Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών- Συνταγματολόγος
Εκτός από τα αναγκαία οικονομικά κίνητρα, θα πρέπει να προηγηθεί η εξάλειψη της γραφειοκρατίας προς όφελος των χωριών , με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων σε χωριά που ερημώνουν. Απαραίτητη κρίνεται η κατάργηση της υποχρέωσης ταυτότητας κτιρίου στις μεταβιβάσεις ακινήτων στα χωριά, η δημιουργία καφενείου με μόνο μία υπεύθυνη δήλωση στον Δήμο, η απόκτηση χρυσής βίζας μονάχα μετά από αγορά ακινήτου σε χωριά και όχι στις πόλεις, η κατάργηση υποχρέωσης έκδοσης αδείας για εργασίες μικρής κλίμακας, η εξασφάλιση καταγεγραμμένων μεταναστών ως εργατών γης, η δραστική μείωση του λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος.
Της πολυσυζητημένης αποκέντρωσης, θα πρέπει να προηγηθεί η εύκολη πρόσβαση από τα χωριά στα αστικά κέντρα και η δημιουργία υποδομών. Ευκαιρίες εργασίας είτε ως εργαζόμενος είτε ως επιχειρηματίας/ελεύθερος επαγγελματίας και η δυνατότητα ψηφιακών σχολείων- τηλεκπαίδευσης για τους μαθητές μόνιμους κατοίκους χωριών. Εάν κάποιος γνωρίζει πως το σπίτι που θέλει μέσω ευνοϊκού δανείου (π.χ. Σπίτι μου, 2) θα μπορεί να το αποκτήσει μόνο εκτός μεγάλων πόλεων, με τις τράπεζες να αποδέχονται τέτοιες δανειοδοτήσεις, τότε θα άλλαζαν αισθητά τα πράγματα. Παρά το ότι η τηλεργασία εξαπλώνεται στο εξωτερικό ,στην Ελλάδα δεν είναι διαδεδομένη ακόμη η σχετική «κουλτούρα» στο θέμα και εφαρμόζεται σε μικρό βαθμό.
Τώρα που προχωρούν τα σχέδια πόλεως στο 70% της επικράτειας, αποτελεί ευκαιρία να λύσουμε προβλήματα δεκαετιών σε πάρα πολλές επαρχιακές πόλεις, για να αποκτήσουν περιοχές όπου θα μπορούν να δημιουργηθούν βιοτεχνικές και βιομηχανικές μονάδες με γρήγορο, νόμιμο τρόπο και χωρίς προβλήματα.
Η αποκέντρωση δεν αφορά μόνο την αποσυμφόρηση της πρωτεύουσας και της συμπρωτεύουσας, αλλά και τη δημιουργία νέων προοπτικών ανάπτυξης για την περιφέρεια. Η εξισορρόπηση της κατανομής πληθυσμού, η ενίσχυση τοπικών οικονομιών και η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων , είναι κεντρικοί στόχοι για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Με συντονισμένες επενδύσεις και συνεργασία σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και με τη δημιουργία οικονομικών κινήτρων για ανάπτυξη στην επαρχία, η αποκέντρωση μπορεί να αποτελέσει όχι μόνο λύση, αλλά και ευκαιρία για αναγέννηση της υπαίθρου και των μικρότερων πόλεων.
Η ζωή στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη, χαρακτηρίζεται από έντονες προκλήσεις. Ένα από τα πιο εμφανή προβλήματα, είναι η κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Παράλληλα, η αυξανόμενη ζήτηση για κατοικίες έχει οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση των ενοικίων, ενώ η ανεξέλεγκτη δόμηση έχει προκαλέσει αισθητική και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Ιδιωτικές επιχειρήσεις δύνανται σήμερα να εγκατασταθούν στην περιφέρεια. Το ψηφιακό μάνατζμεντ επιτρέπει την εξ αποστάσεως διοίκηση και η απαλλαγή των επιχειρησιακών κερδών, δια των αποσβέσεων, μέχρι δέκα ετών.
Η μετακίνηση χιλιάδων πολιτών στην επαρχία, θα επιφέρει μείωση της ανεργίας στις αστικές περιοχές, αύξηση αγροτικής παραγωγής, αύξηση εξαγωγών ή μείωση εισαγωγών , αναζωογόνηση της επαρχίας, αύξηση αμοιβών στους εργαζόμενους που μένουν πίσω στις πόλεις (λόγω μείωσης της προσφοράς εργασίας από την αποχώρηση εκατοντάδων χιλιάδων προς την επαρχία), μείωση υπογεννητικότητας λόγω μείωση του κόστους διαβίωσης και αύξησης του επιπέδου ποιότητας της ζωής. Η επέκταση του τουρισμού, οι τεχνολογικές και βιομηχανικές επενδύσεις, η παροχή ψηφιακών υπηρεσιών, η τηλεργασία και η εξασφάλιση των κατάλληλων δομών παροχής υγείας θα συμβάλουν καταλυτικά στην αποκέντρωση.
Η τουριστική ανάπτυξη ορεινών περιοχών επικεντρώνεται στην ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών τους πόρων, την ενίσχυση των υποδομών, την ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και τη δημιουργία εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο χειμερινός και ο οικο-τουρισμός, με στόχο την τόνωση της τοπικής οικονομίας και την αντιμετώπιση των αναπτυξιακών προβλημάτων των περιοχών αυτών.
Ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας (5.241.300 άτομα) κατοικεί στο 4,3% της επικρατείας, γεγονός ιδιαίτερα προβληματικό για την ποιότητα ζωής, λόγω και των κλιματικών συνθηκών και της έλλειψης σχεδιασμού του αστικού ιστού. Το 2021, οι 277 από τις 6.138 δημοτικές κοινότητες, δηλαδή το 4,5% του συνόλου τους, συγκέντρωναν περισσότερο από το 80% του πληθυσμού.
Βεβαίως, η αύξηση της εγκληματικότητας και των προβλημάτων ψυχικής υγείας, το κυκλοφοριακό και το στεγαστικό σχετίζονται με την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση.
Την ίδια στιγμή, η ποιότητα ζωής στην επαρχία, ξεχωρίζει θεαματικά. Η επαφή με τη φύση, ο καθαρός αέρας και ο περισσότερος ελεύθερος χώρος, δημιουργούν συνθήκες πιο υγιεινές, λιγότερο αγχωτικές και περισσότερο ισορροπημένες. Η καθημερινότητα ακολουθεί πιο αργούς ρυθμούς, σε ένα είδος slow living, χωρίς κυκλοφοριακό χάος και πολύωρες μετακινήσεις που εξαντλούν την ενέργεια των κατοίκων των πόλεων. Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελούν επίσης οι ανθρώπινες σχέσεις. Στα μικρότερα μέρη τείνουν να είναι πιο ουσιαστικές, ενώ οι παραδοσιακοί δεσμοί στήριξης μεταμορφώνουν την καθημερινότητα σε εμπειρία αλληλεγγύης και συλλογικότητας.
Όσες φορές επιχειρήθηκε αποκέντρωση στην Ελλάδα, δεν είχε έμπρακτο ουσιαστικό αποτέλεσμα, καθώς μετά την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στις περιφέρειες και στους Δήμους, δεν ακολούθησε η εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων- πιστώσεων.
Λέξη – «κλειδί» για την αναδιάρθρωση στους βασικούς πυλώνες της επιχειρηματικότητας στην επαρχία είναι τα «κίνητρα». Είναι αυτά για τα οποία καλείται κάποιος είτε να αφήσει την πρωτεύουσα είτε να παραμείνει στην επαρχία. Και σαφέστατα θα πρέπει να είναι φορολογικά αλλά και ποιοτικά. Για παράδειγμα, η δημιουργία οικονομικών ζωνών θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ισχυρό παράγοντα για ένα εγχείρημα στην επαρχία. Πάρα πολλά κρατικά ακίνητα στην επαρχία, παραμένουν αναξιοποίητα, ενώ μπορούν να αξιοποιηθούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Πολλοί υποστηρίζουν ότι όλα τα Πανεπιστήμια, όλα τα στρατόπεδα και όλα τα υπουργεία: θα πρέπει να φύγουν από την Αττική και την Θεσσαλονίκη και να μεταφερθούν στην επαρχία. Η αποκέντρωση συνίσταται στη μεταφορά εξουσιών, αρμοδιοτήτων και πόρων από την κεντρική κυβέρνηση στους ΟΤΑ, οι οποίες ορίζονται ως νομικές οντότητες εκλεγμένες με καθολική ψηφοφορία και με κάποιο βαθμό αυτονομίας.
Με βάση τον ορισμό του ΟΟΣΑ οι ΟΤΑ διοικούνται από πολιτικούς φορείς και διαθέτουν τα δικά τους περιουσιακά στοιχεία και προσωπικό. Μπορούν να αυξήσουν τα έσοδα τους από ίδιους πόρους, όπως οι φόροι, τα τέλη, τα έσοδα κινητής και ακίνητης περιουσίας και διαχειρίζονται τον δικό τους προϋπολογισμό. Οι ΟΤΑ έχουν επίσης συγκεκριμένη εξουσία λήψης αποφάσεων διαθέτοντας το δικαίωμα να θεσπίζουν και να επιβάλλουν γενικές ή συγκεκριμένες αποφάσεις.
Είναι φανερό ότι σε αυτόν τον ορισμό, η αποκέντρωση δεν αφορά μόνο στη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και πόρων. Πρόκειται για την αναμόρφωση των σχέσεων μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των άλλων βαθμίδων δημόσιας διοίκησης προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης συνεργασίας και συντονισμού. Η διαχείριση της “αμοιβαίας εξάρτησης” απαιτεί μια βαθιά αλλαγή της δομής, της πρακτικής και πολιτικής «κουλτούρας» μέσα στην ίδια την κεντρική κυβέρνηση και για το λόγο αυτό δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις για τις κεντρικές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο, που προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία, είναι ότι σε ορισμένες χώρες η αποκέντρωση δεν είναι μόνο χωρική, αλλά και λειτουργική. Έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένες αρμοδιότητες ξεπερνούν τα διοικητικά όρια ενός Δήμου. Στην Ολλανδία η διαχείριση των υδατικών πόρων και των λεκανών απορροής γίνεται από αυτόνομες αποκεντρωμένες περιφερειακές αρχές (Regional Water Authorities, RWA).
Η αποκέντρωση και η αποσυγκέντρωση χρησιμοποιούνται μερικές φορές εναλλακτικά. Ωστόσο, είναι σημαντικά διαφορετικές έννοιες. Στην πρώτη περίπτωση, υπάρχει μεταφορά αρμοδιοτήτων, πόρων και εξουσίας από το κεντρικό κράτος στις εκλεγμένες τοπικές αυτοδιοικήσεις. Στη δεύτερη περίπτωση, υπάρχει μια χωρική μετατόπιση της διαχείρισης από την κεντρική κυβέρνηση στις μονάδες που είναι εγκατεστημένες σε περιοχές (χωρική διοίκηση της κεντρικής κυβέρνησης, υπουργικά τμήματα, τοπικές υπηρεσίες κ.λπ.). Αυτές οι υπηρεσίες είναι μέρος της εθνικής διοίκησης και αντιπροσωπεύουν την κεντρική κυβέρνηση σε εδαφικό επίπεδο. Σε αντίθεση με την τοπική αυτοδιοίκηση, οι αποκεντρωμένες κρατικές υπηρεσίες είναι ένα ιεραρχικό μέρος του επιπέδου της κεντρικής κυβέρνησης.
Στην πράξη, η διάκριση μεταξύ συστημάτων αποκέντρωσης και αποσυγκέντρωσης είναι μια πρόκληση. Σε πολλές χώρες συνυπάρχουν αποκεντρωμένα και αποσυγκεντρωτικά συστήματα, όπως στην Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Σουηδία.
Στη χώρα μας κλασσικό παράδειγμα αποσυγκέντρωσης , είναι οι Γενικές Γραμματείες Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Και μόνο ο τίτλος τους οδηγεί σε παρανοήσεις. Υπενθυμίζεται ότι ο θεσμός αυτός δημιουργήθηκε από τον «Καλλικράτη» για να μεταφερθούν οι κρατικές εκείνες αρμοδιότητες (δάση υδατικοί πόροι κλπ), που σύμφωνα με το Σύνταγμα, δεν μπορούσαν να αποκεντρωθούν στις αιρετές περιφέρειες και τους δήμους.
Η περιφερειακή ανάπτυξη δεν μπορεί να επέλθει, χωρίς την μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή των πολιτών στην λήψη σημαντικών αποφάσεων και την έμπρακτη αναγνώριση του ρόλου των πολιτών ( τοπικά δημοψηφίσματα ).
Μεγάλο στοίχημα της κοινωνίας αποτελεί εδώ και χρόνια η πολιτικοποίηση, η ενεργή συμμετοχή των ανενεργών μελών της. Κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί πολλών ειδών θεωρίες για την λύση του προβλήματος. Κατά την άποψή μου, η λύση εμφαίνεται στην ίδια μας την Δημοκρατία: το δημοψήφισμα. Το δημοψήφισμα (λατ. referendum) είναι μία διαδικασία άμεσης ψηφοφορίας ολόκληρου του εκλογικού σώματος, προκειμένου να επικυρωθεί ή να απορριφθεί μια πρόταση που έχει ιδιαίτερη σημασία για ένα κράτος. Από τον ορισμό αυτόν συμπεραίνουμε ότι το δημοψήφισμα είναι η εκλογή του λαού σε ένα ζήτημα. Ο λαός αποφασίζει και οι πληρεξούσιοι δρουν με βάση την επιθυμία του. Επομένως, μας δίνεται η ευκαιρία να εκφράσουμε την άποψη ότι το δημοψήφισμα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της έμμεσης δημοκρατίας, η οποία τείνει σε πιο άμεση μορφή χάρις το δημοψήφισμα. Στην Ελλάδα έχουν καθιερωθεί τα γενικά πανελλαδικά δημοψηφίσματα και όχι τα τοπικά δημοψηφίσματα, στα όρια του Δήμου ή της κοινότητας.
Στην σύγχρονη ιστορία της χώρας διεξήχθησαν 8 δημοψηφίσματα, με το τελευταίο να λαμβάνει χώρα το 2015. Σύνηθες θέμα των δημοψηφισμάτων αποτέλεσε η έκπτωση ή η επιστροφή των βασιλέων της χώρας στην Ελλάδα, ενώ το τελευταίο του 2015 είχε ως θέμα την υιοθέτηση των προτεινόμενων από την Ε.Ε δημοσιονομικών μέτρων.
Ψηφιακό Δημόσιο
Το “Ψηφιακό Δημόσιο” αναφέρεται στην ψηφιακή δημόσια διοίκηση, η οποία εστιάζει στην παροχή ψηφιακών υπηρεσιών στους πολίτες μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, όπως το gov.gr, με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας, της προσβασιμότητας και τη μείωση της γραφειοκρατίας. Η ψηφιακή μετάβαση περιλαμβάνει την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών, την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και την ανάπτυξη στρατηγικών για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Οι ψηφιακές υπηρεσίες οδηγούν στην αποσυμφόρηση των δημοσίων υπηρεσιών, στην αποφυγή ταλαιπωρίας των πολιτών και στην άμεση εξυπηρέτηση του πολίτη από το σπίτι του- τον υπολογιστή του, σε οποιαδήποτε περιοχή της Ελλάδος και αν βρίσκεται. Τα τελευταία χρόνια, υποβάλλονται αιτήσεις ή εκδίδονται από τον υπολογιστή μας, πιστοποιητικά όπως απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης γέννησης, απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης γάμου, απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης συμφώνου συμβίωσης, απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης θανάτου, Πιστοποιητικό γέννησης, Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, Πιστοποιητικό ιθαγένειας, Πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, Περί μη δημοσίευσης Διαθήκης, Περί μη αποποίησης Κληρονομιάς, πιστοποιητικό περί μη αμφισβήτησης κληρονομικού δικαιώματος, αντίγραφα δικαστικών αποφάσεων, κατάθεση αγωγής, άυλο συναινετικό διαζύγιο, άυλη συνταγογράφηση, μεταβίβαση οχήματος ιδιωτικής χρήσης, υπεύθυνη δήλωση, εξουσιοδότηση, ανανέωση δελτίου ανεργίας, αίτηση για τακτική επιδότηση ανεργίας, αίτηση για κοινωνικό τουρισμό, βεβαίωση ανεργίας, βεβαίωση αυτασφάλισης, συμμετοχή σε πρόγραμμα κατάρτισης, αίτηση για επίδομα μακροχρόνια άνεργων, εγγραφή φοιτητών, δήλωση μαθημάτων φοιτητών, έκδοση αναλυτικής βαθμολογίας, βεβαίωση στρατολογίας και άλλα πολλά.
Τα Κτηματολογικά Γραφεία οφείλουν πλέον να χορηγούν πιστοποιητικά, αντίγραφα και αποσπάσματα από τα κτηματολογικά φύλλα, από τα διαγράμματα και γενικώς από κάθε τηρούμενο κτηματολογικό στοιχείο σε όποιον έχει έννομο συμφέρον . Ο νέος νόμος προβλέπει την καθιέρωση του ενιαίου πιστοποιητικού κληρονομιάς, που ενοποιεί όλα τα έγγραφα που βεβαιώνουν την ύπαρξη ή μη έννομης σχέσης που συνδέεται με κληρονομικό δικαίωμα.
Η Ελληνική δημόσια διοίκηση, καθυστέρησε υπερβολικά να προσαρμοστεί στην νέα ψηφιακή εποχή (αίτηση και έκδοση δημοφιλών δημοσίων εγγράφων, από τον υπολογιστή της οικίας ή του γραφείου του πολίτη). Ενώ στα σύγχρονα κράτη, η ψηφιακή δημόσια διοίκηση, έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια: στην Ελλάδα οι πολίτες στήνονταν στις ουρές των δημοσίων υπηρεσιών και έχαναν χρόνο, εργατοώρες και χρήμα. Πολλές οι καταδίκες της χώρας μας και τα Πορίσματα του Συνηγόρου του πολίτη, του τότε Γενικού Επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης, του τότε Σώματος Ελεγκτών δημόσιας υγείας και της Διεθνούς διαφάνειας, για τις στρεβλώσεις της δημόσιας διοίκησης, με θύμα πάντοτε τον πολίτη. Μία μικρή μειοψηφία δημοσίων υπαλλήλων που δεν εφαρμόζει την εθνική νομοθεσία, αδικεί κατάφωρα την συντριπτική πλειοψηφία των έντιμων δημοσίων υπαλλήλων που εργάζεται υπεύθυνα, αποφασιστικά, νομότυπα και με ευγένεια προς τον πολίτη. Με βάση συγκεκριμένα Πορίσματα του τότε Γενικού Επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης, κάποιες δημόσιες υπηρεσίες, δεν εφάρμοζαν το νόμο του κράτους, με συνέπεια την ταλαιπωρία του πολίτη. Δημόσιοι υπάλληλοι διαμαρτύρονται ότι δεν υφίσταται κωδικοποίηση της νομοθεσίας, δηλαδή υφίστανται πολλοί νόμοι για το ίδιο θέμα. Επιπλέον, η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων, έχει δίκιο όταν αμείβεται ακριβώς το ίδιο, με τους ελάχιστους υπαλλήλους που απουσιάζουν συνεχώς από την εργασία ή δεν αποδίδουν, όπως καταγγέλλουν διαχρονικά οι ίδιοι.
Η ουσιαστική πρακτική εφαρμογή της Ευρωπαϊκής οδηγίας 99/93/ ΕΚ για την ψηφιακή υπογραφή στο δημόσιο, θα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση γραφειοκρατικών δομών, την μείωση του κόστους εργασίας, τις ανθρωποώρες, την ενίσχυση της διαφάνειας και την προστασία του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΟΒΕ, αποδεικνύεται ότι το ελληνικό δημόσιο μπορεί να εξοικονομήσει 400 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος, με την καθιέρωση της ψηφιακής υπογραφής.
Η σημερινή Κυβέρνηση δημιούργησε μία ενιαία ψηφιακή πλατφόρμα gov.gr ,με σκοπό τα ΚΕΠ να λειτουργήσουν ως το μόνο σημείο φυσικής επαφής του πολίτη με το κράτος. Διαδικτυακά πλέον, μπορούν να εκδίδονται πολλά πιστοποιητικά του δημοσίου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα: πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, αντίγραφο ληξιαρχικής πράξης γέννησης, υπεύθυνη δήλωση, εξουσιοδότηση, άυλη συνταγογράφηση, ληξιαρχική πράξη θανάτου, ληξιαρχική πράξη γάμου, Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας, πιστοποιητικό σπουδών Πανεπιστημίου, αντίγραφο ποινικού μητρώου, Βεβαίωση χρόνου ασφάλισης στο ΕΦΚΑ, μεταδημότευση συζύγων, μεταδημότευση ενηλίκου για την ανάκτηση αρχικής δημοτικότητας, μεταδημότευση συζύγων και τέκνων συνολικά, αλλαγή ονόματος στο λογαριασμό ΕΥΔΑΠ, μεταδημότευση άγαμου ανήλικου, πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.
Η ενσωμάτωση οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τις δημόσιες υπηρεσίες, στην εθνική έννομη τάξη, μπορεί να γίνει με τυπικό νόμο ή με πράξη κανονιστικού περιεχομένου ( υπουργική απόφαση, προεδρικό διάταγμα).
Προ της ψηφιακής δημόσιας διοίκησης και περί του έτους 2018
Χιλιάδες ήταν οι καταγγελίες που δέχθηκε ο Συνήγορος του Πολίτη, για τα κακώς κείμενα στον δημόσιο τομέα, τις διακρίσεις και τα εμπόδια στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Το 2018, 500.000 πολίτες ζήτησαν βοήθεια και απευθύνθηκαν στις υπηρεσίες του Συνηγόρου του πολίτη. Στην επίσημη ιστοσελίδα του Συνηγόρου του πολίτη, αναγράφονται τα Δικαιώματα πολιτών κατά τις συναλλαγές τους, με τις δημόσιες υπηρεσίες. Στο πόρισμα του Συνηγόρου του πολίτη 28/7/2005 , περιλαμβάνονται οι βασικοί κανόνες για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών από τις δημόσιες υπηρεσίες και η υποχρέωση καλής συμπεριφοράς των υπαλλήλων.
Την ανάγκη επαναφοράς της δυνατότητας αποζημίωσης πολιτών, από την δημόσια διοίκηση που αργοπορεί να απαντήσει (λόγω μη τήρησης των προθεσμιών εξυπηρέτησης τους, από δημόσια υπηρεσία), θέτει ο Συνήγορος του Πολίτη και φορείς διαφάνειας, καταπολέμησης της γραφειοκρατίας. Ο Συνήγορος του Πολίτη διαπιστώνει με πόρισμα του, την απουσία σχετικού νομοθετικού πλαισίου, παρά την ύπαρξη συγκεκριμένης Συνταγματικής επιταγής (άρθρο 10 Παρ. 3 του Συντάγματος). Το νομοθετικό πλαίσιο αποζημίωσης του πολίτη, καταργήθηκε με το νόμο 4210/2013, αφήνοντας το δικαίωμα που προβλέπει το Σύνταγμα της χώρας, μετέωρο. Με βάση το άρθρο 10 Παρ. 3 του Συντάγματος, η αρμόδια δημόσια υπηρεσία ή αρχή, υποχρεούται να απαντά στα αιτήματα για παροχή πληροφοριών και χορήγηση εγγράφων , ιδίως πιστοποιητικών , δικαιολογητικών και βεβαιώσεων, μέσα σε ορισμένη προθεσμία, όχι μεγαλύτερη των εξήντα (60) ημερών. Σε περίπτωση παρόδου απρακτης της προθεσμίας αυτής ή παράνομης άρνησης, πέραν των άλλων κυρώσεων και έννομων συνεπειών, καταβάλλεται και ειδική χρηματική ικανοποίηση στον αιτούντα πολίτη. Σε πολλές περιπτώσεις, οι υπάλληλοι δικαιολογημένα διαμαρτύρονται για την υποστελέχωση υπηρεσιών και την έλλειψη προσωπικού. Στην υποστελέχωση κάποιων υπηρεσιών, θα πρέπει να προστεθεί και η έλλειψη σωστών οργανογραμματων σε κάποιες περιπτώσεις. Σε κάθε περίπτωση, η ψηφιακή δημόσια διοίκηση και η ηλεκτρονική έκδοση εγγράφων από τον υπολογιστή του σπιτιού μας, διευκολύνει τον πολίτη, καταπολεμά την γραφειοκρατία, επιταχύνει τις διαδικασίες, συμβάλει στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, αποτελεί δείγμα ότι το κράτος σέβεται τον πολίτη και δεν οδηγεί σε χαμένες εργατοώρες πολιτών στις ουρές υπηρεσιών.
