Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η παραγωγή και η διανομή του εμβολίου είναι μόνο το πρώτο βήμα. Η πραγματική πρόκληση; Να πειστούν να το κάνουν όλοι.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Υπάρχει, όπως είναι ήδη γνωστό, ένας πολύ μακρύς κατάλογος πραγμάτων που θα πρέπει να συμβούν πριν μπορέσει να διατεθεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο κορωνοϊού. Το σύστημα διανομής πρέπει να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί προσεκτικά και θα πρέπει να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με την προτεραιότητα της χορήγησής του στις διάφορες ομάδες του πληθυσμού.

Μέχρι στιγμής, μια από τις πιο σημαντικές πτυχές έχει παραλειφθεί σε μεγάλο βαθμό. Τώρα που φαίνεται ότι έχουμε θετικές εξελίξεις στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού εμβολίου μετά τις δημοσιεύσεις της Pfizer και της Moderna, καθίσταται σαφές ότι οι δημόσιες σχέσεις και οι υπάλληλοι που τις υλοποιούν θα μπορούσαν να είναι εξίσου σημαντικοί με τα logistics της διανομής – τόσο όσον αφορά τη διαβεβαίωση των απλών πολιτών ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές, όσο και για την επικοινωνία με εκείνους που είναι απρόθυμοι να το πάρουν (είτε λόγω ανησυχιών για την υγεία, είτε επειδή έχουν συρθεί στη δίνη των ψευδών ειδήσεων).

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Σύμφωνα με ειδικούς στη δημόσια υγεία, έως και το 70% του πληθυσμού θα πρέπει να εμβολιαστεί για να επιτευχθεί το ιερό δισκοπότηρο της ανοσίας της αγέλης. Ωστόσο, μια παγκόσμια έρευνα σε περισσότερα από 13.000 άτομα, σε 19 χώρες αποκαλύπτει εκτεταμένη «διστακτικότητα εμβολιασμού». Συνολικά, το 71,5% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι θα έπαιρναν ένα αποδεδειγμένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο – αλλά το 14% είπε ότι θα το αρνηθούν εντελώς και άλλο ένα 14% ότι θα διστάσουν να το πάρουν. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 36% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι αβέβαιοι ή απίθανο να εμβολιαστούν κατά του Covid, και στις ΗΠΑ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 51%.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση της Royal Society of Medicine, υπάρχουν πέντε βασικοί παράγοντες που καθορίζουν την αποδοχή λήψης εμβολίων: εφησυχασμός, εμπιστοσύνη, ευκολία, πληροφορίες και κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά. Δεδομένων της σοβαρότητας και της παντοδύναμης φύσης της πανδημίας, ο εφησυχασμός είναι απίθανο να αποτελέσει πρόβλημα και ελπίζεται ότι η διάθεση του εμβολίου θα είναι όσο το δυνατόν πιο βολική (αν και με την προσέγγιση Pfizer η ανάγκη για δύο ξεχωριστές δόσεις παρουσιάζει κάποια πιθανά εμπόδια). Είναι οι τομείς «εμπιστοσύνη» και «πληροφορίες» όπου μια σαφής στρατηγική επικοινωνίας θα είναι πραγματικά σημαντική. «Νομίζω ότι πρέπει να πείσουμε το κοινό να συμμετάσχει στο ταξίδι» λέει η Heidi Larson, διευθύντρια του Προγράμματος Εμπιστοσύνης Εμβολίων και καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο London School of Hygiene and Tropical Medicine (LSHTM). «Είμαστε σε πολύ χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης του κοινού γενικά. Ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται απλώς να μάθει πόσο καλό είναι το προϊόν, θέλει να ξέρει και για τη διαδικασία. Επιτέλους έχει έρθει η ώρα να μιλήσουμε για τη διαδικασία και να αποφασίσουμε ποιοι θα εμβολιαστούν πρώτοι και γιατί» συμπλήρωσε.

Το να εμπιστευτούμε αξιόπιστα στοιχεία θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος μείωσης της διστακτικότητας εμβολιασμού ορισμένων ομάδων. «Νομίζω ότι η συμμετοχή των επαγγελματιών υγείας και των επιστημόνων γενικά είναι σημαντική για την υποστήριξη της προσπάθειας, αλλά και άτομα που έχουν εξέχουσες θέσεις στις κοινότητες -ηγέτες της κοινότητας, θρησκευτικοί ηγέτες, προσωπικότητες των μέσων μαζικής ενημέρωσης- μπορούν να είναι χρήσιμα, στέλνοντας μηνύματα υποστήριξης της δημόσιας υγείας» λέει η Samantha Vanderslott, ερευνήτρια Κοινωνικών Επιστημών στο Oxford Vaccine Group. Η προσέγγιση αυτή ήταν εμφανής στα σχόλια του Jonathan Van-Tam, αναπληρωτή επικεφαλής ιατρικού λειτουργού του Ηνωμένου Βασιλείου, τη προηγούμενη εβδομάδα, όπου δήλωσε ότι, αν μπορούσε, θα «φρόντιζε να είναι πρώτος στη σειρά για τη λήψη του εμβολίου». 

Η ροή πληροφοριών θα είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική. Και σε αυτό το σημείο, ο τρόπος με τον οποίο η Pfizer και η Moderna παρουσίασαν τα προκαταρκτικά τους αποτελέσματα -σε ένα απλό δελτίο τύπου- αναμφισβήτητα παρουσιάζει ένα πρόβλημα. Και στις δύο περιπτώσεις, ο τίτλος ήταν εξαιρετικός και προκάλεσε τεράστια άνοδο στο χρηματιστήριο, καθώς οι επενδυτές περιμένουν την περιβόητη επιστροφή στην κανονικότητα, αλλά δεν διέθετε καμία από τις λεπτομέρειες που απαιτούνται για να μπορέσουμε να είμαστε πραγματικά σίγουροι για την επιτυχία του. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να αλλάξουν τα δεδομένα όταν κυκλοφορήσουν περαιτέρω αποτελέσματα -τα ποσοστά αποτελεσματικότητας μπορεί να μειωθούν, για παράδειγμα-, κάτι που θα μπορούσε να θολώσει τα νερά.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι τα εμβόλιο της Pfizer και της Moderna είναι μόνο δύο από τα πολλά ανταγωνιστικά εμβόλια. Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανό ότι θα χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί ένα μείγμα εμβολίων, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα. Ο τρόπος με τον οποίο τα μέσα επικοινωνίας θα παρουσιάσουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του καθενός εμβολίου μπορεί να δυσκολέψει τμήματα του κοινού να αναπτύξουν μια σαφή εικόνα για το ποια εμβόλια προσφέρονται, πώς λειτουργούν και ποιος θα τα πάρει πρώτος.

Αλλά η μεγαλύτερη επικοινωνιακή πρόκληση θα μπορούσε να προκύψει αν κάτι πάει στραβά. Με τη διάθεση εμβολίων αυτής της μεγάλης κλίμακας, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξουν περιστασιακές επιπλοκές σε μικρό αριθμό περιπτώσεων, που στην πραγματικότητα δεν θα  σχετίζονται με το εμβόλιο. Όταν εμβολιάζονται πολλοί άνθρωποι μαζικά -ιδιαίτερα άτομα που είναι ήδη ηλικιωμένα ή με προϋπάρχοντα νοσήματα- είναι στατιστικά αναπόφευκτο πως μερικά από αυτά θα νοσήσουν λίγο μετά τη λήψη του εμβολίου, ακόμη και για κάποιο εντελώς άσχετο λόγο.

Η Larson επισημαίνει την περίπτωση της Natalie Morton, μιας 14χρονης που πέθανε λίγες ώρες μετά τη χορήγηση του εμβολίου HPV το 2009. Η υπόθεσή της προκάλεσε ανησυχίες σε εθνικό επίπεδο, σχετικά με το εάν το εμβόλιο ήταν ασφαλές – έως ότου αποδείχθηκε ότι είχε πράγματι μια υποκείμενη σοβαρή κατάσταση – ένα τεράστιο μη διαγνωσμένο όγκο που είχε εξαπλωθεί στο στήθος της. Σε αυτήν την περίπτωση, η πραγματική αιτία του θανάτου της άτυχης νεαρής, κοινοποιήθηκε πολύ γρήγορα στο κοινό και είναι ζωτικής σημασίας να συμβεί το ίδιο πράγμα με τυχόν επιπλοκές του εμβολίου του κορωνοϊού. «Νομίζω ότι εάν υπάρξουν  αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να διερευνηθούν άμεσα», λέει η Vanderslott. «Το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση είναι να τις διερευνήσει και να τις αντιμετωπίσει σύμφωνα με τα ισχύοντα πρωτόκολλα», συνέχισε.

Το τοπίο των μέσων ενημέρωσης έχει αλλάξει αρκετά από το 2009, ωστόσο, η διάδοση ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί πραγματική απειλή για τη δημόσια υγεία. Τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσιάστηκε αυτήν την εβδομάδα από την Larson και τους συναδέλφους της στο LSHTM, αφορούσαν 4000 Βρετανούς. Διαπιστώθηκε μείωση κατά 6,4%, της προθυμίας για λήψη εμβολίου όταν οι υποψήφιοι εκτέθηκαν σε μερικές από τις πιο συχνά κυκλοφορούσες αναρτήσεις anti-vax, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης δυνατό να «εμβολιάσουμε» ανθρώπους ενάντια στις θεωρίες συνωμοσίας, επιμένοντας στην παρουσίαση των γεγονότων, λέει ο Daniel Jolley, ανώτερος λέκτορας ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Northumbria. Η έρευνά του διαπίστωσε ότι τα επιχειρήματα κατά της συνωμοσίας αύξησαν την προθυμία για εμβολιασμό, αλλά μόνο αν είχαν προηγηθεί των θεωριών συνωμοσίας. Ειδάλλως, ήταν δύσκολο να πειστεί το κοινό να αλλάξει γνώμη.

Πάντως, ήδη ενισχύονται οι φωνές που απαιτούν να τεθεί φραγμός στην εκστρατεία διοχέτευσης ψευδών ειδήσεων, σχετικά με το εμβόλιο. Στη Βρετανία, το Εργατικό Κόμμα προτείνει νόμο που θα τιμωρεί αυστηρά τέτοιες δραστηριότητες. Υπάρχουν νόμιμοι λόγοι για να διστάσει κανείς να πάρει το εμβόλιο – οι οποίοι δεν περιλαμβάνουν θεωρίες συνωμοσίας για το 5G και τον Bill Gates. Οι γνήσιοι, σκληροπυρηνικοί anti-vaxxers είναι μια μικρή ομάδα, η οποία μπορεί να είναι απρόσιτη, αλλά πάντα υπάρχει ο κίνδυνος διόγκωσης των αριθμών τους, αν τους δώσει κανείς μεγάλη σημασία. Ήδη, πολλά ραδιοτηλεοπτικά μέσα έχουν επιστρέψει στα παλιομοδίτικα, επικίνδυνα πρότυπα ψευδούς, ίσης κάλυψης απόψεων. Υπήρξε ραδιοφωνικό πρόγραμμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου τα μέλη του κοινού έθεταν  τις ερωτήσεις τους σε εμπειρογνώμονες – αλλά το οποίο ξεκίνησε με μια συγχορδία ερωτήσεων που εξέφραζαν διάφορες αβάσιμες ανησυχίες: «Βιάστηκε το εμβόλιο;», «Δεν έχει δοκιμαστεί σε ηλικιωμένους;», «Θα αλλάξει το DNA μου;».

Το πρόβλημα, από την άποψη των δημοσίων σχέσεων, είναι το ίδιο που μας πλήττει όλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας – έλλειψη σαφών πληροφοριών. Είναι ζωτικής σημασίας να δοθεί στους ανθρώπους βεβαιότητα για το αν η χρήση του εμβολίου θα είναι επιτυχής. «Όσο περισσότερο κενό δίνουμε στο κοινό για να το γεμίσει, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι ευκαιρίες, να σχηματιστούν (αβάσιμες) φήμες» λέει η Larson. «Είναι σίγουρα μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις μας με την κατάσταση του κορωνοϊού – η υπερβολική και συνεχής αβεβαιότητα είναι μια τέλεια καταιγίδα» προσθέτει.

Πηγή: Wired

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης