Το νέο στάδιο της Ουκρανικής κρίσης θα έχει παγκόσμιες συνέπειες. Για κάποιους, θα επιφέρει βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα κόστη, και μάλιστα πολύ σημαντικά. Ωστόσο, για πολλούς, θα δημιουργήσει ευκαιρίες να αυξήσουν την επιρροή τους μελλοντικά.
Η στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία εγείρει το ερώτημα της ισορροπίας των απωλειών και των κερδών των κύριων συμμετεχόντων, καθώς επίσης και των διεθνών παικτών. Αυτή η ισορροπία δεν έχει ακόμη χτυπηθεί για τη Ρωσία και την Ουκρανία. Οι εχθροπραξίες συνεχίζονται και δεν έχει βρεθεί πολιτική διευθέτηση, κάτι που σημαίνει ότι είναι ακόμα δύσκολο να πούμε σε ποιο βαθμό το καθένα από τα εμπλεκόμενα μέρη θα μπορέσει να επιτύχει τους πολιτικούς του στόχους για τους οποίους ήδη το τίμημα που έχει πληρωθεί είναι τεράστιο, και σε ανθρώπινες ζωές και στο πλαίσιο της τεράστιας οικονομικής ζημίας. Το περίγραμμα της ισορροπίας για τους παγκόσμιους και τους τοπικούς παίκτες -την ΕΕ, τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ιαπωνία, το Ιράν και άλλους είναι πολύ πιο ορατό.
Η ΕΕ φέρει τις σοβαρότερες απώλειες και κόστη. Συνδέονται με τη ρήξη στους πολυάριθμους εμπορικούς και οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Η σημαντική πρόκληση/δυσκολία είναι η αντικατάσταση του Ρωσικού πετρελαίου, αερίου, μετάλλων και ενός αριθμού αγαθών στην Ευρωπαϊκή αγορά. Αυτή η διαδικασία θα χρειαστεί σοβαρή συγκέντρωση πόρων και πολιτικής θέλησης. Τα επόμενα χρόνια, θα επηρεάσει την οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ και την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ταυτόχρονα, ο εκτοπισμός των Ρωσικών πρώτων υλών, επώδυνος από μόνος του, είναι κάτι εφικτό. Για το πετρέλαιο, αυτή η διαδικασία μπορεί να προχωρήσει γρηγορότερα, για το αέριο με πιο αργούς ρυθμούς. Μέσα στην ΕΕ, θα υπάρξουν διαφορές και διαφωνίες μεταξύ των χωρών μελών, καθώς η εξάρτηση από τις Ρωσικές πρώτες ύλες είναι ετερογενής. Ωστόσο, η αντικατάσταση των Ρωσικών αγαθών στις περισσότερες περιοχές, προφανώς, θα πραγματοποιηθεί σε διάστημα αρκετών χρόνων. Ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθεί η Ουκρανική κρίση και ποια θα είναι η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, ο αποκλεισμός της δεύτερης από το εμπόριο της ΕΕ θα είναι αρκετά χρονοβόρα διαδικασία.
Σήμερα, η ΕΕ φέρει επίσης και το μεγαλύτερο βάρος της διευθέτησης του θέματος των Ουκρανών προσφύγων. Ο υπολογισμός είναι ακόμη δύσκολος δεδομένης της ραγδαίας αλλαγής της κατάστασης, όμως είναι ήδη προφανές ότι ο αριθμός τους θα ανέλθει σε εκατομμύρια. Οι χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζουν το θέμα της υποδοχής, παροχής, προσαρμογής και πιθανότατα της ενσωμάτωσης των προσφύγων. Η κοινωνική δαπάνη σε πολλές χώρες της Ένωσης θα αυξηθεί. Παρόλα αυτά, εδώ η ΕΕ αποδεικνύεται να είναι ευεργέτης μεσοπρόθεσμα. Οι χώρες της ΕΕ, ειδικά η Γερμανία, έχουν συσσωρεύσει τεράστια εμπειρία στην εργασία με εργατικό δυναμικό προσφύγων. Οι Ουκρανοί πρόσφυγες είναι πολιτιστικά κοντά σε πολλές χώρες, αν όχι σε όλες, της ΕΕ, σε αντίθεση με τα προηγούμενα κύματα προσφύγων από τις Ισλαμικές χώρες. Είναι πιο μορφωμένοι. Έχουν λιγότερη τάση να σχηματίσουν διασπορά, και προσαρμόζονται και ενσωματώνονται πολύ πιο γρήγορα. Η Ευρωπαϊκή οικονομία λαμβάνει μία μεγάλη δημογραφική ένεση.
Οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες ενεργά θα αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνά τους. Μια τέτοια ανάπτυξη δεν θα είναι ανάλογη της πολιτικής υποκειμενικότητας της ΕΕ. Παραμένει ένας συνεργάτης του ΝΑΤΟ. Παρόλα αυτά, ο στρατιωτικοπολιτικός ρόλος των ανεξάρτητων χωρών κρατών θα αυξηθεί σημαντικά. Εδώ και πάλι, θα πρέπει να αναφερθεί η Γερμανία, καθώς έχει υψηλή δυναμική για αύξηση των
δαπανών για την άμυνά της, εκσυγχρονίζοντας το στρατό της και αναπτύσσοντας την αμυντική βιομηχανία της. Οι πιο ανεπτυγμένες στρατιωτικά των χωρών της ΕΕ θα ωφεληθούν μακροπρόθεσμα.
“Μπορείς επίσης να μιλήσεις σχετικά με το πώς το Ευρωπαϊκό σχέδιο από μόνο του κερδίζει. Λόγω της Ρωσίας, τώρα παίζει ισχυρό ρόλο εδραίωσης ο οποίος βελτιώνει την εσωτερική πειθαρχία, θρέφει την ταυτότητα και κρατά ενωμένη την Ανατολική Ευρωπαϊκή πτέρυγα”.
Οι ΗΠΑ, με μία πρώτη ματιά, υφίστανται σημαντικά χαμηλότερα κόστη από την ΕΕ, αν και η απόρριψη του Ρωσικού πετρελαίου ίσως οδηγήσει σε τοπικές δυσκολίες και αύξηση στις τιμές καυσίμων. Τα κύρια προβλήματα για την Ουάσιγκτον εντοπίζονται σε άλλες περιοχές. Η έντονη κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία για άλλη μία φορά εκτρέπει τις πηγές από το κομμάτι Ασίας-Ειρηνικού. Οι ΗΠΑ θα πρέπει να αυξήσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Ευρώπη, κάτι που σημαίνει ότι η συγκέντρωση πόρων στην Κίνα τώρα μειώνεται. Οι ΗΠΑ επίσης είναι ανήσυχες σχετικά με την προοπτική της κλιμάκωσης της Ουκρανικής κρίσης σε πόλεμο μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Αυτό είναι –τουλάχιστον-γεμάτο με το φόβο πυρηνικής κλιμάκωσης. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει ταυτόχρονα να περιορίσει τη Μόσχα, όμως την ίδια στιγμή να δράσει μέσα σε συγκεκριμένα όρια, φοβούμενη από εδώ και τώρα μία κλιμάκωση. Ο έλεγχος της έντασης της διαμάχης και η αποτροπή της από την ανεξέλεγκτη κλιμάκωση μοιάζει να είναι η πιο σημαντική προτεραιότητα.
Σε άλλους τομείς, οι ΗΠΑ είναι πιθανό να κερδίσουν.
“Η νέα ποιότητα της διένεξης με τη Μόσχα καθιστά δυνατή την σημαντική αύξηση της εσωτερικής πειθαρχίας του ΝΑΤΟ και την επίτευξη σπουδαιότερης συνεισφοράς των Ευρωπαϊκών χωρών στην κοινή ασφάλεια. ,Ούτε ο Trump, ούτε ο Obama, ούτε ο G. W. Bush μπόρεσαν να ολοκληρώσουν ένα τέτοιο έργο πριν. Τώρα έχει λυθεί χωρίς ιδιαίτερη συζήτηση. Επιπλέον, ,η περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ είναι πιθανή.” Και ενώ η συμμετοχή στην οργάνωση των ουδέτερων χωρών της Σουηδίας και της Φινλανδίας δεν είναι προκαθορισμένη, ο αριθμός των υποστηρικτών μίας τέτοιας κίνησης μέσα σε αυτές τις δύο χώρες έχει αυξηθεί σημαντικά. Η πιθανή ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ θα σημάνει προβολή δύναμης σε ολόκληρο το Ρωσικό Βορειοδυτικό όριο.
Η ανάγκη να εκτραπούν πηγές προς την Ευρώπη, στη θεωρία, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί από τις ΗΠΑ προς όφελός τους. Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της έχουν αναλάβει εν λευκώ να καταφέρουν ένα άνευ προηγουμένου ισχυρό χτύπημα στην οικονομία της Ρωσίας και την τεχνολογική δυναμική της. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία θα παραμείνει η πιο σημαντική στρατιωτική πρόκληση για τις ΗΠΑ και τη Δύση. Ωστόσο, η οικονομική βάση του στρατιωτικού δυναμικού είναι πιθανό να υπονομευθεί από την προοπτική περαιτέρω συγκέντρωσης στην Ασία.
Ο ενεργειακός τομέας των ΗΠΑ κερδίζει .Στο άμεσο μέλλον, θα πάρει σημαντικό κομμάτι της αγοράς της Ευρώπης. Επιπλέον, θα είναι πιο βολικό για τους Αμερικανούς να εκτοπίσουν τη Ρωσία από τις παγκόσμιες αγορές όπλων. Η Κίνα και η Ινδία θα παραμείνουν σημαντικοί αγοραστές, αλλά ο ανταγωνισμός για άλλες αγορές θα είναι δυσκολότερος για τη Μόσχα λόγω της ισχυρότερης αντίθεσης των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ έχουν συσσωρεύσει αρκετά εσωτερικά προβλήματα. Ο Ρωσικός παράγοντας για άλλη μία φορά το κάνει πιθανό να συνενώσει -εν μέρει- το Κογκρέσο και την κοινωνία. Παρόλα αυτά, ο αντίκτυπος της κρίσης στις εκλογές του 2024 είναι ακόμη εξαιρετικά ασαφής.
Η Κίνα έχει πολύ χώρο για κινήσεις. Σε αντίθεση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, τα κόστη αυτή τη στιγμή για την Κίνα θα είναι ελάχιστα. Η στρατιωτική και πολιτική πίεση από την Ουάσιγκτον αποδυναμώνεται. Δεδομένης της τεράστιας κλίμακας κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η Κίνα μπορεί να διεκδικήσει μεγάλο κομμάτι της κενής Ρωσικής αγοράς. Οι ενεργειακές πηγές της Ρωσίας θα είναι περισσότερο προσβάσιμες στην Κίνα, και η τιμή τους πιθανότατα να είναι πολύ χαμηλότερη από πριν. Ωστόσο, ίσως να υπάρξουν δυσκολίες στο δομικό σχέδιο για την μεταφορά τους στην Κινεζική αγορά. Η Κίνα επίσης γίνεται ο πιο σημαντικός οικονομικός συνέταιρος της Ρωσίας, και μία τέτοια συνεργασία θα λειτουργήσει-ασύμμετρα-υπέρ της Κίνας. Το Πεκίνο, ενισχύει περαιτέρω τη σταθερότητα στα βόρεια και βορειοανατολικά σύνορα του.
“Η συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα γίνεται αναμφισβήτητη. Η Κίνα έχει νέες ευκαιρίες για επιρροή στην Κεντρική Ασία.”
Βασισμένη στην εμπειρία των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η Κίνα θα κάνει σημαντική δουλειά για να βελτιώσει την δική της οικονομική ασφάλεια σε περίπτωση παρόμοιων επιπλοκών με τη Δύση. Ταυτόχρονα, οι εν εξελίξει διαδικασίες είναι ακόμη απίθανο να οδηγήσουν στην εμφάνιση μίας πλήρους Ρωσικής-Κινεζικής στρατιωτικής- πολιτικής ένωσης. Από ότι φαίνεται, η Κίνα θα κρατήσει απόσταση και θα έχει ελεύθερο χέρι.
Για την Ιαπωνία, η ισορροπία των ωφελειών και των ζημίων – βραχυπρόθεσμα- είναι αρκετά αρνητική. Η προοπτική για συνθήκη ειρήνης με τη Ρωσία γίνεται εξαιρετικά ασαφής. Aκόμη και πριν τη νέα φάση της διαμάχης, ήταν ξεκάθαρο ότι οι διαπραγματεύσεις είχαν φτάσει σε αδιέξοδο. Δεν υπήρχε ούτε νύξη προόδου, αλλά παρέμενε η πολύ θεωρητική πιθανότητα τέτοιας προόδου. Από το 2014, το Τόκυο επιδιώκει μία ισορροπημένη και πραγματιστική ρεαλιστική πολιτική, επιβάλλοντας συμβολικές κυρώσεις, όμως διατηρώντας τη Ρωσική αγορά και τις εποικοδομητικές σχέσεις με την ηγεσία της Ρωσίας. Μετά τις 24 Φεβρουαρίου του 2022, αυτή η έννοια άνοιξε το δρόμο για αλληλεγγύη με τις κινήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Η Ιαπωνία θα υποστεί απώλειες εξαιτίας της απώλειας της Ρωσικής αγοράς και της αντικατάστασής των Ρωσικών πρώτων υλών. Ωστόσο, δεν είναι καίριες για το Τόκυο. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι η χειροτέρευση των σχέσεων με τη Ρωσία, όπως και στην περίπτωση της Γερμανίας, θα γίνει σημαντικό κίνητρο για την τελική αναθεώρηση του μεταπολεμικού παραδείγματος της χρήσης των ενόπλων δυνάμεων. Η Ιαπωνία με περισσότερη αυτοπεποίθηση θα ακολουθήσει το μονοπάτι της επανάκτησης του κύρους μιας στρατιωτικοπολιτικής δύναμης. Η λύση στο πρόβλημα των “βορείων περιοχών” θα εξεταστεί με στρατιωτικό τρόπο.
Η Ινδία είναι η χώρα που επηρεάζεται λιγότερο από την υπάρχουσα κρίση. Το Δελχί διατηρεί διάλογο με τη Μόσχα και θα αντισταθεί στις προσπάθειες τρίτων χωρών να επηρεάσουν την στρατιωτική-τεχνική συνεργασία. Παρόλα αυτά, η θέση των λόμπι για τους κατασκευαστές των Δυτικών όπλων θα ενισχυθεί πιθανότατα. Η άνοδος της Κίνας με φόντο την κρίση αποτελεί πρόβλημα για την Ινδία. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές δε μπορούν να θεωρηθούν θεμελιώδεις.
Οι ευεργέτες της νέας φάσης της Ουκρανικής κρίσης επίσης θα περιλαμβάνουν έναν αριθμό κρατών οι οποίες υφίστανται ισχυρές κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Πρωτίστως, θα περιλαμβάνουν τη Βενεζουέλα και το Ιράν. Η Ουάσιγκτον, ίσως επιδιώξει τουλάχιστον μία μερική μείωση της πίεσης λόγω των κυρώσεων με σκοπό να αποζημιώσει τις απώλειες στην αγορά που προκύπτουν από την απαγόρευση των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία. Σχετικά με τη Βενεζουέλα, το μετρίασμα των κυρώσεων είναι πολιτικά ευκολότερο, σε σύγκριση με το Ιράν. Τελικώς, μόνο η εσωτερική δομή της χώρας είναι προβληματική, και οι ΗΠΑ μπορούν-προσωρινά- να κάνουν τα στραβά μάτια. Η πετρελαιοβιομηχανία της Βενεζουέλας μπορεί να αντικαταστήσει αυτή της Ρωσίας στην Αμερικανική αγορά. Η κυβέρνηση του Μαδούρο σε αυτήν την περίπτωση θα έπαιρνε μία ανάσα με τη μορφή κερδών σε ξένο νόμισμα.
Με το Ιράν, η κατάσταση είναι περισσότερο περίπλοκη, καθώς εκεί μιλούμε για στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα και μία νέα έκδοση του Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), δηλαδή μίας πολυμερούς διαδικασίας στην οποία η Ρωσία είναι επίσης συμμετέχουσα χώρα. Την ίδια στιγμή, τεχνικά, οι ΗΠΑ ίσως επιτρέψουν το Ιρανικό πετρέλαιο στην παγκόσμια αγορά χωρίς νέο JCPOA. Σαν επιλογή, η διοίκηση του Biden έχει την ικανότητα να επιτρέψει σε έναν αριθμό χωρών στην Ευρώπη και την Ασία να αγοράσουν Ιρανικό πετρέλαιο επαναφέροντας τις εξαιρέσεις που ακύρωσε ο Trump. Το πρόβλημα για τις ΗΠΑ θα είναι ότι το Ιράν θα πάρει επίσης μία ανάσα και θα ενισχύσει τη διαπραγματευτική του θέση. Στο μέλλον, αυτό θα προκαλέσει πίεση από τους Ρεπουμπλικάνους, οι οποίοι αντιτίθενται στις συμφωνίες με την Τεχεράνη. Όμως, εν μέσω της Ρωσικής αντίδρασης, τρείς διαφορές ίσως ξεθωριάσουν σε αυτό το φόντο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, το Ιράν έχει μία ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την κατάσταση. Μία τέτοια εξέλιξη των γεγονότων ευνοεί τη δημιουργία συνασπισμού των χωρών που υφίστανται κυρώσεις, οι οποίες-θεωρητικά-θα περιλαμβάνουν την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βενεζουέλα. Η Κίνα θα συνεργαστεί και με τις τρείς, όχι όμως εις βάρος των σχέσεων της με τη Δύση.
Γενικά, το νέο στάδιο της Ουκρανικής κρίσης θα έχει παγκόσμιες συνέπειες. Για μερικούς, θα επιφέρει
βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα κόστη, και μάλιστα πολύ συγκεκριμένα. Για πολλούς, ωστόσο, θα δημιουργήσει ευκαιρίες να αυξήσουν την επιρροή τους μακροπρόθεσμα.
