Διπλωματική κρίση με την Κολομβία, τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ προκάλεσε η ανακοίνωση πως η δικαιοσύνη της Γουατεμάλας διενεργεί έρευνα σε βάρος του άλλοτε επικεφαλής της αποστολής κατά της διαφθοράς του διεθνούς οργανισμού στη χώρα, του νυν υπουργού Άμυνας της Κολομβίας Ιβάν Βελάσκες.
Εισαγγελέας της Γουατεμάλας δήλωσε τη Δευτέρα πως έχει αρχίσει να διενεργείται έρευνα σε βάρος του κολομβιανού υπουργού εξαιτίας των υποτιθέμενων «παρανομιών», «αυθαιρεσιών» και «καταχρήσεων εξουσίας» που του αποδίδονται κατά τη διάρκεια της θητείας του στην ηγεσία της CICIG, της Επιτροπής του ΟΗΕ κατά της ατιμωρησίας στη Γουατεμάλα, την περίοδο 2013-2019.
Ο κολομβιανός πρόεδρος Γουστάβο Πέτρο διαμαρτυρήθηκε έντονα αμέσως κι ανακάλεσε για «διαβουλεύσεις» την πρέσβυ της χώρας του στη Γουατεμάλα.
Εν είδει «ανταπόδοσης», η χώρα της κεντρικής Αμερικής ανακοίνωσε πως προχώρησε στην ίδια κίνηση, ότι ανακάλεσε για διαβουλεύσεις τον πρεσβευτή της στην Μπογοτά.
Ο Ιβάν Βελάσκες «αγωνίστηκε κατά της διαφθοράς» στη Γουατεμάλα και «δεν θα επιτρέψουμε να τον καταδιώξει η διαφθορά», τόνισε σε αγανακτισμένο τόνο ο πρόεδρος της Κολομβίας μέσω Twitter.
Ο κ. Πέτρο διέπραξε το σφάλμα ενός αντάρτη αντέταξε ο ομόλογός του της Γουατεμάλας Αλεχάντρο Γιαματέι, αναφερόμενος δηκτικά στο παρελθόν του πρώτου προέδρου της Κολομβίας που ανήκει στην αριστερά: υπήρξε στα νιάτα του μέλος της άλλοτε οργάνωσης ανταρτών M-19, προτού μετατραπεί σε σοσιαλδημοκράτη.
Οι ΗΠΑ, που έχουν ήδη καταγγείλει τις διώξεις σε βάρος πρώην εισαγγελέων που αγωνίστηκαν κατά της διαφθοράς στη Γουατεμάλα, υπερασπίστηκαν επίσης τον πρώην επικεφαλής της CICIG.
«Τέτοιες ενέργειες αποδυναμώνουν το κράτος δικαίου και την εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα της Γουατεμάλας», εκτίμησε μέσω Twitter ο Μπράιαν Νίκολς, αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρμόδιος για τη Λατινική Αμερική.
Ανησυχία του ΟΗΕ
Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε χθες Τετάρτη «για ακόμη μια φορά την ανησυχία του εξαιτίας των πολλών αναφορών που υποδεικνύουν ότι αυτοί που προσπάθησαν να ρίξουν φως σε υποθέσεις διαφθοράς στη Γουατεμάλα υφίστανται δικαστικό διωγμό», υπογράμμισε ο εκπρόσωπός του Φαρχάν Χακ.
Ο εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ υπενθύμισε ότι σε κάθε περίπτωση, ο Ιβάν Βελάσκες και τα άλλα πρώην στελέχη της CICIG έχουν διπλωματική ασυλία, η οποία «συνεχίζεται παρότι δεν ασκούν πλέον» όποια αξιώματα είχαν.
Πριν από τον πρώην επικεφαλής της CICIG, πλειάδα άλλων πρώην στελεχών της Επιτροπής του ΟΗΕ, καθώς και εισαγγελείς της Γουατεμάλας που ερεύνησαν υποθέσεις διαφθοράς, υπέστησαν ποινικές διώξεις, συνελήφθησαν, προφυλακίστηκαν.
Τούτη τη φορά, η δικαιοσύνη της Γουατεμάλας κατηγορεί τον κ. Βελάσκες πως ενέκρινε, παράνομα κατ’ αυτή, τη χορήγηση καθεστώτος προστατευομένων μαρτύρων σε τρία πρώην στελέχη της θυγατρικής της βραζιλιάνικης κατασκευαστικής εταιρείας Οντεμπρέχτ στη χώρα.
Το σκάνδαλο της Οντεμπρέχτ, κολοσσού των κατασκευών που έχει παραδεχτεί στην αμερικανική δικαιοσύνη πως μοίρασε σχεδόν 800 εκατομμύρια σε δωροδοκίες, ιδίως στη Λατινική Αμερική, για να εξασφαλίζει τη σύναψη συμβάσεων για την εκτέλεση δημοσίων έργων, σάρωσε το πολιτικό σκηνικό σε κράτη της περιοχής.
Οι κατηγορίες σε βάρος του πρώην επικεφαλής της CICIG είναι «κίβδηλες» καθώς «δεν βασίζονται σε τίποτα», εκτίμησε ο Έντι Κοξ, ο διευθυντής της Acción Ciudadana («Δράση Πολιτών»), όπως ονομάζεται το παράρτημα στη Γουατεμάλα της μη κυβερνητικής οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια.
Η εισαγγελία «έχει πρακτικά μετατραπεί σε άντρο υπεράσπισης ανθρώπων που είναι δακτυλοδεικτούμενοι για διαφθορά», είπε ο κ. Κοξ μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Η CICIG, που έκλεισε το 2019 με απόφαση της κυβέρνησης του πρώην προέδρου Τζίμι Μοράλες και ο πρόεδρος Γιαματέι αρνήθηκε να ενεργοποιήσει εκ νέου αφού ανέλαβε αυτός την εξουσία, είχε αποκαλύψει αρκετά σκάνδαλα διαφθοράς.
Το πιο πολύκροτο εξ’ αυτών οδήγησε στην παραίτηση και τη σύλληψη του πρώην προέδρου Ότο Πέρες Μολίνα (2012-2015), που κατηγορήθηκε ότι ήταν επικεφαλής δικτύου διαφθοράς στα τελωνεία. Ο Ότο Πέρες καταδικάστηκε να εκτίσει 16 χρόνια κάθειρξη.
Το 2016, ενώ βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη διώξεις εναντίον εισαγγελέων που πολέμησαν τη διαφθορά στη Γουατεμάλα, η Ουάσιγκτον απαγόρευσε την είσοδο στις ΗΠΑ της γενικής εισαγγελέως, Κονσουέλο Πόρας, η οποία έχει εγγραφεί στον κατάλογο των «διεφθαρμένων» και «αντιδημοκρατικών» παραγόντων.
Για «αθέμιτη σύμπραξη δυνάμεων που εναντιώνονται στον αγώνα κατά της διαφθοράς τόσο στη Γουατεμάλα όσο και στην Κολομβία» έκανε λόγο η Κάρμεν Αΐντα Ιμπάρα, η διευθύντρια της ΜΚΟ ProJusticia.
