Με το δικό του, μοναδικό εικαστικό βλέμμα, ο 32χρονος Ουκρανός σκηνοθέτης Ρόμαν Λιουμπίι παρουσίασε (σε ευρωπαϊκή πρεμιέρα) στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μια πολυεπίπεδη εγκληματολογική έρευνα για την κατάρριψη του αεροσκάφους της Malaysian Airlines, στις 17 Ιουλίου 2014, στην ανατολική Ουκρανία, μέσα από το ντοκιμαντέρ του «Μεταλλικές πεταλούδες» (Iron Butterflies). «Δεν έκανα κάποια δική μου έρευνα, απλώς καταγράψαμε την έρευνα των ειδικών και τις ειδήσεις των ΜΜΕ για την τραγωδία της συντριβής, για την οποία υπήρχαν πολλά ψέματα», εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Κίεβο, ο Ρόμαν Λιουμπίι.
Το καλοκαίρι του 2014, μια έκταση 12 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην ανατολική Ουκρανία μετατράπηκε ξαφνικά στον τόπο ενός εγκλήματος. Μια πολύχρονη έρευνα που απέδειξε πως τα ολόσπαρτα με ηλίανθους χωράφια και τα ανθρακωρυχεία που φυλάσσουν τον ορυκτό πλούτο μιας πολύπαθης περιοχής, έγιναν άτυπα ένα πεδίο βολής. «Είναι γνωστό ότι στις 17 Ιουλίου 2014, ένα Boeing της Malaysia Airlines πέταξε από το Άμστερνταμ προς την Κουάλα Λουμπούρ και καταρρίφθηκε από πύραυλο που εκτοξεύτηκε από το σύστημα αεράμυνας Buk από το έδαφος της περιοχής του Ντόνετσκ. Στο αεροσκάφος επέβαιναν 298 άτομα, μεταξύ των οποίων 80 παιδιά. Όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για το τι συνέβη, στην ταινία υπάρχουν, αλλά το κεντρικό θέμα μας στις «Μεταλλικές πεταλούδες» δεν είναι τόσο η αλήθεια για την πτήση MH17, αλλά τα ψέματα γι’ αυτήν. Ψέματα και σύγχυση, στα οποία βυθίστηκε η Ρωσία, από το 2014, εισβάλοντας στα εδάφη της Ουκρανίας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ουκρανός σκηνοθέτης.
«Οι “μεταλλικές πεταλούδες” είναι τα σκάγια από τους ρωσικούς πυραύλους Buk, τα οποία έγιναν αποδεικτικά στοιχεία στην έρευνα για τη συντριβή της πτήσης MH17. Σκάγια σε σχήμα πεταλούδας, που βρέθηκαν στα συντρίμμια και στα σώματα των θυμάτων έγιναν η ένδειξη πως η πτώση δεν οφείλεται σε μηχανική βλάβη αλλά σε σκόπιμη κατάρριψη», τονίζει ο Ρόμαν Λιουμπίι, ο οποίος δηλώνει ικανοποιημένος από το γεγονός ότι το ντοκιμαντέρ του έκανε ευρωπαϊκή πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης.
«Παρόλο που είχαν ήδη γυριστεί αρκετά ντοκιμαντέρ για τη συντριβή του Boeing, κατάλαβα, ότι κάτι έλειπε ακόμα στη συζήτηση για την καταστροφή. Βρήκαμε μια ποιητική γλώσσα και κάναμε μια προσπάθεια απάντησης στο ερώτημα: “τι νιώθουμε γι’ αυτό;” Και για το πώς η ρωσική προπαγάνδα είπε πολλά ψέματα γι ‘αυτήν την τραγωδία, που στη συνέχεια έφτασε στον σημερινό πόλεμο».
Τον ρωτήσαμε, επίσης, γιατί «έντυσε» ένα ντοκιμαντέρ με δύσκολο θέμα με μια ποιητική εικαστική γλώσσα και περφόρμανς. «Η ταινία μας», απάντησε, «είναι “ραμμένη” με διαφορετικά υλικά. Είναι το αρχειακό σοβιετικό “promo” του συστήματος αεράμυνας Buk και πλάνα από μια δικαστική συνεδρίαση στη Χάγη, ένα βίντεο στο YouTube από το σημείο συντριβής, ηχογραφήσεις των εκπομπών του κρατικού ΤΒ “Ρωσίας 1”, ηχογραφημένες επικοινωνίες από την SBU, εκείνων που κατέρριψαν το αεροπλάνο, συνεντεύξεις, αλλά και κινούμενα σχέδια. Όλα αυτά τα ενώσαμε με ασπρόμαυρα πλάνα μιας παράστασης μυθοπλασίας, που δίνουν τον καλλιτεχνικό τόνο στη ταινία, η οποία μιλάει για την τραγωδία», είπε και συμπλήρωσε: «Σίγουρα, το ντοκιμαντέρ μας είναι διαφορετικό, αλλά με αυτές τις σκηνές μυθοπλασίας προσπαθήσαμε να δώσουμε στην ταινία μια πρόσθετη διάσταση».
Στο ντοκιμαντέρ «Μεταλλικές πεταλούδες», σε μια ακρόαση στη Χάγη, ο εισαγγελέας έκανε αναφορά στα λόγια του Αλεξάντερ Σολζενίτσιν: «Η βία δεν έχει τίποτα να κρύψει πίσω από τα ψέματα και τα ψέματα μπορούν να κρατηθούν μόνο με βία». Το ντοκιμαντέρ «Μεταλλικές πεταλούδες» κατάφερε να δημιουργήσει την εικόνα της μηχανής ψεμάτων.
Μιλώντας για τα μελλοντικά του σχέδια, ο Ρόμαν Λιουμπίι λέει ότι σκέφτεται τη μεταπολεμική κοινωνία των Ουκρανών. «Δεν ξέρω πώς θα είμαστε. Φυσικά σκέφτομαι τη νίκη, ονειρεύομαι την ειρηνική ζωή και θα ήθελα να την καταγράψω στο νέο μου ντοκιμαντέρ. Δεν μπορώ να φανταστώ ακόμα πώς θα γίνει μία κοινωνία, όταν ξαφνικά θα βρεθεί στη μεταπολεμική εποχή, αλλά είμαι σίγουρος, ότι παρόλο που αυτή η κοινωνία θα είναι με τα δικά της τραύματα, προβλήματα και θυμούς, πρέπει να ξεπεράσουμε αυτό το καθολικό μετατραυματικό σύνδρομο κι εδώ, πιστεύω πως θα δράσω δημιουργικά, γιατί η τέχνη του κινηματογράφου θεραπεύει και δίνει ελπίδα».
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
