Του Κώστα Μπετινάκη
Οι προσπάθειες πίεσης χωρών του Κόλπου δείχνουν ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή καθοδηγείται περισσότερο από ειδικά παρά από εθνικά συμφέροντα.
Οι νικητές; Λόμπι και η αμυντική βιομηχανία.
Ο χαμένος; Οι Ηνωμένες Πολιτείες. Και, πιθανότατα, ουδέποτε οι Αμερικανοί πληροφορήθηκαν καν όσα συνέβησαν.
Αξίζει η ιστορία για το πώς τα χρήματα της Σαουδικής Αραβίας, των Εμιράτων και του Κατάρ πλημμύρισαν την Ουάσινγκτον και πώς περιορίστηκε η αμερικανική πολιτική.
Η ιστορία ξεκίνησε ακριβώς πριν από τρία χρόνια. Όμως αυτό που συνέβη ήταν σαν γροθιά για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Το πρωί της 5ης Ιουνίου 2017, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και το Μπαχρέιν ανακοίνωσαν ότι διέκοψαν τους διπλωματικούς δεσμούς με το Κατάρ, το μικρό αλλά πλούσιο εμιράτο στον Περσικό Κόλπο, και καθιέρωσαν αποκλεισμό εδάφους, αέρα και θάλασσας στον περιφερειακό τους αντίπαλο, επειδή υποτίθεται ότι λεγόταν πως είχε δεσμούς με την τρομοκρατία.
Υπήρξαν φόβοι που δεν ήταν αδικαιολόγητοι, καθώς οι γείτονες -Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ- αναφέρθηκαν ακόμη και ότι σχεδιάζουν να ξεκινήσουν στρατιωτική εισβολή στο Κατάρ τις επόμενες εβδομάδες. Κάτι που είχε αποτραπεί μόνο μετά τις έντονες αντιρρήσεις του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, εκείνη την εποχή, Rex Tillerson.
Για να κατανοήσουμε αυτή την τριών ετών σύγκρουση, η οποία έμοιαζε πολιτικό ποδοσφαιράκι στις πτυχές της πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή (από τον πόλεμο στην Υεμένη έως τους 10.000 Αμερικανούς στρατιωτικούς στο Κατάρ), σημαίνει επανεστίαση στην Ουάσινγκτον και τις εξαιρετικές επιρροές που έπαιξαν εκεί Σαουδάραβες, τα Εμιράτα και το Κατάρ.
Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει την ανάλυση εγγράφων του Foreign Agents Registration Act (FARA) που έχουν κατατεθεί από εταιρείες που εκπροσωπούν και τις τρεις χώρες από τότε που ξεκίνησε η διαμάχη.
Η σκηνή είχε καθοριστεί για τον αποκλεισμό του Κατάρ, επτά μήνες πριν ξεκινήσει, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ εξελέγη πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το 2016, και οι δύο χώρες, η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, ανέφεραν ότι ξόδεψαν λίγα περισσότερα από 10 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε εταιρείες πίεσης που είναι εγγεγραμμένες στη FARA. Μέχρι το τέλος του 2017, οι δαπάνες των ΗΑΕ είχαν σχεδόν διπλασιαστεί στα 19,5 εκατομμύρια δολάρια, ενώ αυτές της Σαουδικής Αραβίας είχαν αυξηθεί στα 27,3 εκατομμύρια δολάρια.
Τους μήνες μετά τον θρίαμβο του Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο, οι Σαουδάραβες, για παράδειγμα, πρόσθεσαν πολλές εταιρείες, με τις οποίες είχαν δεσμούς ο ίδιος αλλά και άλλοι Ρεπουμπλικανοί, σε έναν ήδη αρκετά μεγάλο κατάλογο εταιρειών που έχουν εγγραφεί στο FARA και εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους.
Για παράδειγμα, έφεραν τον Όμιλο CGCN, του οποίου ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, Michael Catanzaro, ήταν στην ομάδα του Τραμπ και στη συνέχεια υπηρέτησε στην κυβέρνησή του.
Για να επηρεάσουν το Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο, προσέλαβαν την Ομάδα McKeon, που διευθύνεται από το πρώην μέλος στο Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο Buck McKeon, ο οποίος είχε προηγουμένως υπηρετήσει ως πρόεδρος της Επιτροπής Ένοπλων Υπηρεσιών της Βουλής.
Και αυτοί ήταν μόνο οι γνωστοί ξένοι πράκτορες. Ορισμένοι άλλοι που δεν είχαν εγγραφεί στο FARA προωθούσαν ενεργά τις ατζέντες της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, με επικεφαλής τους Elliott Broidy και George Nader.
Ο Broidy, κορυφαίος χορηγός για την καμπάνια του Τραμπ, και ο Nader, επιχειρηματικός του συνεργάτης, είχε ήδη ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων τόσο στη Σαουδική Αραβία όσο και στα ΗΑΕ. Για να προστατεύσουν τις δύο χώρες, οι δύο άνδρες ξεκίνησαν εκστρατεία για να στραφούν ο νέος πρόεδρος και το Ρεπουμπλικανικό κατεστημένο εναντίον του Κατάρ.
Το Κατάρ, όμως, ήταν σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και ήταν έδρα της αεροπορικής βάσης Al Udeid, όπου περισσότεροι από 10.000 Αμερικανοί στρατιώτες είναι ακόμη εγκατεστημένοι.
Έτσι, αυτό το νομοσχέδιο αντιπροσώπευε εντυπωσιακή εξέλιξη στις σχέσεις Αμερικής-Κατάρ και ήταν ένα σαφώς ανιχνεύσιμο αποτέλεσμα των προσπαθειών πίεσης της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ.
Η επιρροή παικτών όπως ο Broidy και ο Nader υποστηρίχθηκε προφανώς από άλλους ξένους παράγοντες της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ που έχουν εγγραφεί στη FARA.
Για παράδειγμα, η Qorvis Communications, ένα μακροχρόνιο παράρτημα δημοσίων σχέσεων για τους Σαουδάραβες, κυκλοφόρησε έγγραφο με τίτλο «Η ιστορία της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού του Κατάρ», υποστηρίζοντας ότι η χώρα χρηματοδοτούσε την al-Nusra, τη Χαμάς, τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και άλλες ομάδες (δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι περιλάμβανε υποστηρικτικό απόσπασμα από τον David Weinberg, ανώτερο συνεργάτη του Ιδρύματος για την Άμυνα των Δημοκρατιών).
Ενώ αυτή η σταυροφορία εναντίον του Κατάρ αυξανόταν στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Τραμπ πιεζόταν από τους Σαουδάραβες βασιλείς στο Ριάντ στο πρώτο επίσημο ταξίδι του στο εξωτερικό.
Μόλις μια μέρα μετά την έναρξη του αποκλεισμού, ο Τραμπ έγραψε στο Twitter: «Κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού μου στη Μέση Ανατολή, δήλωσα ότι δεν υπάρχει πλέον χρηματοδότηση της Ριζοσπαστικής Ιδεολογίας».
Μία εβδομάδα μετά την επιβολή του αποκλεισμού, ο πρεσβευτής των Εμιράτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, Yousef al-Otaiba, έγραψε στη Wall Street Journal ζητώντας να μεταφερθεί η αεροπορική βάση Al Udeid στα ΗΑΕ. Εξέλιξη που προκαλούσε φόβο ότι θα μπορούσαν να ανοίξουν την πόρτα για ενδεχόμενη εισβολή στο Κατάρ.
Ο Ταμίμ Μπιν Χαμάντ Αλ Τάνι, ο εμίρης του Κατάρ, αιφνιδιάστηκε από τις επιρροές των Σαουδάραβων και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Το έτος πριν ο Ντόναλντ Τραμπ αναλάβει πρόεδρος, από το Κατάρ είχαν ξοδέψει 2,7 εκατομμύρια δολάρια σε εταιρείες πίεσης και δημοσίων σχέσεων, λιγότερο από το ένα τρίτο από αυτά που πλήρωσαν οι Σαουδάραβες και τα ΗΑΕ, σύμφωνα με τα αρχεία της FARA.
Αλλά τώρα κινήθηκαν γρήγορα για να ενισχύσουν την εικόνα της χώρας τους ως κρίσιμου αμερικανικού συμμάχου.
Προχώρησαν σε άμεση πρόσληψη, συγκεντρώνοντας εταιρείες πίεσης και δημοσίων σχέσεων με στενούς δεσμούς με τον Τραμπ και τους Ρεπουμπλικανούς του Κογκρέσου. Μόνο δύο ημέρες μετά την έναρξη του αποκλεισμού, για παράδειγμα, υπέγραψαν συμφωνία με το δικηγορικό γραφείο του πρώην γενικού εισαγγελέα των ΗΠΑ Τζον Άσφροφτ, πληρώνοντας 2,5 εκατομμύρια δολάρια για τις πρώτες 90 ημέρες συνεργασίας του.
Επίσης απέκτησαν τις υπηρεσίες της Stonington Strategies. Με επικεφαλής τον Nick Muzin, ο οποίος είχε εργαστεί στην προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ, η εταιρεία έφτασε αμέσως στην αυλή των 250 «επιρροών» του Τραμπ, όπως ανέφερε η Julie Bykowicz της Wall Street Journal.
Μεταξύ άλλων, η εκστρατεία επιδίωξε να ξεσηκώσει εξέχουσες προσωπικότητες του Fox News, στο οποίο ο Τραμπ έδινε ιδιαίτερη προσοχή όπως ο πρώην κυβερνήτης του Αρκάνσας, Mike Huckabee. Πληρώθηκε 50.000$ για να ταξιδέψει στο Κατάρ λίγους μήνες αργότερα.
Τον Σεπτέμβριο του 2017, το Κατάρ προσέλαβε επίσης τη στρατηγική Bluefront για να δημιουργήσουν πιο ολοκληρωμένη λειτουργία πολυμέσων, η οποία θα περιλάμβανε διαφημίσεις σε όλα τα μεγάλα δίκτυα ειδήσεων των ΗΠΑ, καθώς και ψηφιακές και έντυπες διαφημίσεις σε σειρά από εξέχουσες εκδόσεις και εκστρατεία στα κοινωνικά μέσα «Να αρθεί ο αποκλεισμός» (Lift the Blockade).
Ταυτόχρονα με διαφημίσεις στο Google και το YouTube επισήμαναν «την παρανομία του αποκλεισμού και τη συμβολή της χώρας στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας».
Τέλος, σε συνάντηση του ΟΗΕ, ο πρόεδρος Τραμπ κάθισε δίπλα στον Εμίρ Ταμίμ του Κατάρ και είπε: «Είμαστε φίλοι εδώ και πολύ καιρό… Έχω ένα πολύ δυνατό συναίσθημα ότι η διπλωματική κρίση του Κατάρ θα λυθεί γρήγορα».
Τότε ανέφεραν και οι δύο την «τεράστια» και «ισχυρή» σχέση μεταξύ των χωρών τους.
Τον Νοέμβριο του 2017, ο Barry Bennett της Avenue Strategies επιτέθηκε χρησιμοποιώντας ένα ισχυρό όπλο στην πολιτική της Ουάσινγκτον: το Ισραήλ. Διένειμε επιστολή σε μέλη του Κογκρέσου που γράφτηκε από πρώην υψηλόβαθμο αξιωματούχο στο ισραηλινό ίδρυμα Εθνικής Ασφάλειας, δηλώνοντας ρητά ότι το Κατάρ δεν είχε παράσχει στρατιωτική υποστήριξη στη Χαμάς.
Τρεις μήνες αργότερα, ο Husch Blackwell απλώς απείλησε το Κογκρέσο και την κυβέρνηση Τραμπ με την ακύρωση συμβολαίου της Boeing ύψους 6,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την πώληση μαχητικών F-15 στον στρατό του Κατάρ (και την πιθανή απώλεια χιλιάδων συναφών θέσεων εργασίας) εάν ψηφιστεί το νομοσχέδιο και οι κυρώσεις.
Ακριβώς όπως το Κατάρ άρχισε να στρέφει τον αγώνα για την επιρροή στην Ουάσιγκτον, οι Σαουδάραβες και οι σύμμαχοί τους αντιμετώπισαν άλλο πρόβλημα: Το Κογκρέσο άρχισε να κινείται για να διακόψει την υποστήριξη για τον πόλεμο υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη. Στις 28 Φεβρουαρίου 2018, ο γερουσιαστής Bernie Sanders εισήγαγε κοινό ψήφισμα για να αποσύρει την υποστήριξη των ΗΠΑ για αυτόν τον πόλεμο.
Οι ηττημένοι
Ωστόσο, ο πραγματικός ηττημένος σε αυτόν τον αγώνα για επιρροή δεν ήταν η Σαουδική Αραβία ή τα Εμιράτα, ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε τελική ανάλυση, οι προσπάθειες και των δύο πλευρών να εμβαθύνουν τους δεσμούς τους με το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα (ενίσχυση της υπερ-στρατιωτικοποίησης της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ) και να αυξήσουν την κυριαρχία τους στο Κογκρέσο έχουν εξασφαλίσει ότι τα πραγματικά συμφέροντα των ΗΠΑ βρέθηκαν σε αδιέξοδο ανάμεσα στους δεσπότες της Μέσης Ανατολής.
