδια το χέρι του και αμέσως μετά μας ζήτησε συγγνώμη κι έφυγε!… Δίπλα της έμεινε κάποια κυρία γύρω στα 50 που λεγόταν Ντόρα ή Ντόρσυ (δεν θυμάμαι καλά μετά από τόσα χρόνια). Ήταν κάτι σαν νταμ ντε κομπανί, όπως κατάλαβα. Μας χαμογελούσε γλυκά, αλλά δεν μας έδωσε το χέρι, μιμούμενη την κυρία της.
Λάτρευα την Άγκαθα Κρίστι. Δεν υπήρχε μυθιστόρημα της που να είχε μεταφραστεί στα ελληνικά και να μην το είχα διαβάσει:
- Δέκα μικροί νέγροι
- Ποντικοπαγίδα
- Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές
- Έγκλημα στο Νείλο
- Φόνος στο γήπεδο του γκολφ
- Σιωπηλός μάρτυς
- Ο φόνος του Ρότζερ Άκροϋντ
…και άλλα. Μέσα σε μισή ώρα αυτή η παγερή Αγγλίδα από φαν με είχε κάνει εχθρό. Εχθρό γιατί:
- Απαξίωσε να μας χαιρετίσει δια χειραψίας
- Μας είπε ότι έβρισκε άσχημη πόλη την Αθήνα
- Ότι δεν την εντυπωσίασαν ούτε ο Παρθενώνας, ούτε το Ερέχθειο
Επειδή κατάλαβε πως ενοχληθήκαμε φρόντισε να το διορθώσει λέγοντας ότι οι Έλληνες έχουν αξιόλογο αρχαίο γραπτό πολιτισμό, εννοώντας τους τραγωδούς και τους φιλοσόφους μας. Από άποψη αρχαιολογικών ευρημάτων υπερείχε η Αίγυπτος και γενικά η Μέση Ανατολή κατά τη γνώμη της.
Εκείνη ήταν 75 ετών (είχε γεννηθεί το 1890) και εγώ και η αγγλομαθής φίλη μου που ήρθε να με βοηθήσει, δεν αριθμούσαμε, αθροίζοντας τις ηλικίες μας, τα πενήντα. Δεν αναφέρω τον φωτορεπόρτερ γιατί του είχε ζητήσει να φύγει. Αρνήθηκε να φωτογραφηθεί μαζί μας ή μόνη της. Έδειχνε πως θεωρούσε αγγαρεία τη συνέντευξη σε μια τόσο μικρή χώρα, με τόσο περιορισμένο αναγνωστικό κοινό… Δεν έγινε τίποτα που να το επιβεβαιώνει, αλλά σχημάτισα την εντύπωση ότι ήταν τσιγκούνα. Αλλά δεν παίρνω και όρκο.
Κάποια στιγμή σηκώθηκε δείχνοντας ότι τελείωσε η συνέντευξη. Θα πρέπει και η φίλη μου και εγώ να είχαμε ή πολύ δυστυχισμένο ύφος ή πολύ οργίλο ύφος (γιατί ούτως ή άλλως μας είχε θυμώσει η στάση της απέναντι μας και απέναντι στη χώρα μας), γιατί μας ζήτησε συγγνώμη που δεν μας είχε προσφέρει τίποτα, έστω ένα φλιτζάνι τσάι… Κι εκεί κατάφερα να ανακτήσω την πληγωμένη εθνική και δημοσιογραφική μου υπερηφάνεια και με τα ελάχιστα αγγλικά μου της είπα: «Μπορείτε να το κάνετε τώρα. Δεν φύγαμε ακόμα.»
Η γριά καρακάξα είχε «παγιδευτεί» και αναγκάστηκε να παραγγείλει τσάι και για τις τέσσερις: την αφεντιά της, την νταμ ντε κομπανί της, τη φίλη μου κι εμένα… Θα πρέπει να της είχαν βάλει βάλιουμ στο τσάι της, γιατί άλλαξε διάθεση… Χαλάρωσε! Ένα μελαγχολικό χαμόγελο γλύκανε τα στενά χείλη της. Και μας μίλησε.
Είχε χάσει το μοναδικό της παιδί, ένα κορίτσι που απέκτησε με τον πρώτο της σύζυγο, τον συνταγματάρχη Κρίστι.
Περισσότερο από τους ζωντανούς θεωρούσε οικείους τους δύο βασικούς ήρωες των βιβλίων της: Τον Ηρακλή Πουαρό και τη Μις Μαρπλ.
Αποκάλεσε τον εαυτό της «Αγγλίδα βλάχα». Είπε πως την άφηνε αδιάφορη η δόξα και η δημοσιότητα και αντιπαθούσε τις μεγαλουπόλεις.
Και το δεύτερο μέρος της συνέντευξης δεν κράτησε πολύ. Φεύγοντας, μου χάιδεψε με το πίσω μέρος της παλάμης της το μάγουλο. Της ζήτησα να μου πει μια λέξη κλειδί της ζωής της. Μου απάντησε:
– Lonely ή κάτι τέτοιο.
Δεν ήξερα τη λέξη, μα η φίλη μου με σκούντησε να μην το δείξω. Μου την μετέφρασε όταν βγήκαμε από το ξενοδοχείο. Δεν την είχε καταλάβει κι αυτή καλά, αλλά νόμισε πως είπε «μοναξιά».
Τα συμπεράσματα για την Άγκαθα Κρίστι και την ανθρώπινη φύση, δικά σας.
Καλή Κυριακή!
