Ο πρώην Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας στο βιβλίο του «Ιθάκη» περιγράφει μια περίοδο εξαιρετικά κρίσιμη για την Ελλάδα, θέλοντας να συμβάλει και ο ίδιος στην πολιτική συζήτηση.
Ο πρώην Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί, όπως φαίνεται μέσα σε 726 σελίδες, να καταθέσει την δική του οπτική σχετικά με ορισμένα σημαντικά συμβάντα που καθόρισαν τα γεγονότα και τις εξελίξεις για την χώρα, την Αριστερά και τον ίδιο προσωπικά.
«Ώρα ν΄ακουστεί η δική μου φωνή». Αυτός είναι ο τίτλος του προλόγου του βιβλίου «Ιθάκη» (εκδόσεις Gutenberg) του Αλέξη Τσίπρα που από σήμερα το πρωί είναι στις προθήκες των βιβλιοπωλείων.
Ο πρώην Πρωθυπουργός μιλά για τα πρόσωπα της ιστορίας, καταγράφει σημαντικά γεγονότα και κάνει την αυτοκριτική του.
Τα πρόσωπα της ιστορίας
Στο τελευταίο κομμάτι του βιβλίου μιλά για τα πρόσωπα της ιστορίας. Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται σε πρόσωπα που τον περιβάλλανε στην Κυβέρνησή του και συνεργάστηκαν στενά μαζί του.
Για τον Βαρουφάκη
«Λίγο πριν κερδίσουμε τις Εκλογές, είχα πάρει την απόφαση πως αυτός θα ήταν ο Υπουργός Οικονομικών. Πίστευα ότι το βασικό διαπραγματευτικό μας χαρτί θα ήταν η επιθετική αποφασιστικότητα, γιατί θεωρούσα πως έτσι θα φέρναμε σε δύσκολη θέση τους εταίρους μας. Σε καμιά περίπτωση δεν ήθελα να μας θεωρούν δεδομένους.
Αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα να γίνει Υπουργός Οικονομικών ο Βαρουφάκης. Ήθελα να στείλω το σήμα της σκληρής διαπραγμάτευσης. Υποτίμησα όμως τον ανθρώπινο παράγοντα, τόσο στην περίπτωση Βαρουφάκη όσο και σε μια σειρά άλλων επιλογών μου.
Οι άνθρωποι δεν είναι σαν τα πιόνια στο σκάκι, να υπολογίζεις τις κινήσεις τους μόνο με βάση τις δυνατότητες και τις προδιαγραφές τους. Παίζει ρόλο και η προσωπικότητά τους. Πολλές φορές παρασύρονται από την εξουσία και τη δημοσιότητα και βγάζουν έναν άλλο εαυτό. Ή ενδεχομένως αποκαλύπτουν τον αληθινό εαυτό τους. «Αρχή άνδρα δείκνυσι», όπως έλεγαν και οι αρχαίοι. Και όταν το Εγώ τους αδυνατεί να συντονιστεί με τη συλλογική προσπάθεια, τότε τα πράγματα οδηγούνται σε αδιέξοδο. Έτσι και έγινε. Πολύ γρήγορα ο Βαρουφάκης από “asset” μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή. Που δεν τον άντεχαν στο Eurogroup, όχι μόνο οι απέναντι, αλλά ούτε οι πιθανοί σύμμαχοί μας, ούτε και οι ίδιοι οι συνεργάτες του»
Τσίπρας- Βαρουφάκης
Για τον Λαφαζάνη
«Η τοποθέτηση του Λαφαζάνη είχε, χωρίς αμφιβολία, ενδιαφέρον, και για μένα και για τους υπόλοιπους στην αίθουσα. Χαρακτήρισε την πρόταση του δημοψηφίσματος ριζοσπαστική, έστω και αν ήρθε καθυστερημένα, κατ’ αυτόν. Προειδοποίησε ότι θα ξεσπούσε θύελλα και ότι έπρεπε να είμαστε έτοιμοι να τη διαχειριστούμε. Μίλησε για «κατάσταση πολέμου». Θεωρούσε βέβαιο ότι οι εταίροι δεν θα αποδέχονταν το δημοψήφισμα και πως έπρεπε να προετοιμαστούμε, από τη Δευτέρα κιόλας, για την επόμενη φάση: να ελέγξουμε τους βασικούς κρίκους του Κράτους και να ξεκινήσουμε τη μετάβαση σε εθνικό νόμισμα. «Εκεί θα οδηγηθεί το πράγμα», είπε με σιγουριά. Πρότεινε μάλιστα να πάρουμε άμεσα τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Τον διέκοψα: «Τι ακριβώς παίρνουμε και πώς το παίρνουμε, Παναγιώτη;» Εκείνη την ώρα δεν είχα καμία διάθεση για θεωρητικολογίες. Ήμασταν σε καθεστώς απόλυτης πίεσης. Το μόνο που χρειαζόμασταν ήταν συγκεκριμένες προτάσεις. Ο χρόνος δεν περίσσευε για ασκήσεις επί χάρτου. Επιπλέον δεν είχα τη διάθεση να αναλώνομαι στις γνωστές συζητήσεις περί μετάβασης στο εθνικό νόμισμα, ενώ το είχα ξεκαθαρίσει κατ’ επανάληψη. Ο Λαφαζάνης βρισκόταν σταθερά σε άλλο μήκος κύματος: «Τώρα τα λέω πρόχειρα, θέλει μια προετοιμασία, ούτε ήξερα ότι θα γίνει αυτή η πρόταση», επέμενε.
Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την πραγματικότητα. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς».
Τσίπρας- Λαφαζάνης
Για την Ζωή Κωνσταντοπούλου
«Μια χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας αυτοκαταστροφικής αδιαλλαξίας ήταν εκείνη της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Η διαχείρισή της υπήρξε μία από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες εκείνης της περιόδου. Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει να αναλάβει τη θέση της Προέδρου της Βουλής, σε μια προσπάθεια να δώσουμε εικόνα ανανέωσης και μαχητικότητας. Μια νέα και δυναμική γυναίκα, σε μια θέση που είθισται να ανήκει σε απόμαχους της πολιτικής, σκέφτηκα όταν αποφάσισα να την προτείνω για τη θέση.
Ωστόσο, η στάση της ήταν συστηματικά συγκρουσιακή και παρελκυστική. Ήταν εξάλλου εξαρχής αντίθετη σε κάθε ιδέα Συμφωνίας, χωρίς όμως να αισθάνεται την παραμικρή ανάγκη να καταθέσει μια εναλλακτική πρόταση. Όταν την καλούσα να συζητήσουμε ρεαλιστικές εναλλακτικές για την περίπτωση πλήρους ρήξης με τους εταίρους, μου απαντούσε με μια αφοπλιστική αοριστία: «Θα πάμε στον ΟΗΕ». Κι όταν, σχεδόν απελπισμένος, την ρωτούσα «Κι αν πάμε, τι ακριβώς θα αλλάξει; Δεν θα έχουν ήδη καταρρεύσει τα Δημόσια Ταμεία και οι Τράπεζες;», επανερχόταν πεισματικά:
«Το χρέος είναι επονείδιστο, στον ΟΗΕ πρέπει να απευθυνθούμε». Επέμενε σε μια δική της, αυστηρά μονοδιάστατη αντίληψη για το πρόβλημα, αγνοώντας πλήρως τις επείγουσες ανάγκες της χώρας και τις πολιτικές προκλήσεις της συγκυρίας. Μετά τη συμφωνία, η Κωνσταντοπούλου, για να αντιταχθεί στις κεντρικές επιλογές της Κυβέρνησης, μετατράπηκε σε αντίπαλη φωνή. Συμπορεύτηκε με τους οπαδούς της εξόδου από το ευρώ και την Ευρώπη, τον Λαφαζάνη και όσους αποχώρησαν μαζί του, αξιοποιώντας τη θεσμική της θέση ως Προέδρου της Βουλής, στην οποία είχε εκλεγεί με δική μου πρόταση.
Αντί να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλίου, επέλεξε να παρεμποδίζει ενεργά τις διαδικασίες, προκαλώντας καθυστερήσεις σε κρίσιμες ψηφοφορίες. Έτσι, εκτυλίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας, με εξαντλημένους βουλευτές να κοιμούνται στα έδρανα, γιατί οι συνεδριάσεις άρχιζαν εσκεμμένα τα μεσάνυχτα. Η ίδια καθυστερούσε σκόπιμα να ανέβει στην έδρα, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να διαρκούν έως το επόμενο πρωί.
Εμείς πασχίζαμε να εξασφαλίσουμε ένα δάνειο-γέφυρα, για να καλύψουμε τις ανάγκες της χώρας, κι αυτή δημιουργούσε συνεχώς διαδικαστικά προσκόμματα. Αντί να αναλάβει την πολιτική ευθύνη και να παραιτηθεί από ένα αξίωμα, που της είχε ορίσει μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την οποία πλέον διαφωνούσε κάθετα, επέμενε με εξουσιαστική μανία, γαντζωμένη στην καρέκλα, προσδοκώντας προφανώς ότι μια τέτοια στάση θα της επέτρεπε να εκπληρώσει τις αρχηγικές της φαντασιώσεις.
Το αποκορύφωμα της απρόβλεπτης και εμμονικής στάσης της ήρθε όμως αργότερα, τον Αύγουστο, στις διαδικασίες ψήφισης της δανειακής σύμβασης. Η διαρκής αναβολή, οι τεχνητές καθυστερήσεις, η ασυνήθιστη διαδικαστική αυστηρότητα σε σημείο υπερβολής, έδειχναν μια ανώριμη πολιτική συμπεριφορά, η οποία υπονόμευε τον ρόλο που έπρεπε να υπηρετεί. Αντί για θεσμική εγγυήτρια, είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης του Κοινοβουλίου. Εξαντλούσε εσκεμμένα και κρατούσε το Σώμα της Βουλής ξάγρυπνο μέχρι τις 6 το πρωί, χωρίς να υπηρετεί κανέναν θεσμικό σκοπό, πέρα από την ανάγκη για την έκφραση της διαφωνίας της με θεαματικό τρόπο. Δυστυχώς, η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους, όπως το φως τα έντομα».
Τσίπρας- Κωνσταντοπούλου
Για τον Παππά
«Μέσα σε εκείνο το περιβάλλον, και με τα συμφέροντα και την Κυβέρνηση να ζητούν την κεφαλή του επί πίνακι, δεν έθεσα κανένα ζήτημα για την παρουσία του στα ψηφοδέλτια. Και προς τους μεσολαβητές που μου έστελναν μηνύματα διαμήνυσα με τη σειρά μου: «Να αποφασίζουν για τα Κόμματα που στηρίζουν. Στο δικό μας Κόμμα, τις αποφάσεις, τις παίρνουμε εμείς».
Εκ των υστέρων, εκτιμώ ότι έπρεπε τότε να του ζητήσω να διευκολύνει, κυρίως το Κόμμα, αλλά και τον εαυτό του, αποφεύγοντας ο ίδιος την υποψηφιότητά του. Κι αυτό, γιατί είχε επιδείξει σε όλη αυτή τη διαδικασία απαράδεκτη επιπολαιότητα».
Τσίπρας με Παππά
Για τον Κασσελάκη
«Παρά το τζετ λαγκ, τον δέχτηκα στο σπίτι μου μαζί με τον σύζυγό του, Τάιλερ. Προς έκπληξή μου γρήγορα συνειδητοποίησα πως είχε έρθει για να μου ανακοινώσει την απόφασή του να είναι υποψήφιος για την προεδρία του Κόμματος. Μου έδειξε μάλιστα και το βίντεο ανακοίνωσης της υποψηφιότητάς του, που είχε ήδη μαγνητοσκοπήσει, και θα το ανέβαζε στο διαδίκτυο την επόμενη ημέρα. Προσπάθησα να τον αποθαρρύνω. Τον ρώτησα αν είναι σίγουρος για την απόφασή του. Μου απάντησε πως ήταν απολύτως σίγουρος, αλλά ζητούσε και τη γνώμη μου. Τότε τον ρώτησα αν θέλει να του πω αυτό που πιστεύω ή αυτό που ήθελε να ακούσει. Μου είπε να του πω αυτό που πιστεύω. Κατά τη γνώμη μου, του τόνισα, ήταν μια παρακινδυνευμένη απόφαση, καθώς «θα έτρωγε πολύ ξύλο, χωρίς να έχει καμιά ελπίδα να εκλεγεί». Ο ίδιος όμως ήταν απολύτως βέβαιος ότι θα εκλεγεί. Μου φάνηκε υπερφίαλος. Είχε τη βεβαιότητα όχι μόνο ότι θα εκλεγεί Πρόεδρος στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ότι σύντομα θα εκλεγεί και Πρωθυπουργός.
Όταν έφυγαν, η Μπέττυ γυρίζει και μου λέει:
«Αυτός θα τα φάει τα μούτρα του».
«Γιατί το λες;»
«Δεν άκουσες τι με ρώτησε; Σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδιά και η αγωνία του είναι πώς θα τα μεγαλώσουν στο Μαξίμου».
«Και τι του απάντησες;»
«Αγάπη να υπάρχει, και όλα γίνονται. Τι να του απαντήσω;»
Τελικά έπεσα έξω στην εκτίμησή μου. Ο Κασσελάκης εξελέγη. Ή μάλλον οι άλλοι υποψήφιοι, και κυρίως η Αχτσιόγλου, κατάφεραν να χάσουν από τον Κασσελάκη. Και το «ξύλο» δεν το έφαγε τελικά αυτός. Άρχισε να το τρώει ο ΣΥΡΙΖΑ από την επόμενη μέρα της εκλογής.
Τσίπρας -Κασσελάκης
Για την Αχτσιόγλου
Αποφασισμένος, και επειδή ο χρόνος πίεζε, ζήτησα από την Αχτσιόγλου να έρθει επειγόντως στην Κουμουνδούρου. Πράγματι, έφτασε περίπου μία ώρα αργότερα. Παρόντες στη συνάντηση ήταν και ο Καλογήρου και ο Μαραντζίδης. Δεν έχασα χρόνο· μπήκα κατευθείαν στο θέμα. Της παρουσίασα την ιδέα μου, προσπαθώντας να εξηγήσω με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια το σκεπτικό της. Η αντίδρασή της με ξάφνιασε. Ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτική στα όρια της άρνησης. Τα επιχειρήματά της, ομολογώ, δεν μου φάνηκαν καθόλου πειστικά. Μου είπε πως ποτέ δεν της είχε περάσει από το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Ανέφερε επίσης την οικογένειά της και τις δυσκολίες που θα είχε να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του ρόλου και τις ανάγκες του μικρού της παιδιού.
Η στάση της με αιφνιδίασε. Εκεί όπου εγώ έβλεπα μια μεγάλη ευκαιρία, εκείνη έβλεπε προβλήματα. Επιχείρησα, λοιπόν, όσο μπορούσα να τη μεταπείσω. Τη διαβεβαίωσα πως θα ήμουν συνεχώς δίπλα της. Αν μεν πηγαίναμε καλά στις εκλογές και ανεβάζαμε έστω και μία μονάδα τα ποσοστά μας σε σχέση με τον Μάιο, θα ήμασταν όλοι κερδισμένοι. Αν πάλι δεν πηγαίναμε καλά, η ευθύνη θα βάραινε αποκλειστικά εμένα.
Παρ’ όλα αυτά, δεν κατάφερα να τη μεταπείσω. Η συζήτηση κράτησε αρκετά. Όλα τα επιχειρήματα ειπώθηκαν. Μου ζήτησε τελικά μία μέρα να το σκεφτεί, πριν απαντήσει. Αναγκαστήκαμε μάλιστα, ενόψει της απάντησής της, να μεταθέσουμε για μία μέρα τη διεξαγωγή της Κεντρικής Επιτροπής που είχε ήδη οριστεί. Μέσα μου ήθελα να πιστεύω πως όταν είχε χρόνο να το επεξεργαστεί ψύχραιμα, θα αποδεχόταν την πρόταση. Δυστυχώς δεν έγινε έτσι.
Την επόμενη μέρα το πρωί, μου τηλεφώνησε και μου μετέφερε την οριστική της άρνηση. Απογοητεύτηκα. Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για το Κόμμα, αλλά και για την ίδια. Η δική μου παρουσία, αλλά και η ανάγκη συστράτευσης όλων, ενόψει των Εκλογών, θα μείωνε τις όποιες αντιδράσεις στο πρόσωπό της. Και η δική μου στήριξη θα αποτελούσε εγγύηση για την ομαλή εξέλιξη, μέχρι τη στιγμή της ανάληψης και τυπικά από αυτήν, της ηγεσίας του Κόμματος. Κι επιπλέον, θα είχε έναν μήνα να αποδείξει μπροστά στην ελληνική κοινωνία τις ικανότητές της.
Εντέλει, όπως φάνηκε και στη συνέχεια, η Έφη αρνήθηκε γιατί πίστευε πως μόνη της, παίρνοντας αποστάσεις από μένα, θα μπορούσε να υπερβεί τα προβλήματα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και να πείσει τα μέλη του παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα, χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και τη σημασία της δικής μου στήριξης.
Τσίπρας – Αχτσιόγλου
Για τον Τσακαλώτο
Βεβαίως, τη ρητορική περί εξόδου από το ευρώ και τις λοιπές φαιδρότητες εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ υποβοήθησε και η δική μας ελαφρότητα. Η Ν.Δ. είχε στα χέρια της ένα εσωκομματικό κείμενο, που υπέγραφε ο Τσακαλώτος μαζί με άλλα στελέχη της «Ομπρέλας», γραμμένο καιρό πριν από τις Εκλογές, όταν είχα ζητήσει να κατατεθούν σοβαρές προτάσεις για το προεκλογικό μας πρόγραμμα. Εκείνοι, λοιπόν, πρότειναν την ιδέα τοπικών νομισμάτων, την οποία θεώρησαν τόσο λαμπρή, ώστε την έδωσαν και στη δημοσιότητα. Θυμάμαι ότι είχα τότε πραγματικά εξοργιστεί κυρίως με τον Τσακαλώτο, την πλήρωσε όμως ο Ανδρέας Ξανθός. Ήταν ίσως η μοναδική φορά που μίλησα σε τόσο έντονο τόνο και μάλιστα σε έναν άνθρωπο με ήπιο χαρακτήρα, όπως ο Ανδρέας. Αλλά αυτός βρέθηκε κατά τύχη μπροστά μου τη στιγμή που το έμαθα, και αυτός πλήρωσε τη νύφη. Έφτασα να του φωνάζω: «Αν δεν θέλετε να ξανακερδίσουμε ποτέ Εκλογές, αν θέλετε να υπονομεύσετε το Κόμμα, πείτε το καθαρά».
Τσίπρας με Τσακαλώτο
Οι δύσκολες συνθήκες που αντιμετώπισε
Αρχικά, ο Αλέξης Τσίπρας καταγράφει τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Ευρώπη, την Ελλάδα και εν γένει την πολιτική σκηνή από την εποχή που ο ίδιος ανέλαβε κεντρικά πόστα στον Συνασπισμό και τον ΣΥΡΙΖΑ μέχρι την αποχώρησή του από την προεδρία του Κόμματος και τις επακόλουθες σποραδικές ενέργειές του.
Εξηγεί επακριβώς ποιες ήταν οι σκέψεις και η λογική που τον οδήγησαν σε κάποιες κομβικές επιλογές. Λόγου χάριν, δημοψήφισμα.
Ακόμα, ο κ. Τσίπρας μιλά για τους περιορισμούς την περίοδο της πρωθυπουργίας του. Καταγράφονται πολλοί διάλογοι, καταναγκασμοί, αλλά και εκφοβισμοί.
Οι επανειλημμένες συζητήσεις με την Άνγκελα Μέρκελ, αλλά και με τον Φρανσουά Ολάντ, είχαν έως έναν βαθμό γίνει αντιληπτές εκείνη την περίοδο. Ωστόσο, οι λίγες σε αριθμό, αλλά κρίσιμες σε σημασία, επαφές με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Μπάρακ Ομπάμα έδειξαν και τα όρια των ελιγμών.
Δείτε σχετικό βίντεο:
Η δική του οπτική
Στο δεύτερο κομμάτι του βιβλίου επικρατεί η προσωπική του άποψη για τα γεγονότα. Σε τέτοιου είδους προσωπικές αφηγήσεις η θέαση των γεγονότων δεν είναι ποτέ αντικειμενική, παρά την προσπάθεια του συγγραφέα να παραθέτει και αντικειμενικά γεγονότα.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Αλέξης Τσίπρας ορισμένα γεγονότα της διακυβέρνησής του τα αποφεύγει ή τα προσπερνά γρήγορα.
Η αυτοκριτική
Αναγνωρίζει πως κρίσιμες αποφάσεις, όπως το δημοψήφισμα του 2015, ήταν απολύτως δικές του επιλογές, αναλαμβάνοντας μάλιστα την ευθύνη για τις εξελίξεις.
Ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχεται πως έκανε λάθος σε ορισμένες σημαντικές περιστάσεις και πέραν της οικονομίας. Λάθος ήταν η επιλογή μιας fast track προανακριτικής για τη Novartis.
Λάθος ήταν που η κυβέρνησή του παρασύρθηκε σε μια λογική μετωπικής σύγκρουσης με τους επιχειρηματίες των ΜΜΕ για την διαδικασία αδειοδότησης. Θεωρεί πως έπρεπε να ζητήσει από το Νίκο Παππά να μην κατέβει στις Εκλογές μετά την καταδίκη του από το Ειδικό Δικαστήριο. Και σημειώνει πως στην επιλογή του Γιάνη Βαρουφάκη υποτίμησε τον ανθρώπινο παράγοντα.
Δείτε τα σχετικά βίντεο:
Γιατί βιβλίο τώρα;
Συνήθως τέτοια βιβλία γράφονται από τους πολιτικούς όταν αποσύρονται από την ενεργό σκηνή και έτσι θέλουν να οικοδομήσουν την δική τους παρακαταθήκη για το παρελθόν. Όπως φαίνεται, η περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα είναι διαφορετική. Όλα δείχνουν πως θέλει να επανέλθει σε πρωταγωνιστικό πολιτικό ρόλο, άγνωστο με ποιον τρόπο, με ποιο όχημα και με ποιες πρωτοβουλίες.
