Η τεστοστερόνη είναι μια στεροειδής ορμόνη από την ομάδα των ανδρογόνων. Στα θηλαστικά, η τεστοστερόνη εκκρίνεται πρώτιστα στους όρχεις από τα αρσενικά και στις ωοθήκες από τα θηλυκά, αν και μικρά ποσά εκκρίνονται επίσης από αδένες του επινεφρίδιου και γνωρίζουμε πως είναι μια ανδρική ορμόνη και ένα αναβολικό στεροειδές.
Όπως όλες οι στεροειδείς ορμόνες είναι μεταβολικό προϊόν της χοληστερόλης και κυρίως παράγεται σε κύτταρα των όρχεων, όχι αυτά που γεννούν τα σπερματοζωάρια αλλά τα δομικά που ονομάζονται κύτταρα Leydig.
Όπως με τις περισσότερες ορμόνες, η τεστοστερόνη παρέχεται στους ιστούς με το αίμα όπου ένα μεγάλο μέρος της μεταφέρεται δεσμευμένη σε μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη πλάσματος, την δεσμευτική σφαιρίνη ορμονών φύλων (SHBG). Είναι πλήρως ελεγχόμενη από άλλες δυο ορμόνες που παράγονται στην υπόφυση(εγκέφαλος), την LH και την FSH που κυρίως εκκρίνονται για να δίνουν εντολή στον ορχικό αδένα να παράγει την ορμόνη των ανδρών. Η LH κυρίως ευθύνεται για την παραγωγή της, ενώ η FSH ελέγχει κυρίως την παραγωγή των σπερματοζωαρίων.
Η πάθηση σε έφηβους που σχετίζεται με τη πτώση τεστοστερόνης λέγεται πρωτοπαθής υπογοναδισμός: ως πρωτοπαθής υπογοναδισμός ορίζεται η αδυναμία να μπει ο έφηβος στην ενήλικη εμφάνιση, έτσι παρατηρείται ένα σώμα άτριχο, μικρά γεννητικά όργανα, γυναικομαστία, μια εικόνα ευνούχου γενικά.
Οι φυσιολογικοί όρχεις έχουν δυο λειτουργίες τη παραγωγή της τεστοστερόνης αλλά και τη γέννηση και ωρίμανση των σπερματοζωαρίων.
Στον πρώιμο υπογοναδισμό μπορούν να διαταραχθούν και οι δυο αυτές λειτουργίες αλλά και κάθε μια ξεχωριστά από μόνη της. Πιο σύνηθες όμως είναι να πάσχουν και οι δυο αυτές βασικές δομές στον άνδρα.
Ο υπογοναδισμός αυτής της ηλικίας χωρίζεται συνήθως σε αυτόν που η κεντρική παραγωγή ορμονών από τον ΚΝΣ (υποθάλαμος υπόφυση) είναι αυξημένη για να δώσει ώθηση στην μειωμένη δραστηριότητα των όρχεων και ονομάζεται υπεργοναδοτροπικός υπογοναδισμός, όπου οι ορμόνες FSH/LH πρέπει να είναι υψηλές ενώ η τεστοστερόνη χαμηλή και στον δευτεροπαθή υπογοναδισμό που συνήθως σημαίνει αδυναμία της παραγωγής των κεντρικών ορμονών να δώσουν εντολές στον όρχι δηλαδή πάσχουν και οι δυο λειτουργίες και ονομάζεται υπογοναδοτροπικός υπογοναδισμός.
Πιο συνήθης είναι ο πρώτος και είναι εύκολο να διαγνωστεί αφού μια μέτρηση των τιμών των FSH/LH είναι πολύ εύκολο να μας δώσει την αιτία γιατί θα είναι πολύ ψηλές.
Σημαντικά στοιχεία
- Οι άνδρες αυτοί θα έχουν οπωσδήποτε δυσκολία στη γονιμότητα και μικρούς όρχεις.
- Αν η πάθηση αυτή εμφανιστεί σε μικρή η μεγάλη ηλικία διαφοροποιεί και τον σωματότυπο που συνοδεύει την χαμηλή τεστοστερόνη .
- Εικόνα ευνούχου έχουμε όταν εμφανιστεί σε πρώιμη ηλικία, ενώ δυσγονιμότητα στην ώριμη ηλικία.
Κλείνοντας θα επισημάνουμε πως αν έχουμε αμφιβολίες σχετικά με το μέγεθος των έξω γεννητικών οργάνων ενός παιδιού ή εφήβου, καλό θα ήταν να αναζητήσουμε σχετικά γρήγορα τη γνώμη ενός ειδικού.
Το άρθρο υπογράφει ο Θ.Παλλαντζάς, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, συνεργάτης του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών,
