Επιμέλεια – σύνταξη: Στέλιος Βασιλούδης 

Δορυφορικές εικόνες ανακάλυψαν δύο πλοία με τους ιχνηλάτες τους απενεργοποιημένους στην περιοχή του αγωγού, πριν από την ύποπτη δολιοφθορά τον Σεπτέμβριο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Οι πρώτες διαρροές αερίου στον αγωγό Nord Stream 2 στη Βαλτική Θάλασσα εντοπίστηκαν τα ξημερώματα της 26ης Σεπτεμβρίου, απελευθερώνοντας έως και 400.000 τόνους μεθανίου στην ατμόσφαιρα. Οι αξιωματούχοι υποψιάστηκαν αμέσως δολιοφθορά του διεθνούς αγωγού. Μια νέα ανάλυση δείχνει ότι δύο μεγάλα πλοία, με τους ιχνηλάτες τους σβηστούς, εμφανίστηκαν γύρω από τον τόπο των διαρροών, λίγες ημέρες πριν εντοπιστούν.

Σύμφωνα με την ανάλυση της εταιρείας παρακολούθησης δορυφορικών δεδομένων SpaceKnow, τα δύο «σκοτεινά πλοία», το καθένα μήκους περίπου 95 έως 130 μέτρων, πέρασαν σε απόσταση μιλίων από τις τοποθεσίες διαρροής Nord Stream 2. «Έχουμε εντοπίσει κάποια σκοτεινά πλοία, σκάφη σημαντικού μεγέθους, που περνούσαν από αυτήν την περιοχή ενδιαφέροντος», λέει ο Jerry Javornicky, Διευθύνων Σύμβουλος και συνιδρυτής της SpaceKnow. «Είχαν σβηστούς τους φάρους τους, που σημαίνει ότι δεν υπήρχαν πληροφορίες για την κίνησή τους και προσπαθούσαν να κρατήσουν τις πληροφορίες τοποθεσίας και τις γενικές πληροφορίες κρυφές», προσθέτει ο Javornicky.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η ανακάλυψη, η οποία έγινε με την ανάλυση εικόνων από πολλούς δορυφόρους, είναι πιθανό να αυξήσει περαιτέρω τις εικασίες για την αιτία των εκρήξεων. Πολλές χώρες που ερευνούν το περιστατικό πιστεύουν ότι οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 συγκλονίστηκαν από μια σειρά εκρήξεων, με πολλές υποψίες να στρέφονται στη Ρωσία καθώς συνεχίζεται η εισβολή της στην Ουκρανία. Η Ρωσία αρνήθηκε τους υπαινιγμους και κατηγόρησε ευθέως το Ηνωμ. Βασιλειο για την δολιοφθορά. Μόλις το SpaceKnow αναγνώρισε τα πλοία, ανέφερε τα ευρήματά σε αξιωματούχους του ΝΑΤΟ, οι οποίοι ερευνούν τα περιστατικά στο Nord Stream. Ο Javornicky λέει ότι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ ζήτησαν από την εταιρεία να παράσχει περισσότερες πληροφορίες. 

Η εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, Oana Lungescu αρνήθηκε να σχολιάσει τις «λεπτομέρειες της υποστήριξής μας ή τις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν», αλλά επιβεβαίωσε ότι το ΝΑΤΟ πιστεύει πως το περιστατικό ήταν μια «σκόπιμη και ανεύθυνη πράξη δολιοφθοράς» και έχει αυξήσει την παρουσία του στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα. Ωστόσο, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, ο οποίος δεν είχε άδεια να μιλήσει δημόσια, επιβεβαίωσε ότι το ΝΑΤΟ έλαβε τα δεδομένα του SpaceKnow και συμπλήρωσε ότι οι δορυφορικές εικόνες μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμες για τις έρευνές.

Για να εντοπίσει τα πλοία, λέει ο Javornicky, η εταιρεία έψαξε για αρχειοθετημένες δορυφορικές εικόνες της περιοχής, 90 ημερών. Η εταιρεία αναλύει εικόνες από πολλαπλά δορυφορικά συστήματα – συμπεριλαμβανομένων επί πληρωμή και δωρεάν υπηρεσιών – και χρησιμοποιεί μηχανική εκμάθηση (ΑΙ) για να ανιχνεύσει αντικείμενα μέσα σε αυτές. Αυτό περιλαμβάνει τη δυνατότητα παρακολούθησης δρόμων, κτιρίων και αλλαγών στα τοπία. «Έχουμε 38 συγκεκριμένους αλγόριθμους που μπορούν να ανιχνεύσουν στρατιωτικό εξοπλισμό», λέει ο Javornicky, προσθέτοντας ότι το σύστημα του SpaceKnow μπορεί να ανιχνεύσει συγκεκριμένα μοντέλα αεροσκαφών σε διαδρόμους προσγείωσης.

Μόλις συγκέντρωσε τις εικόνες αρχείου της περιοχής, το SpaceKnow δημιούργησε μια σειρά από πολύγωνα γύρω από τις τοποθεσίες διαρροής αερίου. Το μικρότερο από αυτά, περίπου 400 τετραγωνικά μέτρα, κάλυψε την περιοχή της άμεσης έκρηξης και οι μεγαλύτερες περιοχές ενδιαφέροντος κάλυψαν αρκετά χιλιόμετρα. Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν των εκρήξεων, το SpaceKnow εντόπισε 25 πλοία να περνούν από την περιοχή, από «φορτηγά πλοία έως μεγαλύτερα πλοία πολλαπλών χρήσεων», λέει ο Javornicky. Συνολικά, σε 23 από αυτά τα πλοία ήταν ενεργοποιημένοι οι αναμεταδότες του συστήματος αυτόματης αναγνώρισης (AIS). Δύο δεν είχαν ενεργοποιημένα τα δεδομένα AIS και αυτά τα πλοία πέρασαν από την περιοχή, τις ημέρες αμέσως πριν από τον εντοπισμό των διαρροών.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα μεγάλα πλοία υποχρεούνται να εγκαταστήσουν και να χρησιμοποιούν AIS κατά τη διάρκεια των ταξιδιών. Αυτό το σύστημα παρακολούθησης σκαφών δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τα πλοία να πλοηγούνται και να αποφεύγουν  πιθανές συγκρούσεις με άλλα σκάφη. Όταν είναι ενεργοποιημένο το AIS μεταδίδει το όνομα του πλοίου, την τοποθεσία, την κατεύθυνση του ταξιδιού, την ταχύτητα και άλλες σημαντικές πληροφορίες.

Είναι σχετικά σπάνιο τα πλοία να απενεργοποιούν τους αναμεταδότες AIS τους. Τα πλοία που «σκοτεινιάζουν» είναι συχνά ύποπτα ότι εμπλέκονται σε παράνομη αλιεία ή (σύγχρονη) δουλεία, με αξιωματούχους στην Ευρώπη να ερευνούν στο παρελθόν πλοία που πιστεύεται ότι είχαν απενεργοποιήσει τους αναμεταδότες AIS. «Δεν είναι κοινή πρακτική (να απενεργοποιείται το AIS), εκτός εάν τα πλοία έχουν μια διαβαθμισμένη στρατιωτική αποστολή ή κάποιους μυστικούς στόχους, επειδή η Βαλτική Θάλασσα είναι μια από τις πιο πολυσύχναστες θάλασσες στον κόσμο όσον αφορά την εμπορική κίνηση», λέει ο Otto Tabuns, διευθυντής του Baltic Security Foundation, μιας ΜΚΟ που εστιάζει στην περιοχή.

Ο Tabuns προσθέτει ότι η Βαλτική Θάλασσα έχει πολλαπλές κύριες «αρτηρίες» όπου ταξιδεύουν τα πλοία και είναι « θέμα υπευθυνότητας» για τα πλοία στην περιοχή να έχουν ενεργοποιημένους τους ιχνηλάτες AIS. Οι συγκρούσεις στη θάλασσα μπορεί να είναι θανατηφόρες και περιβαλλοντικά καταστροφικές. «Υπάρχουν πολλά μέρη στη Βαλτική θάλασσα που το βάθος τους δεν προσφέρεται για μεγαλύτερα πλοία», συνεχίζει ο Tabuns. «Υπάρχουν επίσης ορισμένες περιοχές που δεν συνιστώνται ή όπου απαγορεύεται η  πλοήγηση λόγω της κληρονομιάς του Β’ Παγκοσμιου Πολέμου», καταλήγει. Υποβρύχια και πυρομαχικά δεκαετιών προηγούμενων πολέμων κατακλύζουν τον πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας.

Το SpaceKnow εντόπισε τα πλοία που είχαν απενεργοποιήσει το AIS χρησιμοποιώντας εικόνες ραντάρ συνθετικού ανοίγματος (SAR) από δορυφόρους. Οι περισσότεροι δορυφόροι που παρατηρούν τη Γη φωτογραφίζουν ό,τι βρίσκεται από κάτω τους. Άλλοι, ωστόσο, χρησιμοποιούν επίσης το SAR για να στείλουν ραδιοκύματα που ανακλώνται στο έδαφος και στη συνέχεια δημιουργούν εικόνες από αυτά. Ο Andrey Kurekin, επιστήμονας χρώματος ακτών των ωκεανών, στο Θαλάσσιο Εργαστήριο του Plymouth έχει αναλύσει πολλές δορυφορικές εικόνες για την ανίχνευση αντικειμένων στη θάλασσα και λέει ότι η τεχνολογία SAR μπορεί να είναι χρήσιμη για την ανίχνευση πλοίων, καθώς δείχνει αντανακλάσεις από μεταλλικά αντικείμενα. «Εμφανίζονται ως φωτεινά αντικείμενα στις εικόνες SAR», λέει ο Kurekin. Προσθέτει επίσης ότι οι εικόνες SAR μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους και πλάτους ενός πλοίου, την κατεύθυνση που ακολουθεί και ενδεχομένως για την εκτίμηση της ταχύτητάς του. «Το κύριο πλεονέκτημα του SAR έναντι των οπτικών αισθητήρων είναι ότι τα μικροκύματα διαπερνούν τα σύννεφα», λέει ο Kurekin. Οι εικόνες επηρεάζονται λιγότερο από τον καιρό και μπορούν επίσης να παρέχουν ορατότητα τη νύχτα. «Είναι αρκετά δύσκολο να κρύψεις ένα πλοίο από έναν αισθητήρα SAR», συμπληρώνει ο Kurekin.

Οι εικόνες SAR των «σκοτεινών πλοίων» δείχνουν τα πλοία ως λαμπερά αντικείμενα, κοντά από το σημείο έκρηξης γύρω από το Nord Stream 2. «Υποθέτουμε ότι ήταν ένα από αυτά τα δύο «σκοτεινά πλοία» που εντοπίσαμε (το ύποπτο για την έκρηξη), αλλά δεν είμαστε εμείς που θα καταλήξουμε σε απόφαση», λέει ο Javornicky. Διευκρινίζει ότι η εταιρεία δεν ασχολείται με τον προσδιορισμό του τι μπορεί να έχει συμβεί ή ποιος είναι υπεύθυνος, αλλά απλώς παρέχει τα δεδομένα στις αρχές.

Ο Kurekin προειδοποιεί πάντως, ότι τα συστήματα παρακολούθησης AIS επί των πλοίων μπορεί, κατά καιρούς, να δυσλειτουργούν. «Το σήμα από το AIS θα μπορούσε να σταματήσει να επικοινωνεί με δορυφόρους ή δέκτες στην ξηρά», λέει ο Kurekin, προσθέτοντας ότι το σήμα μπορεί επίσης να επηρεαστεί από τις καιρικές συνθήκες. «Εάν υπάρχει ένα σκάφος που μπορείτε να δείτε στην εικόνα SAR αλλά δεν αναφέρεται από το σύστημα AIS, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτό το σκάφος», προσθέτει. Τα σήματα από τους αναμεταδότες AIS μπορούν επίσης να υποστούν χειραγώγηση – πολεμικά πλοία έχουν κατα καιρούς πλαστογραφήσει τα δεδομένα του AIS – και πολλά πλοία γύρω από τη Ρωσία και τη Μαύρη Θάλασσα έχουν εξαφανιστεί από τους ιχνηλάτες, τα τελευταία χρόνια.

Ενώ υπάρχουν πολλές και συνεχείς έρευνες για τις εκρήξεις, ο προσδιορισμός της πλήρους εικόνας του τι συνέβη μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο. Η αστυνομία στην Κοπεγχάγη είπε ότι οι αρχικές της έρευνες έχουν δείξει πως «ισχυρές εκρήξεις» προκάλεσαν «εκτεταμένες ζημιές» στους αγωγούς. Οι εικόνες που τραβήχτηκαν γύρω από τα τμήματα του αγωγού που έχουν διαρραγεί φαίνεται να δείχνουν ότι τουλάχιστον 50 μέτρα του αγωγού έχουν καταστραφεί από τις εκρήξεις.

Σε ένα email, η σουηδική υπηρεσία ασφαλείας, Säkerhetspolisen, είπε ότι λόγω «μυστικότητας» σχετικά με τις δραστηριότητές της, δεν μπορούσε να συζητήσει την έρευνά της ή να αναφέρει εάν εξετάζει δορυφορικά δεδομένα. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της, Gabriel Wernstedt λέει ότι η υπηρεσία διεξάγει «ποινική έρευνα για χονδροειδείς δολιοφθορές» γύρω από τους αγωγούς Nord Stream 1 και 2. «Ορισμένες κατασχέσεις έγιναν κατά τη διάρκεια των επιτόπιων ερευνών και αναλύονται», προσθέτει ο Wernstedt. Σε δημόσιες δηλώσεις, η Säkerhetspolisen επιβεβαίωσε ότι έγινε πραγματογνωμοσύνη στους σωλήνες και ότι οι σουηδικές ένοπλες δυνάμεις συμμετέχουν στις έρευνες.

Ωστόσο, ενώ οι έρευνες συνεχίζονται, φαίνεται να υπάρχουν δυσκολίες μεταξύ των χωρών που εξετάζουν το περιστατικό, γεγονός που θα μπορούσε να επιβραδύνει τη διαδικασία. Ενώ η Σουηδία λέει ότι συνεργάζεται με ανακριτές στη Γερμανία και τη Δανία, ο αξιωματούχος που ηγείται της έρευνάς της έχει απορρίψει τα σχέδια για τη διεξαγωγή κοινής έρευνας.

Ο Tabuns λέει ότι ελπίζει πως το περιστατικό θα λειτουργήσει ως κίνητρο για τις χώρες προκειμένου να εργαστούν για καλύτερους τρόπους ανταλλαγής πληροφοριών, ιδιαίτερα καθώς η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν υποβάλει αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Κάθε χώρα θα έχει τα δικά της επίπεδα ταξινόμησης και συστήματα όπου συλλέγει πληροφορίες – αυτά μπορεί συχνά να μην είναι συμβατά, λέει ο Tabuns. Ωστόσο, προσθέτει, ότι τα πρόσφατα  γεγονότα θα πρέπει να ωθήσουν τις χώρες προς την κατεύθυνση της  αύξησης της «ενσωμάτωσης των υπαρχόντων εθνικών συστημάτων, έτσι ώστε να υπάρχει ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο για οποιοδήποτε περιστατικό».

 

Πηγη: Wired

 

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης