Ρεπορτάζ – Επιμέλεια: Αντώνης Ζήβας
Η ακραία ισλαμική τρομοκρατική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» (ISIS) φαίνεται να επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο στη βορειοανατολική Συρία, αναζωπυρώνοντας τις συγκρούσεις στην επαρχία Ντέιρ αλ-Ζορ. Οι αναφορές από διεθνή μέσα περιγράφουν ένα νέο κύμα επιθέσεων εναντίον κουρδικών δυνάμεων, σε μια περίοδο που οι Ηνωμένες Πολιτείες μειώνουν σταδιακά την παρουσία τους στην περιοχή.
Στα τέλη Οκτωβρίου, γύρω από την πόλη Σουχάιλ, μαχητές κινούνταν με στρατιωτικά οχήματα, θυμίζοντας ημέρες έντασης που πολλοί πίστευαν πως είχαν περάσει ανεπιστρεπτί. «Στην επαρχία Ντέιρ αλ-Ζορ, οι μαχητές του ISIS έχουν πλέον ενσωματωθεί μέσα στον τοπικό πληθυσμό», δηλώνει ο Ααγιέντ αλ-Τούρκι αλ-Χαμπίλ, γνωστός ως “Αμπού Άλι Φουλάντ”, ανώτερος διοικητής των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) – του στρατιωτικού βραχίονα της Αυτόνομης Διοίκησης της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας.
Από τον Δεκέμβριο του 2024, όταν ο Αχμέντ αλ-Σαράα ανέτρεψε το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ και ανέλαβε την εξουσία, οι επιθέσεις των τζιχαντιστών έχουν αυξηθεί θεαματικά. Μέχρι το τέλος Αυγούστου, οι SDF είχαν καταγράψει 117 περιστατικά, σχεδόν διπλάσια από το σύνολο του προηγούμενου έτους. Έξι χρόνια μετά την πτώση της Μπαγκούζ, τελευταίου προπυργίου του αυτοαποκαλούμενου «χαλιφάτου», το ISIS έχει μετατραπεί σε αποκεντρωμένη, ευέλικτη και απρόβλεπτη αντάρτικη δύναμη.
Η περιοχή της Ντέιρ αλ-Ζορ, μια εκτεταμένη και αραιοκατοικημένη έρημος με κυρίως αραβικό πληθυσμό, παραμένει το βασικό επίκεντρο της δραστηριότητας της οργάνωσης. Υπολογίζεται ότι εκεί επιχειρούν περίπου 3.000 μαχητές. Η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων –παραδοσιακού συμμάχου των Κούρδων– έχει δημιουργήσει ένα ανησυχητικό κενό ασφάλειας.
Από τον Απρίλιο, οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει περίπου 500 από τους 2.000 στρατιώτες τους, παραδίδοντας βάσεις στις κουρδικές δυνάμεις ή απλώς κλείνοντάς τες. Το Πεντάγωνο σχεδιάζει να μειώσει περαιτέρω την παρουσία του, σε λιγότερους από 1.000 στρατιώτες τους προσεχείς μήνες.
Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Αρθούρ Κεσνέ, του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, η αποχώρηση από δύο κρίσιμες βάσεις –το πεδίο φυσικού αερίου Κόνοκο και το χωριό Γκριν Βίλατζ– έχει περιορίσει δραματικά την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των SDF. «Οι Κούρδοι στηρίζονται πλέον στις δικές τους πληροφορίες, που είναι συχνά ελλιπείς λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης με τον τοπικό πληθυσμό», σημειώνει. «Οι επιχειρήσεις τους γίνονται πιο σκληρές και προκαλούν απώλειες αμάχων, γεγονός που αυξάνει την οργή και ενισχύει τη στρατολόγηση από το ISIS».
Ο ίδιος ο διοικητής Αλ-Χαμπίλ παραδέχεται ότι «μερικοί στρατιώτες εγκατέλειψαν τη μάχη», αναγνωρίζοντας τη φθορά και την απογοήτευση που επικρατεί στις γραμμές των Κούρδων.
Η αναζωπύρωση της οργάνωσης οφείλεται επίσης σε δύο κρίσιμους παράγοντες: μετά την πτώση του Άσαντ, οι τζιχαντιστές απέκτησαν πρόσβαση σε οπλισμό που εγκαταλείφθηκε από ιρανικές και κυβερνητικές δυνάμεις, ενώ ταυτόχρονα επωφελήθηκαν από τη χαοτική κατάσταση στη μαύρη αγορά. «Εκείνη την περίοδο, ένα Καλάσνικοφ μπορούσες να το βρεις με 50 δολάρια», λέει ο Αλ-Χαμπίλ.
Την ίδια ώρα, οι SDF αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν και τις φιλοτουρκικές πολιτοφυλακές. Τον περασμένο χειμώνα, ο λεγόμενος Συριακός Εθνικός Στρατός –μια συμμαχία υπό την Άγκυρα, που τώρα ενσωματώνεται στις δυνάμεις της Δαμασκού– εξαπέλυσε επίθεση σε βόρειες κουρδικές πόλεις, καταλαμβάνοντας στρατηγικά σημεία όπως το Μανμπίτζ και εκτοπίζοντας περισσότερους από 100.000 αμάχους.
Το ISIS, στο μεταξύ, έχει βρει τρόπο να χρηματοδοτεί τη δράση του μέσω της «ζακάτ», του ισλαμικού φόρου που επιβάλλει σε πολίτες και επιχειρηματίες. «Ο αδελφός μου, που έχει μαγαζί, δέχτηκε τηλεφώνημα όπου του ζητούσαν 2.000 δολάρια, απειλώντας ότι θα χτυπήσουν την οικογένειά του», λέει ο Αλ-Χαμπίλ. Τουλάχιστον 50 παρόμοιες καταγγελίες έχουν καταγραφεί μόνο στην περιοχή της Ντέιρ εζ-Ζορ.
Το Ισλαμικό Κράτος δεν έχει εξαφανιστεί ποτέ πλήρως. Όμως, τώρα, με τις ΗΠΑ να αποσύρονται και τις τοπικές δυνάμεις να εξαντλούνται, η οργάνωση δείχνει πιο έτοιμη από ποτέ να ξαναβρεί χώρο και δύναμη — μέσα σε ένα από τα πιο ασταθή σημεία του πλανήτη.
Με πληροφορίες από: Le Monde
