Συνέντευξη: Παναγιώτης Βλαχουτσάκος, Σωτήρης Σκουλούδης
Η Γη είναι επίπεδη, ο άνθρωπος δεν πάτησε ποτέ τη σελήνη, με κάποια ξόρκια μπορούμε να κάνουμε το αντικείμενο του πόθου μας να μας ερωτευτεί, και η κίνηση των άστρων επηρεάζουν τα οικονομικά μας και προδιαγράφουν το μέλλον μας…
Αυτές και πολλές άλλες αντίστοιχης… παραδοξότητας απόψεις, δεν αφορούν μόνο σε κάποια περίοδο σκοτεινών χρόνων της ανθρωπότητας. Αντιθέτως, κυριαρχούν και τις ακούμε μεταξύ κάποιου -όχι αμελητέου σε πολλές περιπτώσεις- ποσοστού της κοινωνίας μας, στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Κι αυτό συμβαίνει εν έτει 2019, κι ενώ διανύουμε έναν αιώνα κατά τον οποίο η επιστήμη έχει, αν μη τι άλλο, εξηγήσει τα περισσότερα ανεξήγητα φαινόμενα και μας παρέχει διαρκώς με νέες γνώσεις. Η ανθρωπότητα πλέον έχει γνώση και λόγο για θέματα που ξεκινούν από το κύτταρο του μικρότερου έμβιου οργανισμού του πλανήτη, μέχρι τα πέρατα του γνωστού μας σύμπαντος.
Αυτή η αντιφατικότητα κατά την οποία η επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη φαίνεται να είναι αντιστρόφως ανάλογη των νοοτροπιών που επιβιώνουν ακόμα ή, χειρότερα, δημιουργούνται εκ νέου, για ένα τουλάχιστον μέρος της κοινωνίας, πρέπει όμως να έχει μια εξήγηση…
Ερμηνείες αυτού του φαινομένου αλλά και τρόπους εξέλιξης της κοινωνίας μας μέσω των επιτευγμάτων του ανθρώπινου πνεύματος, δίνει ο καταξιωμένος επιστημονικός ερευνητής αλλά και ειδήμων στο ζητούμενο, που είναι η επικοινωνία της επιστήμης και η διάχυσή της στους πολίτες, Δρ. Σπύρος Κιτσινέλης.
Ο Φυσικοχημικός, καθηγητής σε πανεπιστήμια του εξωτερικού (Ιαπωνία και Γαλλία), υπεύθυνος επικοινωνίας στην Ένωση Ελλήνων Χημικών και νικητής στον πρώτο ελληνικό διαγωνισμό για την επικοινωνία της επιστήμης Famelab 2007, Σπύρος Κιτσινέλης, βρέθηκε στο στούντιο του zougla.gr και είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του.
«Είναι απαραίτητο να έχουμε επιστημονικό εγγραματισμό, αφού τις ζωές μας τις ορίζει όλο και περισσότερο η επιστήμη και η τεχνολογία (διότι πάντα τις όριζε, απλά σε μικρότερο βαθμό). Έτσι θα καλλιεργηθεί και η αναγκαία, ειδικά για την κοινωνία μας, κριτική σκέψη και ορθολογισμός. Αναγκαίος, ειδικά αν κρίνουμε κι από τις πολιτικές επιλογές μιας μεγάλης μερίδας ανθρώπων», σχολιάζει.
Οι παράγοντες που κάνουν έναν άνθρωπο να λειτουργεί ανορθολογικά είναι τόσοι πολλοί, που τελικά είναι φυσιολογικό να μην… είσαι ορθολογικός
Γιατί όμως οι άνθρωποι φέρονται συχνά τόσο… αντιεπιστημονικά; Και γιατί υπάρχουν τόσο πολλές και βαθιά ριζωμένες θεωρίες συνωμοσίας; «Οι παράγοντες που κάνουν έναν άνθρωπο να λειτουργεί ανορθολογικά είναι τόσοι πολλοί, που τελικά είναι φυσιολογικό να μην… είσαι ορθολογικός. Ο μιμητισμός είναι ένας από αυτούς. Δείτε μια οποιαδήποτε κατεστημένη άποψη που επικρατεί στην κοινωνία μας και σκεφτείτε πόσο εύκολο είναι για κάποιον να ξεφύγει από αυτή, και πώς θα χαρακτηριστεί», τονίζει, προσθέτοντας πως «η επιστήμη μπορεί να λειτουργήσει ως φίλτρο για όλα αυτά».
«Κάποιες θεωρίες συνωμοσίας μπορεί να είναι ανώδυνες – π.χ. για την επίπεδη Γη – κάποιες άλλες όμως μπορεί να αποβούν ακόμη και θανατηφόρες, όπως αυτά που ακούγονται για τους εμβολιασμούς»
Όσον αφορά στις θεωρίες συνωμοσίας, «κάποιες μπορεί να είναι ανώδυνες – π.χ. για την επίπεδη Γη – κάποιες άλλες όμως μπορεί να αποβούν ακόμη και θανατηφόρες, όπως αυτά που ακούγονται για τους εμβολιασμούς», προειδοποιεί ο επιστήμονας.
«Πώς να δημιουργήσουμε ψευδαισθήσεις ελέγχου της ζωής μας, κάτι το οποίο πολλοί έχουν ανάγκη; Ένας τρόπος είναι η διατήρηση της πίστης μας σε διάφορες δεισιδαιμονίες όπως και στην παράλογη ερμηνεία συμπτωματικών φαινομένων, εξηγεί.
«Ας δούμε τους αρχαίους Έλληνες – για την εποχή τους μελέτησαν και εξέλιξαν κάποια πράγματα με έναν εξαιρετικά μοντέρνο τρόπο. Πρέπει να τους έχουμε ως παράδειγμα εξέλιξης της γνώσης και όχι ως αιτία παρελθοντολαγνείας που οδηγεί στη στασιμότητα. Αν τους είχε επιτραπεί ιστορικά να συνεχίσουν, σήμερα η ανθρωπότητα θα ήταν πολύ πιο μπροστά», θεωρεί ο φυσικοχημικός.
Και συμπληρώνει: «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως «ζούμε σε μια φανταστική εποχή. Δηλώνω νοσταλγός του… μέλλοντος, αφού ζούμε μια καλύτερη εποχή σε σχέση με το παρελθόν και πολλά καλά έχουν ακόμη να έρθουν… Κι αυτό αν θεωρήσουμε πως η επιστήμη δεν είναι ένα επάγγελμα, αλλά ένας τρόπος σκέψης για όλους μας».
Επίσης, ο Δρ. Σπύρος Κιτσινέλης θεωρεί πως για όσο έχουμε «κενά», «η θρησκεία θα βρίσκει χώρο να υπάρχει. Πότε θα σταματήσει; Ίσως όταν νικήσουμε τον θάνατο… Και αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στο μέλλον, όπως και πολλά άλλα που μπορεί να δούμε ακόμα και στον αιώνα μας…Ίσως να πρόκειται για τον τελευταίο αιώνα που η ανθρωπότητα έχει τη μορφή που έχει… Κι αυτό λόγω και της αλματώδους εξέλιξης της Τεχνητής Νοημοσύνης» (σ.σ. δείτε εδώ τη συνέντευξη του Κωνσταντίνου Δασκαλάκη: Είμαστε ήδη Cyborg).
Μέχρι… τότε, ποια θέση πρέπει να πάρουν οι επιστήμονες ως αντίβαρο σε όλα τα παραπάνω και να πολεμήσουν τα συμφέροντα που βρίσκονται απέναντι από μια ορθολογική κοινωνία; Ποιος ο ρόλος των δημοσιογράφων σε αυτό; Και τι πρέπει να κάνουμε για να εκπαιδεύσουμε τους εγκεφάλους των παιδιών μας;
Δείτε τη συνέντευξη:
Δείτε την ομιλία του Σπύρου Κιτσινέλη με θέμα: Γιατί οι έξυπνοι άνθρωποι πιστεύουν ανοησίες;
Επισκεφτείτε την ειδική στήλη του zougla.gr με τις συνεντεύξεις Έλληνων ερευνητών για τα σύγχρονα επιτεύγματα της επιστήμης:
Δείτε τα ντοκιμαντέρ του zougla.gr σχετικά με δύο δημοφιλείς «Θεωρίες Συνωμοσίας»:
