Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Υπάρχει μια προσπάθεια να απαγορευτούν οι πιο σύντομες πτήσεις, αλλά οι μεγάλες ρυπαίνουσες παραμένουν εκείνες των μακρινών αποστάσεων.
Οι πολλαπλές πτήσεις την ημέρα, που καλύπτουν τα 200 χιλιόμετρα μεταξύ Βρυξελλών και Άμστερνταμ, μοιάζουν να είναι από τις πρώτες οι οποίες θα καταργηθούν, καθώς η Ε.Ε. προσπαθεί να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Αυτό το δρομολόγιο δεν είναι ο μόνος ένοχος. Υπάρχουν απευθείας πτήσεις από το Παρίσι προς γαλλικές πόλεις όπως η Μασσαλία και η Λυών, μεταξύ Βερολίνου και Φρανκφούρτης στη Γερμανία ή Βαρσοβίας και Κρακοβίας στην Πολωνία – όλες χώρες που εξυπηρετούνται με γρήγορα τρένα για τις ίδιες διαδρομές. Αυτό οδηγεί σε μια αυξανόμενη πίεση από τους ακτιβιστές του κλίματος και τους Πράσινους προς τις κυβερνήσεις τους – με σκοπό να απαγορεύσουν τέτοιες πτήσεις.
Η κυβερνητική υποστήριξη -λόγω της πανδημίας- της Air France και της Austrian Airlines περιλαμβάνει διατάξεις που επιβάλλουν μείωση του αριθμού των πτήσεων μικρών αποστάσεων. Η Austrian διέκοψε τη διαδρομή της Βιέννης – Σάλτσμπουργκ ως άμεση απάντηση. Υπάρχουν, όμως, αμφιβολίες για το αν η στόχευση τέτοιων πτήσεων έχει πραγματικά μεγάλο αντίκτυπο στη μείωση των εκπομπών.
Οι (μικρότερες των 500 χιλιομέτρων) πτήσεις, αντιπροσώπευαν το ένα τέταρτο όλων των ευρωπαϊκών πτήσεων, αλλά παρήγαγαν λιγότερο από το 4% των συνολικών εκπομπών ρύπων των αεροπορικών μεταφορών της Ε.Ε. το 2019, σύμφωνα με τους διαχειριστές της εναέριας κυκλοφορίας, Eurocontrol. Τα δρομολόγια μεγάλων αποστάσεων -άνω των 4.000 χιλιομέτρων- αποτελούν το 6% όλων των πτήσεων, αλλά αντιπροσωπεύουν το 52% των εκπομπών και, επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των κερδών των αεροπορικών εταιρειών.
«Η αντιμετώπιση της ρύπανσης από πτήσεις μικρών αποστάσεων είναι αυτονόητη, αλλά αφορά μόνο σε ένα μικρό μέρος των εκπομπών των αερομεταφορών», λέει ο Jo Dardenne, διευθυντής αεροπορικών μεταφορών στην ΜΚΟ καθαρής κίνησης, Transport & Environment.
Η συζήτηση έρχεται εν μέσω μιας ευρύτερης προσπάθειας των Βρυξελλών να καθαρίσουν τον τομέα των μεταφορών -ο οποίος πρέπει να μειώσει έως το 2050, τις εκπομπές που καταγράφηκαν το 1990 κατά 90%- και να κάνει τις μεταφορές για ταξίδια κάτω των 500 χιλιομέτρων ουδέτερες για άνθρακα, μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Η Γαλλία στοχεύει στην απαγόρευση πτήσεων μικρών αποστάσεων που μπορούν να αντικατασταθούν από ταξίδι με τρένο σε λιγότερο από δυόμισι ώρες. Όμως, το νέο μέτρο, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε ισχύ την επόμενη άνοιξη, δεν ισχύει για κόμβους με πτήσεις ανταπόκρισης, οπότε θα επηρεάσει μόνο πέντε από τα 108 εσωτερικά δρομολόγια, σύμφωνα με ανάλυση της γαλλικής ΜΚΟ Réseau Action Climat. Η αρχική πρόταση ήταν η κατάργηση των πτήσεων όταν το ταξίδι θα μπορούσε να γίνει με τρένο σε λιγότερο από τέσσερις ώρες, αλλά δεν πέρασε στο Κοινοβούλιο.
«Πρόκειται για έναν πολύ περιορισμένο αριθμό πτήσεων χωρίς σχεδόν καμία επίπτωση -στη γενική εικόνα- των εκπομπών», λέει ο Luis Delgado, ανώτερος ερευνητής Μεταφορών στο Πανεπιστήμιο του Westminster στο Λονδίνο. «Επομένως, είναι περισσότερο μια πράξη δημοσίων σχέσεων παρά ένα σημαντικό όφελος για το περιβάλλον», προσθέτει. Το ίδιο θα ισχύσει στις περισσότερες χώρες, καθώς «ο αριθμός των πτήσεων εντός των εθνικών συνόρων που μπορεί να αντικατασταθεί είναι πολύ χαμηλός», συνεχίζει ο Delgado, συμπληρώνοντας ότι τα μέτρα θα πρέπει να είναι διασυνοριακά για να έχουν κάποιου είδους αντίκτυπο.
Όπως και η Γαλλία, η Ισπανία σκέφτεται επίσης να τερματίσει πτήσεις μικρών αποστάσεων, εάν μπορούν να αντικατασταθούν από μια διαδρομή δυόμισι ωρών με τρένο – κάτι που θα επηρεάσει μόνο λίγες διαδρομές.
Το Κόμμα των Πρασίνων, το οποίο πιθανότατα θα αποτελέσει μέρος της νέας γερμανικής κυβέρνησης, θέλει να φορολογήσει και τελικά να απαγορεύσει τις πτήσεις μικρών αποστάσεων, με την επικεφαλής του κόμματος Annalena Baerbock να δηλώνει νωρίτερα φέτος ότι τέτοιες πτήσεις «δεν πρέπει να υπάρχουν στο μέλλον, αν και το κόμμα υποστηρίζει τον μακρινό στόχο του 2030. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα που πιθανότατα θα πρωτοστατήσει σε μια νέα κυβέρνηση επίσης δεν ενδιαφέρεται για τέτοιες πτήσεις.
Μια δημοσκόπηση του YouGov διαπίστωσε ότι το 70% των Γερμανών υποστηρίζουν την ιδέα να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, εάν πρόκειται για πτήσεις που μπορούν να αντικατασταθούν από ένα ταξίδι τρένου τριών ωρών ή λιγότερο.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Lufthansa, Carsten Spohr, δήλωσε πως δεν ανησυχεί για τον αντίκτυπο των μέτρων στον περιορισμό των σύντομων πτήσεων. Ένα μέτρο γαλλικού τύπου σημαίνει ότι «θα σταματήσει μόνο μία εσωτερική διαδρομή στη Γερμανία, που είναι το Ντίσελντορφ – Στουτγάρδη», είπε νωρίτερα φέτος. Παρά την αισιόδοξη στάση του Spohr, δεν αποτελεί έκπληξη, πως η αεροπορική βιομηχανία δεν είναι ο πιο ένθερμος οπαδός των προτεινόμενων απαγορεύσεων.
Ο διευθύνων σύμβουλος της EasyJet Johan Lundgren, δήλωσε σε μια επιτροπή στη σύνοδο της Airbus τον Σεπτέμβριο, ότι οι καταναλωτές θα συνεχίσουν να επιλέγουν την ευκολία ενός ταξιδιού με αεροπλάνο από ένα μακρύ ταξίδι με τρένο. Η δημιουργία των απαραίτητων σιδηροδρομικών συνδέσεων υψηλής ταχύτητας για την προσφορά ελκυστικών εναλλακτικών, απαιτεί χρόνο και προκαλεί επίσης εκπομπές ρύπων, υποστήριξε ο Lundgren. «Δεν είναι αληθές ότι το δίκτυο των σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας είναι τόσο διευρυμένο όσο πιστεύουν πολλοί άνθρωποι», πρόσθεσε. «Η έναρξη νέων έργων υποδομής θα ήταν ακόμη χειρότερη για το περιβάλλον, βραχυπρόθεσμα», υποστήριξε. «Αυτά τα έργα χρειάζονται 10, 20, 30 χρόνια για να παραδοθούν», κατέληξε ο ίδιος.
Ο κλάδος θέλει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να βασίζονται σε τεχνολογικές εξελίξεις που θα συμβάλουν στη «πράσινη» πτήση και όχι στη μείωση των πτήσεων. Η Airbus, για παράδειγμα, έχει υποσχεθεί ότι το αεροσκάφος μηδενικών εκπομπών θα είναι έτοιμο για την αγορά έως το 2035. Αυτά τα αεριωθούμενα αεροσκάφη θα χρησιμοποιηθούν ειδικά για περιφερειακά και μικρού μήκους ταξίδια, δήλωσε ο CEO της Airbus, Guillaume Faury.
Ο τομέας ετοιμάζεται επίσης να αυξήσει τη χρήση βιώσιμων καυσίμων. Η Επιτροπή ανακοίνωσε τον Ιούλιο ότι το 5% των καυσίμων που χρησιμοποιούν τα αεροπλάνα θα πρέπει να είναι πράσινο έως το 2030, με το ποσοστό αυτό να ανεβαίνει στο 63% έως το 2050. Όμως, πρόκειται για μια ακριβή επιλογή που δεν φαίνεται να έχει κερδίσει ακόμη τις αεροπορικές εταιρείες: Μόνο 0,05% των καυσίμων αεροπλάνων ανήκουν επί του παρόντος, σε αυτή την κατηγορία.
Ενώ οι ακτιβιστές επισημαίνουν επίμονα τον σπάταλο χαρακτήρα των πτήσεων μικρών αποστάσεων, οι Βρυξέλλες είναι επιφυλακτικές να απαγορεύσουν τέτοιες πτήσεις -σε περίπτωση που προκληθεί δημόσια αντίδραση. Ο επικεφαλής της Πράσινης Συμφωνίας της Ε.Ε., Frans Timmermans- ο οποίος υποστήριζε τις απαγορεύσεις πτήσεων μικρών αποστάσεων όταν ήταν υποψήφιος Πρόεδρος της Επιτροπής το 2019 – έχει έκτοτε απομακρυνθεί από την ιδέα. «Θέλουμε να απαλλαγούμε από πτήσεις μικρών αποστάσεων, αλλά όχι με απαγορεύσεις », λέει.
.jpg)
Αντ’ αυτού, τάσσεται υπέρ της αύξησης των τιμών των εισιτηρίων -μια άλλη ιδέα που κερδίζει έδαφος μεταξύ των πολιτικών- η υπέρ του εξαναγκασμού της βιομηχανίας να πληρώσει για τις εκπομπές της, μέσω του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών της Ε.Ε., με μείωση του ποσού των δωρεάν δικαιωμάτων που χορηγούνται στις αεροπορικές εταιρείες, ή μέσω ενός νέου φόρου στα καύσιμα των αερομεταφορών. Οι δυο εναλλακτικές ανακοινώθηκαν ως μέρος του πακέτου της Επιτροπής για το κλίμα, Fit for 55.
Αξιωματούχοι της Επιτροπής προειδοποιούν επίσης, ότι οι απαγορεύσεις πτήσεων μικρών αποστάσεων θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πονοκέφαλο στον ανταγωνισμό εάν οι καταναλωτές μείνουν χωρίς επαρκείς εναλλακτικές λύσεις.
Το Δίκαιο της Ε.Ε. επιτρέπει στις χώρες να περιορίζουν ή να απαγορεύουν τις πτήσεις «όταν υπάρχουν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα», δήλωσε αξιωματούχος της Επιτροπής. Αλλά η απαγόρευση θα πρέπει να είναι «αναλογική, χωρίς διακρίσεις και να μην στρεβλώνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των αερομεταφορέων». Θα πρέπει επίσης να αναθεωρηθεί τρία χρόνια μετά την έναρξη εφαρμογής του.
Οι Βρυξέλλες θα πρέπει επιπρόσθετα να είναι βέβαιες ότι υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές λύσεις μεταφοράς, εάν απαγορευτεί η φθηνότερη επιλογή, έτσι ώστε «οι καταναλωτές να μην αδικηθούν», δήλωσε ο Pablo Ibanez Colomo, καθηγητής ανταγωνισμού του London School of Economics. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τις τιμές των σιδηροδρομικών μεταφορών σε περαιτέρω απελευθέρωση.
Αυτή είναι και η ανησυχία της γαλλικής ομάδας καταναλωτών UFC – Que Choisir, η οποία δήλωσε ότι ζητά μέτρα για να «αποτρέψει (τον σιδηροδρομικό φορέα) SNCF από το να επωφεληθεί από ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα, προκειμένου να αυξήσει τις τιμές ή να παραμελήσει την ποιότητα των υπηρεσιών».
Δυστυχώς, όλα αυτά αφήνουν ακόμα άθικτες τις πολύ ρυπογόνες πτήσεις μεγάλων αποστάσεων, αν και η παγκόσμια βιομηχανία υποσχέθηκε αυτήν την εβδομάδα να στοχεύσει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
«Οι εκπομπές των πτήσεων μεγάλων αποστάσεων έχουν ξεφύγει από το ραντάρ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γι’ αυτό, οι πολιτικές για την αντιμετώπιση των εκπομπών των αερομεταφορών πρέπει να έχουν το ευρύτερο δυνατό πεδίο», λέει ο Dardenne, από το Transport & Environment. «Οι πτήσεις που αναχωρούν από την Ευρώπη πρέπει να φορολογούνται αποτελεσματικά και να χρησιμοποιούν προοδευτικά αυξανόμενη ποσότητα καθαρών καυσίμων», καταλήγει.
Πηγή: POLITICO
