Υπάρχει μία συνήθεια που σχεδόν όλοι κάνουμε – ασυναίσθητα, ταπεινά, δήθεν “προσγειωμένα”. Και μάλιστα είναι τόσο διαδεδομένη, που περνά απαρατήρητη. Μια νοητική παγίδα που σαμποτάρει κάθε προσπάθεια να εξελιχθούμε, να ωριμάσουμε, και που έχει γίνει τρόπος ύπαρξης. Και όμως, είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην εξέλιξή μας: δεν ξέρουμε να κρατάμε τις επιτυχίες μας.
Η παγίδα αυτή λέγεται αυτο-υποτίμηση. Ή, πιο απλά, η τάση να αγκαλιάζουμε τις αποτυχίες μας, αλλά να απορρίπτουμε τις επιτυχίες μας. Έχουμε μάθει να κουβαλάμε τα λάθη μας σαν να έχουν χερούλια. Μια απόλυση, ένας χωρισμός, ένα λάθος που δεν συγχωρήσαμε ποτέ στον εαυτό μας – αυτά τα σηκώνουμε κάθε μέρα, σαν να είναι ταυτότητά μας. Τα κουβαλάμε με ονόματα: “είμαι ανεπαρκής”, “δεν τα καταφέρνω”, “είμαι προβληματικός”. Τα λάθη μας μάς ανήκουν. Τα υιοθετούμε, τα τρέφουμε, τα κάνουμε πυρήνα της αυτοεικόνας μας.
Αντίθετα, οι επιτυχίες μας – σαν να έχουν πασαλειφτεί με βαζελίνη – μας γλιστρούν μέσα από τα δάχτυλα. Δυσκολευόμαστε να τις κρατήσουμε, να τις αναγνωρίσουμε, να τις κάνουμε δικές μας. Οι επιτυχίες μας δεν βρίσκουν ποτέ χώρο. Είναι “τύχη”, είναι “συγκυρία”, είναι “η βοήθεια των άλλων”. Δεν λέμε ποτέ: “το άξιζα”, “το πέτυχα γιατί είμαι ικανός”, “το δημιούργησα με το μυαλό και την καρδιά μου”.
Δουλεύω με πολλούς ανθρώπους που κουβαλούν ακόμα τις ενοχές ενός λάθους. Ένα διαζύγιο. Μια χαμένη δουλειά. Μια αποτυχημένη επιλογή. Όταν τους ρωτώ «γιατί έγινε αυτό;», οι απαντήσεις είναι πολύ βαριές: «Γιατί είμαι ανεπαρκής», «Γιατί έχω πρόβλημα», «Γιατί είμαι αδύναμος». Η αποτυχία προσωποποιείται. Την κάνουμε ταυτότητά μας.
Αλλά όταν τους ρωτάω γιατί πέτυχαν κάτι σπουδαίο – μια προαγωγή, ένα πτυχίο, μια γενναία απόφαση – η απάντηση σπάνια έχει το ίδιο βάρος: «Ήμουν τυχερός», «Έτυχε», «Ήμουν στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή». Κανείς δεν λέει: «Γιατί ήμουν ικανός», «Γιατί δούλεψα σκληρά», «Γιατί άξιζα».
Κι αν τους πω: “παρόλο που ξεκίνησες από το μηδέν, τελείωσες σπουδές, έχεις φίλους που σε σέβονται, έφτιαξες ζωή από το τίποτα – το βλέπεις αυτό;”, μου απαντούν: “δεν είναι και κάτι σπουδαίο, απλώς επιβίωσα”. Μα ήταν θαύμα. Και δεν το βλέπουν.
Αυτό είναι το πρόβλημα. Δεν έχουμε μάθει να οικειοποιούμαστε τη λάμψη μας. Φοβόμαστε ότι αν μιλήσουμε για το φως μας, θα μας πουν υπερόπτες, αλαζόνες, και νάρκισσους. Μα η αλήθεια είναι πως οι πραγματικά ισορροπημένοι άνθρωποι έχουν επίγνωση – όχι μόνο των ελλείψεών τους, αλλά και των δυνατοτήτων τους. Κι αυτή η επίγνωση είναι που τους βοηθά να πάρουν καλύτερες αποφάσεις και να φτιάξουν μια ζωή βασισμένη στα δυνατά τους σημεία.
Αν θες να εξελιχθείς, να χαράξεις τη δική σου πορεία και να δημιουργήσεις τη ζωή που σου ταιριάζει, πρέπει να μάθεις να αναγνωρίζεις τι κάνεις καλά, τι σε κάνει ξεχωριστό. Ποιες είναι οι στιγμές που τα κατάφερες – και τι ήταν αυτό μέσα σου που σε οδήγησε εκεί; Ήσουν επίμονος; Δημιουργικός; Εργατικός; Έντιμος; Αν δεν αναγνωρίσεις τα δικά σου θεμέλια επιτυχίας, πώς θα τα ξαναχρησιμοποιήσεις;
Δεν λέω να αγνοήσεις τα λάθη σου. Αλλά αν τα λάθη είναι η σκιά, η επιτυχία είναι το φως. Και χρειάζεσαι και τα δύο για να δεις ολόκληρη την εικόνα σου. Ό,τι καλό έχει συμβεί στη ζωή σου, συνέβη και εξαιτίας σου. Ήσουν εκεί. Το δημιούργησες. Οφείλεις να το αναγνωρίσεις.
Οι άνθρωποι που εξελίσσονται δεν είναι τέλειοι. Είναι συνειδητοί. Ξέρουν τις αδυναμίες τους, αλλά κυρίως ξέρουν τι τους κάνει ξεχωριστούς. Και επειδή το ξέρουν, παίρνουν καλύτερες αποφάσεις. Λειτουργούν με επίγνωση. Και χτίζουν μια ζωή που ταιριάζει στην αλήθεια τους.
Την επόμενη φορά που θα πετύχεις κάτι – μικρό ή μεγάλο – μην πεις «ήμουν απλώς τυχερός». Κοίτα μέσα σου και πες: «Το άξιζα. Γιατί προσπάθησα. Γιατί άντεξα. Γιατί είμαι αυτός που είμαι». Γιατί αυτός είναι ο σπόρος της αληθινής προσωπικής ανάπτυξης: η βαθιά γνώση ότι είσαι ικανός να δημιουργήσεις τη ζωή που ονειρεύεσαι, επειδή έχεις μέσα σου ήδη ό,τι χρειάζεται.
