Τα εσωτερικά έγγραφα της γιγαντιαίας επιχείρησης αποδεικνύουν πως οι μηχανικοί της Facebook ομολογούν την αδυναμία τους να κατανοήσουν μη αναμενόμενες επιπτώσεις από τον κώδικα που έχει χρησιμοποιηθεί και ο οποίος δημιουργεί μια πολύπλοκη και πολύ δύσκολα ελεγχόμενη μηχανή στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτό, ως φαίνεται, είναι το κυρίαρχο συναίσθημα το οποίο υπερτερεί, όταν κάποιος αναγνώσει τα αποκαλούμενα «Facebook Files». Μιλάμε για χιλιάδες σελίδες εσωτερικών εγγράφων της Facebook, οι οποίες αναπαρήχθησαν (δημιουργήθηκαν αντίγραφα, δηλαδή) από τη Frances Haugen, μια παλιά υπάλληλο, και τα οποία ντοκουμέντα διατέθηκαν από πηγή που βρίσκεται στο αμερικανικό Κοινοβούλιο σε διάφορα media, μεταξύ των οποίων και η «Le Monde».

Ένας μεγάλος αριθμός κειμένων φαίνεται πως αναφέρουν ότι η Facebook κατανοεί, πλέον, μερικώς έως και καθόλου τι κάνουν και πώς λειτουργούν οι δικοί της αλγόριθμοι. Σε κείμενα επίσης αναφέρεται ξεκάθαρα πως το social media Facebook έχει εξελιχθεί σε μια μηχανή πολύ δύσκολα ελεγχόμενη.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η Frances HaugenΤα περίφημα «Facebook Files» ή, όπως αποκαλούνται στον δημοσιογραφικό κόσμο, «Facebook Papers», είναι μια σειρά από εκατοντάδες εσωτερικά ντοκουμέντα της εταιρείας Facebook, αντίγραφα των οποίων δημιούργησε η Frances Haugen, η οποία -σημειωτέον- είναι ειδική στους αλγόριθμους και εργαζόταν ως μισθωτή σε αυτό το social media. Αυτά τα ντοκουμέντα δόθηκαν στη θεσμικά αρμόδια κανονιστική Αρχή των ΗΠΑ για τα social media και στο Κογκρέσο. Στη συνέχεια, τα ντοκουμέντα αυτά δόθηκαν σε έναν αριθμό Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης από μια πηγή που βρίσκεται στο Κογκρέσο και πιο συγκεκριμένα στο Κοινοβούλιο. Τα κείμενα αυτά δεν περιείχαν πληροφορίες προσωπικής φύσεως που αφορούν σε μισθωτούς στο Facebook. Στην Ευρώπη, τα media που έλαβαν από την κοινοβουλευτική πηγή τα ντοκουμέντα της Facebook είναι, εκτός από τη «Le Monde», η εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung», οι τηλεοπτικοί σταθμοί WDR, NDR, το γκρουπ «Tamedia», η Knack, η Berlingske και η OCCRP. 

Το πρωτοσέλιδο της «Le Monde»

Τα ντοκουμέντα αυτά καταδεικνύουν πως η Facebook αφιερώνει πάρα πολύ χρόνο -και κυρίως πάρα πολλά μέσα, ενέργεια και πόρους- ώστε να περιορίσει τις καταστροφικές επιπτώσεις στη Δύση από αυτήν την ανεξέλεγκτη λειτουργία των αλγορίθμων και όλα αυτά σε βάρος των συμφερόντων του υπόλοιπου κόσμου. Τα ντοκουμέντα, τα οποία βρίσκονται στα χέρια των προαναφερθέντων ΜΜΕ, επιβεβαιώνουν πως αυτές οι καταστροφικές επιπτώσεις ήταν γνώστες εδώ και καιρό στον εσωτερικό μικρόκοσμο της επιχείρησης, αλλά τα σήματα συναγερμού τα οποία εκπέμπονταν δεν λήφθηκαν, όπως έπρεπε, υπόψη. Τέλος, τα ντοκουμέντα αυτά καταδεικνύουν πως οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται από τη Facebook εξελίχτηκαν σε κάτι τόσο περίπλοκο, ώστε, τελικά, η λειτουργία τους να ξεφεύγει από τον έλεγχο των ίδιων των δημιουργών τους.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Επί παραδείγματι, αναφέρεται η περίπτωση ενός αλγορίθμου που θεωρείται και κρίσιμος, ο οποίος κατηγοριοποιεί τα μηνύματα που καταφθάνουν στους χρήστες και αφορούν στην εξέλιξη της επικαιρότητας. Η Facebook χρησιμοποιεί έναν μεγάλο αριθμό χαρακτηριστικών (σινιάλων, δηλαδή), από τα πλέον απλά έως τα πλέον σύνθετα. Για να περιγράψουμε κάποιο σύνθετο χαρακτηριστικό, αναφέρουμε, επί παραδείγματι, το «ενδιαφέρον» των επικαλούμενων «φίλων» κάποιου χρήστη, οι οποίοι το προηγούμενο χρονικό διάστημα «κατέθεσαν» για ένα συγκεκριμένο θέμα. Ο αλγόριθμος βαθμολογεί με ένα σκορ αυτό το ενδιαφέρον και από εκεί και πέρα καθοδηγεί το μήνυμα. Όσο μεγαλύτερο είναι αυτό το σκορ, τόσες περισσότερες πιθανότητες δίνει ο αλγόριθμος σε ένα συγκεκριμένο μήνυμα να εμφανιστεί στον χρήστη.

Για να έχουμε μια αίσθηση μεγεθών, η συσσώρευση τέτοιων σινιάλων-πληροφοριών, που προστέθηκαν από τους μηχανικούς σε αυτό το social media, σε μέσες τιμές μπορεί και να ξεπεράσει το 1 δισ., όπως ομολογούν μηχανικοί-αναλυτές της Facebook σε αυτά τα κείμενα. Ο όγκος αυτών των πληροφοριών-σινιάλων είναι πια τόσο μεγάλος, που στην πραγματικότητα καθιστά δυσλειτουργικό και προβληματικό το όλο σύστημα. 

Τα παρατράγουδα

Σε πολλές περιπτώσεις, οι εξειδικευμένοι υπάλληλοι της Facebook καταθέτουν την αδυναμία τους να αντιληφθούν και να κατανοήσουν την προβληματική συμπεριφορά των κωδικών πληροφορικής που χρησιμοποιούνται. Επί παραδείγματι, στην Ινδία, εμφανίζονται ξαφνικά και από το πουθενά βίντεο soft porn στην καρτέλα «watch», χωρίς κανένας να καταλαβαίνει πώς. Στις ΗΠΑ, οι μηχανικοί της Facebook τραβούν τα μαλλιά τους, προσπαθώντας να κατανοήσουν γιατί ορισμένες πολιτικές ομάδες συνεχίζουν να είναι προτεινόμενες προς τους χρήστες, ενώ δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να συμβαίνει κάτι τέτοιο.

«Κάθε νέα εμπειρία αλλάζει τη σύνθεση της καρτέλας της επικαιρότητας στο Facebook με έναν εντελώς απρόβλεπτο τρόπο», σημειώνεται με έμφαση, σε ένα από τα περίφημα αυτά κείμενα-ντοκουμέντα του 2018. Δύο χρόνια αργότερα, οι ίδιοι μηχανικοί της Facebook δηλώνουν εξαιρετικά ικανοποιημένοι, γιατί αντιλήφθηκαν πως ο αριθμός περιεχομένων τα οποία εκφράζουν οργή έχει μειωθεί θεαματικά, αλλά κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί. «Μια τέτοια εξέλιξη, δηλαδή μια ποσοτική μείωση μηνυμάτων που εμπεριέχουν οργή, θεωρητικά θα μπορούσε να ήταν το αποτέλεσμα μίας ή περισσότερων αλλαγών που έχουν επέλθει στον αλγόριθμο και μάλιστα τους δύο τελευταίους μήνες. Τελικά, είναι σχεδόν αδύνατον, είναι πρακτικά αδύνατον να προσδιορίσει κανείς ποιες είναι αυτές οι αλλαγές», επισημαίνεται σε ένα άλλο ντοκουμέντο.

Το κείμενο του «The Verge»Τα μαθήματα που πήραμε από τα Facebook Papers

Εξειδικευμένοι ισότοποι, παγκόσμιας εμβέλειας, οι οποίοι ασχολούνται επιμόνως με τις αποκαλύψεις των τελευταίων 24ώρων σχετικά με το Facebook, όπως το «The Verge», επισημαίνουν τα μεγάλα μαθήματα που μας προσφέρουν τα «Facebook Papers». Αυτά τα μαθήματα είναι τα εξής:

  1. Η διαπιστωμένη αδυναμία του Facebook να ελέγξει την ανεξέλεγκτη διάδοση παραπληροφόρησης σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής και επιστημονικής ζωής.
  2. Από τη διαμάχη των δύο γιγάντων, δηλαδή της Apple και της Facebook, μάθαμε πως το social media υιοθέτησε, ενσωμάτωσε και επέβαλε ένα πολυκατάστημα ηλεκτρονικού εμπορίου μέσα στο Facebook για τους χρήστες. Αυτή η δραστηριότητα αποτελεί αθέμιτο ανταγωνισμό για όλες τις άλλες εταιρείες, είτε αφορούν σε ηλεκτρικό εμπόριο καταναλωτικών ειδών είτε σε προϊόντα πιο εξειδικευμένα, όπως, επί παραδείγματι, αυτά τις Apple. Με λίγα λόγια, η δομή της Facebook αφαιρεί εμπορική δραστηριότητα από την αγορά και, αντιθέτως, την ενσωματώνει στη λειτουργία της εταιρείας του κ. Zuckerberg. Κάτι τέτοιο ενισχύει την εξάρτηση του χρήστη από το συγκεκριμένο social media. Πάνω από όλα, όμως, πριν την εμφάνιση του «marketplace», οι πρώτες «αγοροπωλησίες» αποκάλυψαν μια ακόμα αδυναμία της Facebook όσον αφορά τη διαχείριση, αφού η Apple την κατηγόρησε το 2019 για εμπορία ανθρώπων, αφού δεν μπορούσε να εντοπίσει και να αποκλείσει άμεσα αναρτήσεις για πώληση ανθρώπων.
  3. Το τρίτο μάθημα αφορά στον περίφημο αλγόριθμο ο οποίος συμπεριφέρεται κατά το δοκούν και στοχοποιεί συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, τις οποίες δεν όφειλε να στοχοποιήσει. Με λίγα λόγια, ο αλγόριθμος ή, μάλλον, οι κατασκευαστές τού έδωσαν τη δυνατότητα πολιτικών επιλογών. Δηλαδή, ο αλγόριθμος λειτουργεί σύμφωνα με τις «οδηγίες» που έδωσαν οι ειδικοί, αλλά με εντολές του ιδιόκτητη της εταιρείας, εκτός αν πρέπει να υποθέσουμε ότι οι μηχανικοί και πληροφορικάριοι του Facebook λειτούργησαν ανεξάρτητα. Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα, ο κ. Zuckerberg έχει επέμβει ουκ ολίγες φορές για τη στοχοποίηση και μη ορισμένων ομάδων, κυρίως πολιτικών.
  4. Το social media Facebook, όπως διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, είχε μια πολύ προβληματική και αναποτελεσματική συμπεριφορά κατά τη διεξαγωγή των αμερικανικών εκλογών. Παρατηρηθήκαν σοβαρότατες καθυστερήσεις και παρουσιάστηκαν σοβαρά τεχνικά προβλήματα στον κώδικα.
  5. Το πέμπτο μάθημα που προκύπτει είναι πως η εταιρεία, αντί να προκρίνει την κοινωνική διαδραστικότητα, προκρίνει ένα συγκεκριμένο μοντέλο, το οποίο θεωρεί η εταιρεία του κ. Zuckerberg ως το «κοινό καλό». Μόνο που, κατά την πληροφοριοδότη, η οποία έδωσε όλα τα παραπάνω στοιχεία στο αμερικανικό Κογκρέσο, τη Frances Haugen, αυτό το «κοινό καλό» δεν είναι τίποτα άλλο παρά το ιδιωτικό συμφέρον της Facebook και του πανίσχυρου μετοχικά και θεσμικά απόλυτου αφεντικού της. Του Mark Zuckerberg.
  6. Το τελευταίο μάθημα που πήραμε, ως παγκόσμιος ιστός, από τα «Facebook Papers» αφορά στον τρόπο αντίληψης αυτού του συγκεκριμένου social media, αλλά και του θυγατρικού της, του Instagram, όσον αφορά στην αποδοτικότητα, στην οικονομική και εμπορική αποδοτικότητα, των λειτουργιών αυτών των social media. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της περίφημης λειτουργίας «like». Στο Instagram, επί παραδείγματι, στην αρχή προκρίθηκε η ιδέα να μην υπάρχει η λειτουργία «like», για να μειωθεί και να μην ενισχυθεί η αίσθηση ανταγωνισμού μεταξύ των χρηστών στις πιο μικρές ηλικίες – μεταξύ άλλων. Πολύ σύντομα, όμως, και αντίθετα με το δόγμα του «κοινού καλού», η εταιρεία άλλαξε πρακτική και επανάφερε στο Instagram το περιβόητο «like». Όπως ξεκάθαρα φαίνεται από τα «Facebook Papers», ο λόγος ήταν τόσο απλός όσο το αβγό του Κολόμβου: Διαπιστώθηκε πως είχαν μειωθεί δραματικά τα έσοδα από τις διαφημίσεις και γι’ αυτόν τον λόγο επανήλθε το «like». Για ποιο «κοινό καλό» κάνουν λόγο η Facebook και ο ιδιοκτήτης της; 

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης