Σπυριδωνία Κρανιώτη
Η «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη είναι πολλά περισσότερα από μια απλή ταινία. Είναι ένα κινηματογραφικό μανιφέστο ελευθερίας, που χάρισε στην ελληνική κουλτούρα την πιο εμβληματική μορφή χειραφετημένης γυναίκας. Η ηρωίδα, την οποία ενσάρκωσε με μια σπάνια, εκρηκτική ενέργεια η αλησμόνητη Μελίνα Μερκούρη, δεν ζητά τίποτα λιγότερο από το να ζήσει ελεύθερα, αδιαφορώντας πλήρως για τις ασφυκτικές κοινωνικές συμβάσεις της εποχής της.
Μελίνα Μερκούρη – Στιγμιότυπο από την ταινία «Στέλλα»
Πρεμιέρα και Παγκόσμια Καριέρα
Η ταινία έκανε πρεμιέρα ακριβώς σαν σήμερα, στις 21 Νοεμβρίου του 1955, και λειτούργησε ως καταλύτης για τη Μελίνα Μερκούρη, εκτοξεύοντάς την σε διεθνή φήμη και αναγνώριση. Ήταν το διαβατήριό της για μια σπουδαία καριέρα. Παράλληλα, χάρισε στο ελληνικό κοινό μία από τις πιο αναγνωρίσιμες ατάκες του ελληνικού σινεμά, όταν ο Γιώργος Φούντας, στον ρόλο του Μίλτου, της φωνάζει με οργή: «Στέλλα κρατάω μαχαίρι». Αυτή η σκηνή έχει μείνει χαραγμένη στη συλλογική μας μνήμη.
Η πηγή της έμπνευσης και η πλοκή
Ο Μιχάλης Κακογιάννης, μόλις 33 ετών τότε, απέδειξε το ταλέντο του όχι μόνο στη σκηνοθεσία αλλά και στο σενάριο, βασιζόμενος στο θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια». Ουσιαστικά, μετέφερε το πνεύμα της «Κάρμεν» του Μεριμέ στα καθ’ ημάς, στην Αθήνα της δεκαετίας του ’50.
Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκεται η Στέλλα, μια πανέμορφη και δυναμική τραγουδίστρια στο λαϊκό μαγαζί «Ο Παράδεισος». Ζει τον έρωτα με τους δικούς της όρους:
Διακόπτει τη σχέση της με τον Αλέκο (Αλέκος Αλεξανδράκης), γόνο πλούσιας οικογένειας. Έλκεται σαν μαγνήτης από τον παθιασμένο ποδοσφαιριστή Μίλτο (Γιώργος Φούντας).
Όταν ο Μίλτος ζητά να την παντρευτεί, η Στέλλα δέχεται αρχικά, αλλά σχεδόν αμέσως μετανιώνει.
Η περηφάνια της και η άρνησή της να μπει σε οποιοδήποτε «καλούπι» την οδηγούν σε μια μοιραία απόφαση: την ημέρα του γάμου, τον στήνει στην εκκλησία. Αυτή η πράξη ανυπακοής και ελευθερίας επισφραγίζεται με τραγικό τρόπο το επόμενο πρωί, όταν συναντά τον θάνατο από το μαχαίρι του απατημένου Μίλτου.
Γιατί η Στέλλα μας συγκινεί ακόμα
Η ταινία παραμένει επίκαιρη γιατί η Στέλλα δεν είναι απλώς ένας χαρακτήρας, αλλά ένα σύμβολο αγώνα. Μας υπενθυμίζει τη διαχρονική μάχη της ατομικής ελευθερίας ενάντια στους κοινωνικούς κανόνες. Η τραγική της κατάληξη υπογραμμίζει το υψηλό τίμημα που καλούνταν (και ενίοτε καλούνται ακόμα) να πληρώσουν οι γυναίκες που τόλμησαν να ζήσουν έξω από τα στερεότυπα. Η κληρονομιά της είναι η έμπνευση για ανεξαρτησία και αυθεντικότητα.
Η ελεύθερη γυναικεία σεξουαλικότητα και η πατριαρχική νοοτροπία ήταν ασυμβίβαστες εκείνη την εποχή ενώ η ταινία όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσε μεγάλη διχόνοια και απορρίφθηκε από κάποιους κριτικούς, ακριβώς επειδή η ηρωίδα της αμφισβητούσε ανοιχτά τις παραδοσιακές αξίες.
Η ηρωίδα του Κακογιάννη ενέπνευσε γυναίκες να αμφισβητήσουν την ιεραρχία των φύλων, να διεκδικήσουν την αυτονομία τους και να πουν «όχι» στα «πρέπει».
Η φράση «Η Μελίνα ήταν η Στέλλα» που επαναλαμβανόταν συχνά, δείχνει πόσο ταυτίστηκε η ηθοποιός με τον ρόλο, δημιουργώντας ένα πρότυπο γυναίκας που παραμένει επίκαιρο και συναρπαστικό μέχρι σήμερα. Ωστόσο, εβδομήντα χρόνια μετά, η θέση της γυναίκας έχει μεν βελτιωθεί, αλλά εξακολουθεί δυστυχώς να δοκιμάζεται από φαινόμενα όπως οι γυναικοκτονίες, η καταπίεση, η βία σε όλες τις εκφάνσεις της, οι μισθολογικές ανισότητες και ο ασφυκτικός εναγκαλισμός των ριζωμένων προτύπων της πατριαρχικής νοοτροπίας.
Μελίνα Μερκούρη – Γιώργος Φούντας – Στιγμιότυπο από την ταινία «Στέλλα»
Η «Στέλλα» προβλήθηκε στο διαγωνιστικό τμήμα του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών του 1955 (26 Απριλίου – 10 Μαΐου) και δημιούργησε αίσθηση, αν και δεν κέρδισε κάποιο βραβείο. Από εκεί χρονολογείται και η γνωριμία του Ζιλ Ντασέν με τη Μελίνα Μερκούρη, η οποία έγινε η μούσα του στις κατοπινές του ταινίες. Τον επόμενο χρόνο κέρδισε τη «Χρυσή Σφαίρα» καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας της Ένωσης Ξένων Ανταποκριτών του Χόλιγουντ και προτάθηκε για το Όσκαρ ενδυματολογίας (Ντένη Βαχλιώτη).
Δείτε το βίντεο:
