Καλή Εβδομάδα σε όλους τους αναγνώστες της στήλης! Υπάρχει ένα μοτίβο σκέψης που το υιοθετούν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι και που, αν και κοινό, είναι βαθιά επιβλαβές για την ψυχική μας υγεία. Και αυτό δεν είναι άλλο από την πεποίθηση ότι η αξία μας, η αυτοεκτίμησή μας, μετριέται με τις επιτυχίες μας. Λες και δεν μπορούμε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, αν πρώτα δεν αποδείξουμε κάτι. Πώς μπορώ να είμαι ευτυχισμένος αν πρώτα δεν πάρω το πτυχίο μου, τη δουλειά των ονείρων μου, την προαγωγή, το δικό μου σπίτι, τον άντρα ή τη γυναίκα που μου αρέσει; Στην ουσία λέμε: «Δεν μπορώ να είμαι καλά με τον εαυτό μου μέχρι να…».
Και αυτό δεν είναι παρά μία ψευδαίσθηση πολύ επικίνδυνη. Είναι ο πιο σύντομος δρόμος προς την ανασφάλεια, την αμφισβήτηση του εαυτού και τελικά την ψυχική εξουθένωση. Γιατί όσο κυνηγάς την αυτοεκτίμηση σε εξωτερικά «παράσημα», τόσο τη χάνεις εκ των έσω.
Τώρα αν αναρωτιέσαι τι να κάνεις γι’ αυτό, η απάντηση σίγουρα δεν είναι εύκολη. Αυτό όμως που πιστεύω εγώ προσωπικά είναι ότι χρειάζεται να μάθεις να αγαπάς τον εαυτό σου χωρίς όρους. Όχι επειδή «αξίζεις» κάτι, αλλά απλώς επειδή είσαι.
Και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο γιατί η κοινωνία μας έχει μάθει το ακριβώς αντίθετο. Από μικροί μάθαμε ότι η αξία θα πρέπει να κερδηθεί με μεγάλη προσπάθεια και υψηλές αποδόσεις. Έτσι, μέσα από σπουδαία επιτεύγματα έρχεται και η αναγνώριση. Συνεπώς ζούμε με ένα διαρκές άγχος να αποδείξουμε τόσο στους άλλους όσο και στον εαυτό μας ότι είμαστε αρκετοί. Η αγάπη για τον εαυτό ως κάτι εγγενές, απλώς επειδή είμαστε αυτοί που είμαστε είναι μια έννοια άγνωστη.
Το πρόβλημα με μια τέτοια προσέγγιση, όμως, είναι ότι η επένδυση σε εξωτερικές επιβεβαιώσεις, η εξωτερική αναγνώριση, με άλλα λόγια, δεν είναι ποτέ σταθερή. Και όταν όλα πάνε καλά είναι εύκολο να νιώσεις σπουδαίος. Τι γίνεται, όμως, εκείνες τις δύσκολες και μοναχικές στιγμές που όλα φαίνονται βουνό; Τι γίνεται όταν η ζωή σε χτυπάει από παντού; Είναι εκείνες οι στιγμές που δοκιμάζεται η σχέση σου με τον εαυτό σου. Και είναι ακριβώς τότε που χρειάζεται να στραφείς μέσα σου για να βρεις στήριγμα.
Η πραγματική σου αξία δεν είναι στις νίκες σου, αλλά στον τρόπο που αντέχεις, που επιμένεις, που ξυπνάς κάθε μέρα και προσπαθείς ξανά. Δεν είσαι σπουδαίος επειδή πήρες προαγωγή, επειδή απέκτησες το δικό σου σπίτι ή βρήκες τον “τέλειο σύντροφο”. Είσαι σπουδαίος γιατί επέμεινες να παλεύεις όταν όλα έμοιαζαν αδύνατα. Γιατί δούλεψες σκληρά, αθόρυβα, χωρίς χειροκρότημα. Είσαι σπουδαίος γιατί ξεπέρασες εμπόδια που θα λύγιζαν πολλούς. Είσαι σπουδαίος γιατί, ακόμα κι αν δεν βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή στην κορυφή, δεν τα παρατάς. Συνεχίζεις.
Δεν είσαι σπουδαίος εξαιτίας των εξωτερικών σου επιτυχιών. Είσαι σπουδαίος παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισες. Αυτός είναι ο ορισμός της δύναμης. Και αυτό είναι που πρέπει να θυμάσαι όταν αμφιβάλλεις για την αξία σου.
Θυμήσου τώρα το μεγαλύτερο κατόρθωμά σου μέχρι σήμερα. Μπορεί να ήταν κάτι εντυπωσιακό ή μια επιτυχία που δεν είδε κανείς – εκτός από εσένα. Μπορεί να ήταν μια προσωπική υπέρβαση: ένα “όχι” που είπες, ένα “ναι” που τόλμησες, μια μέρα που σηκώθηκες από το κρεβάτι ενώ δεν είχες δύναμη. Ποια εσωτερική ποιότητα επιστράτευσες για να τα καταφέρεις;
Η μεγαλύτερη απελευθέρωση έρχεται όταν καταλάβεις ότι δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα σε κανέναν. Ο βαθμός στο πτυχίο, ο τίτλος στη δουλειά, τα «μπράβο» των άλλων δε σε κάνουν σπουδαιότερο. Όσο στηρίζεις την αυτοεκτίμησή σου και την αξία σου σε εξωτερικές επιτυχίες, θα ζεις μέσα στον φόβο της απώλειας. Όταν όμως η αξία σου πηγάζει από μέσα, από αυτά που είσαι και όχι από αυτά που έχεις ή πετυχαίνεις, τότε έχεις πάντα μαζί σου μια δύναμη που δεν μπορεί να σου αφαιρέσει κανείς.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
MSc Psychology (c.) (Brunel University of London)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
