Ο καφές αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας πολλών ανθρώπων, για τόνωση το πρωί ή ενίσχυση της ενέργειας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, όταν ένα ζευγάρι προσπαθεί να αποκτήσει παιδί, προκύπτει η ερώτηση κατά πόσο ο καφές μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα.
Πώς μπορεί ο καφές να επηρεάσει τη γονιμότητα
Η επιστημονική έρευνα σχετικά με την επίδραση της καφεΐνης στη γονιμότητα δεν έχει καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα, ωστόσο υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι μπορεί να επηρεάσει τα ορμονικά επίπεδα και το αναπαραγωγικό σύστημα τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες. Η επίδρασή του μπορεί να εμφανιστεί μόνο όταν καταναλώνονται υψηλές δόσεις καφεΐνης, ενώ άλλες μπορεί να συμβούν ακόμη και με μέτρια κατανάλωση.
Μείωση της γονιμότητας με υψηλή κατανάλωση καφεΐνης
Μελέτες δείχνουν ότι η πολύ υψηλή ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης, πάνω από 500 mg την ημέρα, μπορεί να συνδέεται με μείωση της γονιμότητας στις γυναίκες. Για να γίνει αντιληπτό, 500 mg αντιστοιχούν περίπου σε πέντε φλιτζάνια καφέ των 240 ml ή δύο έως τρία ενεργειακά ποτά.
Επίδραση της καφεΐνης στα ορμονικά επίπεδα
Στις γυναίκες, η καφεΐνη μπορεί να μπλοκάρει ορισμένους ορμονικούς υποδοχείς, επηρεάζοντας την ωορρηξία και τη δυνατότητα της μήτρας να δεχτεί ένα γονιμοποιημένο ωάριο. Μπορεί επίσης να μειώσει την ικανότητα του οργανισμού να μετατρέπει κάποιες ορμόνες σε οιστρογόνα, τα οποία είναι πολύ σημαντικά για την εγκυμοσύνη.
Στους άνδρες, η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα τεστοστερόνης και να επηρεάσει την λειτουργία των κυττάρων Sertoli, που παίζουν ρόλο στην παραγωγή και ποιότητα του σπέρματος. Οποιαδήποτε δυσλειτουργία αυτών των κυττάρων μπορεί να επηρεάσει την κινητικότητα και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, ενώ όταν καταναλώνονται υψηλές δόσεις καφέ μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και βλάβη στο DNA των σπερματοζωαρίων.
Προβλήματα στην εμφύτευση του εμβρύου
Έρευνες σε γυναίκες και σε πειραματόζωα δείχνουν ότι η υψηλή κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να δυσκολέψει την επιτυχία της εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα. Η εμφύτευση είναι προϋπόθεση για να έχουμε εγκυμοσύνη.
Κίνδυνος αποβολής
Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης 200–300 mg μπορεί να συνδέεται με ελαφρά αύξηση του κινδύνου αποβολής, πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους νεογέννητου ή, σπανιότερα, θνησιγένειας. Οι αυξήσεις αυτές είναι σχετικά μικρές και τα αποτελέσματα δεν είναι τα ίδια σε όλες τις μελέτες.
Επίδραση στον ανδρικό παράγοντα γονιμότητας
Η σχέση της καφεΐνης με την ανδρική γονιμότητα είναι λιγότερο σαφής και τα αποτελέσματα πιο αντικρουόμενα. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η υψηλή κατανάλωση καφεΐνης συνδέεται με μείωση του αριθμού και της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων, ενώ άλλες δεν καταγράφουν αρνητική επίδραση ή ακόμη και αναφέρουν πιθανή βελτίωση της λειτουργίας ορισμένων κυττάρων των όρχεων. Συνεπώς, η επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι τα δεδομένα είναι ασαφή και απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Ντεκαφεϊνέ ροφήματα
Η κατανάλωση ντεκαφεϊνέ καφέ ή τσαγιού θεωρείται γενικά ασφαλής για τη γονιμότητα, καθώς περιέχουν πολύ μικρές ποσότητες καφεΐνης (συνήθως κάτω από 5 mg ανά φλιτζάνι). Οι περισσότερες μελέτες δεν έχουν δείξει σημαντική σχέση μεταξύ της κατανάλωσης ντεκαφεϊνέ ροφημάτων και αρνητικών επιπτώσεων στη γονιμότητα. Ορισμένες έρευνες έχουν αναφέρει ελαφρώς μειωμένα ποσοστά γονιμότητας στους άνδρες, αλλά τα αποτελέσματα αυτά δεν έχουν πλήρως εξηγηθεί και ενδέχεται να σχετίζονται με άλλες ουσίες που περιέχονται στα ροφήματα.
Ποια ποσότητα καφεΐνης θεωρείται ασφαλής
Οι περισσότερες μελέτες συμφωνούν ότι η κατανάλωση 1–2 φλιτζανιών καφεϊνούχων ροφημάτων την ημέρα (περίπου 200 mg καφεΐνης) θεωρείται ασφαλής κατά τη διάρκεια της προσπάθειας σύλληψης, αλλά και κατά την εγκυμοσύνη. Ορισμένα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η υπέρβαση των 2–3 φλιτζανιών ημερησίως μπορεί να αυξήσει ελαφρώς τον κίνδυνο αποβολής ή άλλων δυσμενών εκβάσεων.
Η επίδραση της καφεΐνης διαφέρει ανάλογα με το άτομο, καθώς η ευαισθησία και ο τρόπος μεταβολισμού της διαφέρουν σημαντικά. Σε άτομα που εμφανίζουν έντονη ευαισθησία ή παρενέργειες από την καφεΐνη, η μείωση ή η αποφυγή μπορεί να είναι η σωστή επιλογή.
Συμπέρασμα
Η κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα μέσω διατάραξης των ορμονών, δυσκολιών στην εμφύτευση του εμβρύου και σε ορισμένες περιπτώσεις, της ποιότητας του σπέρματος. Ωστόσο, τα δεδομένα δεν είναι απολύτως σαφή και απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Η περιορισμένη κατανάλωση (έως δύο φλιτζάνια ημερησίως) θεωρείται γενικά ασφαλής για τα ζευγάρια που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν. Η κατανάλωση ντεκαφεϊνέ ροφημάτων μπορεί να αποτελέσει ασφαλή εναλλακτική, ενώ η ατομική ευαισθησία στην καφεΐνη θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την επιλογή της ποσότητας καφεΐνης που θα καταναλώσετε.
