Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Narendra Modi προσγειώθηκε στην Κίνα την Κυριακή με το χτύπημα των αμερικανικών δασμών του Donald Trump να είναι ακόμα στο μυαλό του.
Από την Τετάρτη, οι δασμοί σε ινδικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ, από διαμάντια μέχρι γαρίδες, ανέρχονται πλέον στο 50% – κάτι που ο Αμερικανός πρόεδρος λέει ότι είναι τιμωρία για τη συνέχιση της αγοράς ρωσικού πετρελαίου από το Δελχί.
Οι ειδικοί λένε ότι οι εισφορές απειλούν να αφήσουν μώλωπες διαρκείας στον δυναμικό εξαγωγικό τομέα της Ινδίας και στους φιλόδοξους αναπτυξιακούς στόχους της. Ο Πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping προσπαθεί επίσης να αναζωογονήσει μια επιβραδυνόμενη οικονομία σε μια εποχή που οι υπερβολικά υψηλοί δασμοί των ΗΠΑ απειλούν να εκτροχιάσουν τα σχέδιά του.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ηγέτες των δύο πολυπληθέστερων χωρών του κόσμου μπορεί να αναζητούν μια επανεκκίνηση στη σχέση τους, η οποία στο παρελθόν χαρακτηριζόταν από δυσπιστία, σε μεγάλο βαθμό λόγω συνοριακών διαφορών.
«Με απλά λόγια, αυτό που συμβαίνει σε αυτή τη σχέση έχει σημασία για τον υπόλοιπο κόσμο», έγραψαν οι Chietigj Bajpaee και Yu Jie του Chatham House του Λονδίνου σε πρόσφατο άρθρο τους. «Η Ινδία δεν επρόκειτο ποτέ να γίνει το ανάχωμα ενάντια στην Κίνα που η Δύση (και ειδικότερα οι Ηνωμένες Πολιτείες) πίστευαν ότι ήταν. Η επίσκεψη του Modi στην Κίνα σηματοδοτεί μια πιθανή καμπή».
Τι θα σήμαινε μια πιο δυνατή σχέση;
Η Ινδία και η Κίνα είναι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις – η πέμπτη και η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, αντίστοιχα. Όμως, με την ανάπτυξη της Ινδίας να αναμένεται να παραμείνει πάνω από το 6% τα επόμενα χρόνια, μια οικονομία 4 τρις δολαρίων και χρηματιστήριο 5 τρις δολαρίων, η χώρα βρίσκεται στο δρόμο να γίνει η τρίτη μεγαλύτερη έως το 2028, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).
«Ενώ ο κόσμος παραδοσιακά επικεντρώνεται στη μοναδική πιο σημαντική διμερή σχέση στον κόσμο, των ΗΠΑ με την Κίνα, είναι καιρός να εστιάσουμε περισσότερο στο πώς η δεύτερη και επίδοξη τρίτη μεγαλύτερη οικονομία, η Κίνα και η Ινδία, μπορούν να συνεργαστούν», λέει ο Qian Liu, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Wusawa Advisory, με έδρα το Πεκίνο. Όμως, αυτή η σχέση παρουσιάζει βαθιές προκλήσεις.
Οι δύο πλευρές έχουν μια ανεπίλυτη και μακροχρόνια εδαφική διαμάχη που υποδηλώνει μια πολύ ευρύτερη και βαθύτερη αντιπαλότητα.
Η βία ξέσπασε στην κοιλάδα Galwan του Ladakh τον Ιούνιο του 2020 – τη χειρότερη περίοδο εχθρότητας μεταξύ των δύο χωρών σε περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες. Ο αντίκτυπος ήταν σε μεγάλο βαθμό οικονομικός – η επιστροφή των απευθείας πτήσεων τερματίσθηκε, οι βίζες και οι κινεζικές επενδύσεις τέθηκαν σε αναμονή, οδηγώντας σε πιο αργά έργα υποδομής και η Ινδία απαγόρευσε περισσότερες από 200 κινεζικές εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένου του TikTok.
«Θα χρειαστεί διάλογος για να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση των προσδοκιών άλλων δυνάμεων που βλέπουν τις σχέσεις Ινδίας – Κίνας ως βασικό παράγοντα της ευρύτερης σταθερότητας της Ασίας», λέει ο Antoine Levesques, ανώτερος συνεργάτης για την άμυνα, τη στρατηγική και τη διπλωματία της Νότιας και Κεντρικής Ασίας στο International Institute for Strategic Studies.
Υπάρχουν και άλλα ρήγματα, όπως το Θιβέτ, ο Δαλάι Λάμα και οι διαφωνίες για το νερό – σχετικά με τα σχέδια της Κίνας να κατασκευάσει το μεγαλύτερο έργο υδροηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο σε έναν ποταμό που μοιράζονται και τα δύο κράτη, καθώς και εντάσεις με το Πακιστάν – βασικό εταίρο της Κίνας – μετά την επίθεση στο Pahalgam. Επίσης, η Ινδία δεν έχει επί του παρόντος καλές σχέσεις με τους περισσότερους γείτονές της στη Νότια Ασία, ενώ η Κίνα είναι βασικός εμπορικός εταίρος για το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, τη Σρι Λάνκα και το Αφγανιστάν.
«Θα εκπλαγώ αν ένα εργοστάσιο της BYD έρθει στην Ινδία, αλλά μπορεί να υπάρξουν κάποιες ήπιες νίκες», λέει η Priyanka Kishore, ιδρύτρια και κύρια οικονομολόγος στην ερευνητική εταιρεία Asia Decoded. Έχει ήδη ανακοινωθεί ότι οι απευθείας πτήσεις θα ξαναρχίσουν, ενδέχεται να υπάρξουν περισσότερες χαλαρώσεις στις βίζες και άλλες οικονομικές συμφωνίες.
Η θέση της Ινδίας άλλαξε
Ωστόσο, η σχέση μεταξύ Δελχί και Πεκίνου είναι «μια άβολη συμμαχία σίγουρα», σημειώνει η Kishore. «Θυμηθείτε ότι κάποια στιγμή, οι ΗΠΑ και η Ινδία συσπειρώνονταν για να εξισορροπήσουν την Κίνα», προσθέτει. Όμως η Ινδία είναι εντελώς μπερδεμένη με την θέση των ΗΠΑ: «Είναι λοιπόν μια έξυπνη κίνηση – και τροφοδοτεί το πολυπολικό αφήγημα στο οποίο πιστεύουν τόσο η Ινδία όσο και η Κίνα».
Ο Modi ταξίδεψε στην Κίνα για την συνάντηση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) – έναν περιφερειακό φορέα που στοχεύει στην προβολή μιας εναλλακτικής κοσμοθεωρίας σε σχέση με αυτή της Δύσης. Μέλη περιλαμβάνουν την Κίνα, την Ινδία, το Ιράν, το Πακιστάν και τη Ρωσία.
Στο παρελθόν, η Ινδία υποβάθμισε τη σημασία του οργανισμού. Οι κριτικοί λένε ότι δεν έχει αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα όλα αυτά τα χρόνια. Η σύνοδος των υπουργών Άμυνας του SCO τον Ιούνιο απέτυχε να συμφωνήσει σε κοινή δήλωση. Η Ινδία εξέφρασε αντιρρήσεις σχετικά με την παράλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στη θανατηφόρα επίθεση της 22ας Απριλίου σε ινδουιστές τουρίστες στο τμήμα του Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία, η οποία οδήγησε στις χειρότερες μάχες των τελευταίων δεκαετιών μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.
Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι η ψύχρανση των σχέσεων του Δελχί με την Ουάσιγκτον ώθησε την Ινδία να ανακαλύψει ξανά τη χρησιμότητα του SCO. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, θα εκτιμήσει την οπτική της αλληλεγγύης του Παγκόσμιου Νότου εν μέσω του δασμολογικού χάους του Trump.
Ο όμιλος των Brics – του οποίου η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική είναι ιδρυτικά μέλη – έχει προκαλέσει την οργή του Trump, ο οποίος απείλησε να επιβάλλει πρόσθετους δασμούς στα μέλη του ομίλου πέρα από τους ισχύοντες συντελεστές.
Ο Modi συναντήθηκε για τελευταία φορά με τον Xi και τον Vladimir Putin στη σύνοδο κορυφής των Brics στη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2024. Την περασμένη εβδομάδα, αξιωματούχοι της ρωσικής πρεσβείας δήλωσαν ότι η Μόσχα ελπίζει ότι θα πραγματοποιηθούν σύντομα τριμερείς συνομιλίες με την Κίνα και την Ινδία.
«Αξιοποιώντας καθένα από τα πλεονεκτήματά τους – την κατασκευαστική ικανότητα της Κίνας, τον κλάδο των υπηρεσιών της Ινδίας και τους φυσικούς πόρους της Ρωσίας – οι τρεις χώρες μπορούν να εργαστούν για να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες, να διαφοροποιήσουν τις εξαγωγικές τους αγορές και τελικά να αναδιαμορφώσουν τις παγκόσμιες εμπορικές ροές», ανέφεραν οι Bajpaee και Yu στο κύριο άρθρο τους.
Το Δελχί αξιοποιεί επίσης άλλες περιφερειακές συμμαχίες, με τον Modi να κάνει μια στάση στην Ιαπωνία στο δρόμο προς την Κίνα. «Η Asean και η Ιαπωνία θα καλωσόριζαν τη στενότερη συνεργασία μεταξύ Κίνας και Ινδίας. Βοηθά πραγματικά όσον αφορά τις αλυσίδες εφοδιασμού και την ιδέα του Make in Asia for Asia», λέει η Kishore, αναφερόμενη στον πολιτικό όμιλο που περιλαμβάνει 10 οικονομίες της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Πώς μπορούν Κίνα και Ινδία να συνεργαστούν οικονομικά;
Η Ινδία εξακολουθεί να εξαρτάται από την Κίνα για τις κατασκευές της, επειδή προμηθεύεται πρώτες ύλες και εξαρτήματα από αυτήν. Πιθανότατα θα αναζητήσει χαμηλότερους εισαγωγικούς δασμούς στα αγαθά αυτά.
Οι αυστηρές βιομηχανικές πολιτικές της Ινδίας μέχρι στιγμής την έχουν εμποδίσει να επωφεληθεί από τη μετατόπιση της αλυσίδας εφοδιασμού από την Κίνα σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, σύμφωνα με ειδικούς. «Υπάρχει ισχυρή περίπτωση συνεργασίας», λέει η Kishore, καθώς η Ινδία στοχεύει στο να κατασκευάσει περισσότερα ηλεκτρονικά.
Επισημαίνει ότι η Apple κατασκευάζει airpods και wearables στο Βιετνάμ, και iPhones στην Ινδία, και έτσι δεν θα υπήρχε καμία επικάλυψη. «Οι ταχύτερες εγκρίσεις βίζας θα ήταν μια εύκολη νίκη και για την Κίνα. Θέλει πρόσβαση στην αγορά της Ινδίας είτε απευθείας είτε μέσω επενδύσεων. Αντιμετωπίζοντας μια συρρικνούμενη αγορά των ΗΠΑ, έχει ήδη πλημμυρίσει τις αγορές της ASEAN και πολλές κινεζικές εφαρμογές όπως η Shein και το TikTok έχουν απαγορευτεί στην Ινδία», λέει η Kishore.
«Το Πεκίνο θα καλωσόριζε την ευκαιρία να πουλήσει σε 1,45 δισεκατομμύρια ανθρώπους». Πάντως, δεδομένης της πολυπλοκότητας της σχέσης, μια συνάντηση είναι απίθανο να αλλάξει πολλά. Υπάρχει πολύς δρόμος για τη βελτίωση των σχέσεων Κίνας – Ινδίας. Όμως η επίσκεψη του Modi στην Κίνα θα μπορούσε να επιδιορθώσει κάποια εχθρότητα και να στείλει ένα πολύ σαφές μήνυμα στην Ουάσιγκτον ότι η Ινδία έχει επιλογές.
