HAARETZ – 9 Ιουνίου 2025
Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ του Ιράν προέβλεψε ότι το Ισραήλ θα είχε εξαλειφθεί μέχρι το 2040. Αλλά, οι πιο έντονες προειδοποιήσεις για την επιβίωση του Ισραήλ μπορούν να βρεθούν στο έργο ενός νεαρού Σοβιετικού αντιφρονούντος, του Αντρέι Αμάλρικ. Αλλά ο Νετανιάχου, βυθισμένος στην παράνοια και εξαρτημένος από τον πόλεμο στη Γάζα, δεν πρόκειται να ακούσει.
Διαδηλωτές σε διαμαρτυρία απαιτώντας την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται στη Γάζα, Τελ Αβίβ 7/6. Πίστωση: Ronen Zvulun/Reuters
Το 1970, ο Σοβιετικός αντιφρονών Αντρέι Αμάλρικ ήταν ένας νεαρός ιστορικός στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας όταν δημοσίευσε το προκλητικό βιβλίο του με τίτλο «Θα επιβιώσει η Σοβιετική Ένωση μέχρι το 1984;»
Η προφητεία του φαινόταν ουτοπική και υπερβολική, αλλά ο Αμάλρικ προέβλεψε με ακρίβεια τη διαδικασία που θα οδηγούσε στην πτώση της Κόκκινης Αυτοκρατορίας, ολοκληρώθηκε επτά χρόνια αργότερα απ’ αυτόν του τίτλου του βιβλίου του, που επιλέχθηκε ως φόρος τιμής στον Τζορτζ Όργουελ. Δεν έζησε για να δει την πραγματοποίηση του οράματός του: αφού φυλακίστηκε στο Γκουλάγκ και εξορίστηκε από τη χώρα του, σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στην Ισπανία.
Στο Ισραήλ του 2025, ορισμένες προτάσεις από το έργο του Amalrik μοιάζουν με γροθιά στο στομάχι: Περιγράφοντας τον καταλύτη για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, προέβλεψε « Έναν παρατεταμένο, εξαντλητικό πόλεμο, που διεξήχθη από εξουθενωμένους ηγέτες, ο οποίος αποστράγγισε τη σοβιετική κυβέρνηση από πόρους και νομιμότητα», παρόλο που πίστευε ότι το πλαίσιο θα ήταν πόλεμος με την Κίνα, όχι ένα τέλμα στα βουνά του Αφγανιστάν. Ομοίως, οι εκτιμήσεις των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, αν και εντόπισαν σωστά τον επικείμενο κίνδυνο το 2023, προέβλεπαν μια επίθεση από τον βορρά, όχι από τον νότο.
Παραβίαση του συνοριακού φράχτη στις 7 Οκτωβρίου. Πίστωση: Anadolu μέσω AFP
Ο Amalrik ρώτησε: Πώς θα περιγράψει ένας ιστορικός του μέλλοντος τις εξελίξεις που φαινόντουσαν απίθανες εκείνη την εποχή, αλλά εκ των υστέρων φάνηκαν αναπόφευκτες; Στο πνεύμα της μεθόδου του, αξίζει να αναρωτηθούμε: Θα μπορούσε ο ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, να έχει δίκιο στην πρόβλεψή του ότι το Ισραήλ θα πάψει να υπάρχει μέχρι το 2040; Και ποια διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα;
Άλλωστε, η Σοβιετική Ένωση δεν ηττήθηκε σε έναν πυρηνικό παγκόσμιο πόλεμο: Κατέρρευσε εκ των έσω. Και δεν υπάρχει καμιά στρατιωτική λύση, κανένα «πολυεπίπεδο αμυντικό σύστημα» ή στρατιωτική επιχείρηση μεγάλης εμβέλειας, που να μπορεί να εξουδετερώσει την απειλή της εσωτερικής κατάρρευσης.
Κοιτάζοντας το Ισραήλ σήμερα, υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια;
Μετά από 20 μήνες πολέμου, το Ισραήλ δείχνει ανθεκτικότητα. Το σέκελ είναι σταθερό, η ανεργία είναι χαμηλή και οι παραλίες και τα εστιατόρια στο Τελ Αβίβ είναι γεμάτα. Οι δολοφονίες και η πείνα στη Γάζα συμβαίνουν στα «ξένα μέσα ενημέρωσης» και δεν αμαυρώνουν το ισραηλινό κυρίαρχο ρεύμα, το οποίο παραπονιέται κυρίως για το υψηλό κόστος των πτήσεων στο εξωτερικό.
Αλλά σημάδια παρακμής είναι ορατά παντού: Αχαλίνωτη βίαιη εγκληματικότητα, εσωτερικές διαμάχες και απώλεια ελπίδας. Η εξάρτηση από την Αμερική του Τραμπ είναι απόλυτη, σε τέτοιο βαθμό που ακόμη και οι Ισραηλινοί αριστεροί βλέπουν τώρα τον ιδιότροπο πρόεδρο ως «σωτήρα και φορέα ειρήνης», ακριβώς τη στιγμή που η δεξιά εναποθέτει σ’ αυτόν τις ελπίδες της για την ερήμωση της Γάζας. Οι Ισραηλινοί που φεύγουν κάθε εβδομάδα με τα παιδιά τους για την Αυστραλία δείχνουν την κακή κατεύθυνση προς την οποία οδεύει η χώρα, όπως ακριβώς και οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) που καυχιούνται για «έναν ακόμη ανώτερο πράκτορα της Χαμάς που εξοντώθηκε».
Ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου μιλάει στην Ιερουσαλήμ τον Απρίλιο. Πίστωση: Olivier Fitoussi
Καθώς η δημόσια ανησυχία αυξάνεται, η πολιτική ηγεσία του Ισραήλ αποστασιοποιείται ολοένα και περισσότερο από την πραγματικότητα. Ο πρωθυπουργός έχει εμμονή με τη διάδοση θεωριών συνωμοσίας σχετικά με την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από την κατηγορία των «Καπλανιστών» (των φιλοδημοκρατικών διαδηλωτών που συνέρρεαν στην οδό Κάπλαν του Τελ Αβίβ κάθε εβδομάδα), για προδοσία και την αποποίηση της ευθύνης.
Ορίστε ένα spoiler για τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου: Δεν θα σας βοηθήσει. Ακόμα κι αν απολύσετε όλους τους αξιωματούχους, αν καταστρέψετε εντελώς τη Γάζα και αν επιβιώσετε στο αξίωμα με κάποιο τρόπο, θα σας θυμούνται στο Ισραήλ ως τον ηγέτη που έφερε τη χώρα στο χείλος της καταστροφής – και η παγκόσμια κληρονομιά σας θα αφορά ως ένα μαζικό δολοφόνο που καταναλώνεται από μεσσιανική φυγή. Η ακούραστη λατρεία της προσωπικότητας που καλλιεργεί ο Νετανιάχου ως υποκατάστατο των ελέγχων και των ισορροπιών των κρατικών θεσμών μόνο βαθαίνει την απομόνωση και την παράνοιά του, τόσο από πραγματικούς όσο και από φανταστικούς εχθρούς.
Έτσι, το πολιτικό σύστημα ασχολείται με την εμβάθυνση του εσωτερικού διχασμού αντί να ανοικοδομεί το Ισραήλ από τα ερείπια της δικαστικής αναταραχής και του ατελείωτου πολέμου. Ο Νετανιάχου ούτε θέλει ούτε είναι σε θέση να προσφέρει μια πορεία για την επιδιόρθωση. Η αυτοεπαινετική αυτοβιογραφία του, που δημοσιεύτηκε ένα χρόνο πριν από τον πόλεμο, διαβάζεται τώρα ως 600 σελίδες κενού. Δεν έχει όραμα για το μέλλον, μόνο περαιτέρω καταστροφή.
Υπάρχει όμως μια μοναδική ευκαιρία για όλους όσους διεκδικούν το στέμμα του: Να διαμορφώσουν ένα όραμα για την «επόμενη μέρα» που θα σταματήσει την εσωτερική αποσύνθεση και θα διαψεύσει την προφητεία του Χαμενεΐ για την εξόντωση του Ισραήλ. Πρώτη ρήτρα σε αυτό το όραμα πρέπει να είναι ο τερματισμός του πολέμου, πριν η Γάζα καταπιεί το Ισραήλ, ανεπίστρεπτα. Ακριβώς όπως ο Αμάλρικ προειδοποίησε τους ηγέτες της σοβιετικής αυτοκρατορίας, οι οποίοι δεν ήθελαν να ακούσουν.
Άλλα άρθρα στη Haaretz:
- Ο Νετανιάχου ήταν στα καλύτερά του στην τελευταία του συνωμοτική παράσταση τρόμου.
- Νετανιάχου: «Βαθύ κράτος» στο Ισραήλ και οι ΗΠΑ «οπλοποιούν το σύστημα δικαιοσύνης»
- Πραξικόπημα, εγκλήματα, συνωμοσία: Οι πιο συγκλονιστικές κατηγορίες του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ εναντίον του Νετανιάχου
