Της Κωνσταντίνας Λύρου
If wars can be started by lies, peace can be started by truth.
-Julian Assange
Στο κατάμεστο σινεμά Τριανόν παρακολουθήσαμε το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ «Ithaka», σκηνοθεσίας Ben Lawrence και παραγωγής Gabriel Shipton, παρουσία της Stella Morris-Assange, εκδήλωση την οποία διοργάνωσε το ΜέΡΑ25 σε συνεργασία με το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού mέta και το DiEM25. Η ιστορία και η προσωπική διαδρομή του ιδρυτή του WikiLeaks Julian Assange, έχει συγκινήσει σκεπτόμενους ανθρώπους σε ολόκληρη τη γη. Το ντοκιμαντέρ φέρει τον τίτλο του αγαπημένου ποιήματος του πατέρα του Assange John Shipton “Ιθάκη”, το οποίο ως μια μετανεωτερική Οδύσσεια διεισδύει στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής.
Το «Ithaka» ακολουθεί αφηγηματική δομή, κινείται με αρκετά αργό ρυθμό εστιάζοντας στην ανθρώπινη πλευρά του Assange και της οικογένειάς του, υπενθυμίζοντάς μας ότι ο Assange δεν είναι απλά ένα όνομα ή ένα σύμβολο, αλλά πατέρας, σύζυγος, υιός και αδελφός, που υποφέρει καθημερινά. Στο ντοκιμαντέρ αναφέρονται γεγονότα από το χρονικό της πολιτικής δίωξης και φυλάκισης του Assange, περιστατικά που έχουν κλονίσει την ψυχική υγεία του ιδίου και των συγγενών του, καθώς και πληροφορίες για τις αποτρόπαιες συνθήκες φυλάκισής του. Ωστόσο, η φυσική του παρουσία περιορίζεται σε κάποιες τηλεφωνικές συνομιλίες με τη σύζυγό του, καθώς και σε λιγοστά πλάνα από την παραμονή του εντός της Πρεσβείας του Ισημερινού, όπου παρέμεινε έγκλειστος επί επτά συναπτά έτη.
Η “Οδύσσεια” της οικογένειας του Julian Assange και ο αδιάκοπος αγώνας τους για την απελευθέρωσή του, μας ταξιδεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται στις καθημερινές προσπάθειες του πατέρα του John Shipton και της συζύγου Stella Morris-Assange για τη δημιουργία και το συντονισμό δικτύων αλληλεγγύης και υποστήριξης του αιτήματος της απελευθέρωσης του Julian, προκειμένου να ασκηθεί πολιτική πίεση σε κυβερνήσεις, δικαστικούς θεσμούς και ΜΜΕ. Προβάλλει την ανθρώπινη ευαλωτότητα, τις αδυναμίες και τις ανησυχίες στις προσωπικές στιγμές τους, αλλά και τους φόβους τους για την επιδείνωση της ψυχοσωματικής και πνευματικής υγείας του αγαπημένου τους.
Στις εξομολογήσεις του στην κάμερα, ο John αναφέρει ότι o Julian ήταν ανέκαθεν ιδιαίτερος, ένιωθε σαν εξωγήινος και στην προοπτική απαγωγής του αδημονούσε. Ο Lawrence ρωτά τον Shipton για τη διάγνωση του γιού του με αυτισμό και αυτός μοιράζεται τις δικές του δυσκολίες ως νεαρός στη σύνδεσή του με τους άλλους ανθρώπους. Ο John Shipton με ευγλωττία και διαλεκτική συνοψίζει τη φιλοσοφία του για τη ζωή, λέγοντας ότι η περιέργειά του για τους ανθρώπους και η ανάγκη του να δώσει αγάπη είχε ως αποτέλεσμα να βρει τρόπους επικοινωνίας και ένωσης μαζί τους, ξεπερνώντας ταυτόχρονα τις δικές του κοινωνικές φοβίες, απόρροια της δικής του διαταραχής. Όταν ένας δημοσιογράφος από το NBC ρωτά αν πιστεύει ότι ο Τζούλιαν υπήρξε αφελής κατά καιρούς, εκείνος απαντά: «Το να περιμένει κανείς από τα κράτη να υπακούουν τους δικούς τους νόμους δεν είναι αφελές». Παρομοιάζει τον Julian με τον Προμηθέα Δεσμώτη που έδωσε τη φωτιά στους ανθρώπους, ελπίζοντας όμως να έχει διαφορετική τύχη. Κάποια στιγμή συγκλονίζει λέγοντας ότι “πολλοί οι θεοί, μα λίγοι οι άνθρωποι”, εκφράζοντας την απελπισία και την απογοήτευσή του για την αδιαφορία της κοινωνίας για την τύχη του γιού του.
Η Stella Morris-Assange, η αξιοθαύμαστη και δυνατή σύντροφος, επικεφαλής της εκστρατείας απελευθέρωσης του Julian Assange, μας μιλάει για την απόφασή τους να δημιουργήσουν οικογένεια και τις προσωπικές της αγωνίες για το μέλλον. Αναφέρει ότι η CIA από το 2017 παρακολουθούσε και κατέγραφε όλες τις συνομιλίες και διαπροσωπικές επαφές του συντρόφου της, με δημοσιογράφους, γιατρούς, δικηγόρους, πολιτικούς, ενώ αποκαλύπτει ότι υπήρχαν σχέδια απαγωγής από την πρεσβεία ή και δηλητηρίασής του, εκφράζοντας ταυτόχρονα το δικό της φόβο για τη ζωή της ίδιας και των παιδιών τους. Οι πρακτικές που καταγγέλθηκαν παραβιάζουν τα δικαιώματα 100 και πλέον Αμερικανών πολιτών που επισκέφθηκαν τον Assange στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια της παραμονής του, συμπεριλαμβανομένων της Pamela Anderson, της Vivienne Westwood, του Slavoj Žižek, του Noam Chomsky και άλλων επιφανών ανθρώπων της δημόσιας σφαίρας. Στη μήνυση της ομάδας Assange που ακολούθησε, ο Mike Pompeo, ο πρώην Διευθυντής της CIA (2017-2018) και κατοπινός ΥΠΕΞ της κυβέρνησης Trump το χρονικό διάστημα 2018-2021, αγνόησε αίτημα ισπανικού δικαστηρίου που του ζήτησε να καταθέσει, κατόπιν δημοσίευσης αποδεικτικών ντοκουμέντων, σύμφωνα με τα οποία η CIA υπό την διεύθυνσή του την περίοδο της προεδρίας του Donald Trump, απεργαζόταν σχέδιο δολοφονίας του Julian Assange.
Στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνεται επίσης απόσπασμα από podcast του Joe Rogan να συνομιλεί με τον Edward Joseph Snowden, στο οποίο υποστηρίζουν ότι ο Assange υπήρξε ο αγαπημένος της Αριστεράς μέχρι το 2016 που αποκάλυπτε τα εγκλήματα πολέμου της κυβέρνησης των ΗΠΑ, αλλά έγινε εχθρός της όταν το WikiLeaks δημοσίευσε τα ιδιωτικά email της Clinton, γεγονός ωστόσο το οποίο δεν αναιρεί τα σημαντικά προηγούμενα επιτεύγματά του. Υπάρχει ακόμη μια συναρπαστική μαρτυρία του Daniel Elsberg, ο οποίος δημοσίευσε απόρρητα έγγραφα του Αμερικανικού Πενταγώνου το 1971 για τον πόλεμο των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, υποστηρίζοντας το δίκαιο αίτημα του Julian και προειδοποιώντας ότι ο νόμος περί κατασκοπείας των ΗΠΑ δεν πρέπει να επιτρέπει την υπονόμευση της ελευθερίας του Λόγου και του Τύπου.
Στο τέλος της προβολής, ο Γιάνης Βαρουφάκης έκανε αναφορά στο ιστορικό δίωξης του Assange και η σύντροφος του Αυστραλού πολιτικού κρατούμενου, Stella Morris-Assange, απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού. Στον χαιρετισμό της ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι η γενέτειρα του πολιτισμού και ο αγώνας για την απελευθέρωση του συντρόφου της είναι μια μάχη για έναν πιο συνειδητό και δίκαιο ανθρώπινο πολιτισμό που όλοι οφείλουμε να δώσουμε. Ούσα συναισθηματικά φορτισμένη και με τρεμάμενη φωνή, τόνισε ότι η έκδοση του Assange στις φυλακές υψίστης ασφαλείας Ex Colorado των ΗΠΑ, ισοδυναμεί με θανατική ποινή, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της υγείας του και τις βλέψεις της Αμερικανικής κυβέρνησης. Ο Γιάνης Βαρουφάκης επίσης ανέφερε ότι όσον αφορά την Ελλάδα, οφείλουμε στον Assange και τον ιστότοπο Wikileaks, την δημοσιοποίηση απόρρητων εγγράφων της Αμερικανικής Πρεσβείας το 2016, η οποία σύστηνε στην τότε κυβέρνηση Σύριζα να αναθεωρήσει το άρθρο 16 του Συντάγματος της χώρας μας, κάτι που προσπάθησε και η κυβέρνηση ΝΔ ανεπιτυχώς. Το άρθρο 16 δεν επιτρέπει τη λειτουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων στη χώρα μας, ενώ η αναθεώρησή του θα σημάνει
την ιδιωτικοποίηση της Ανώτατης και Μέσης Εκπαίδευσης, την απαξίωση πολλών πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας μας, καθώς και την εξίσωση πανεπιστημιακών πτυχίων με εκείνα των ιδιωτικών κολλεγίων.
Ένας άνθρωπος και η ελευθερία του Τύπου δέχονται επίθεση
O ιδρυτής της ΜΚΟ WikiLeaks στον ιστότοπό του, αλλά και μέσω των The Guardian, The New York Times και Der Spiegel, δημοσίευσε απόρρητα έγγραφα από ανώνυμες πηγές που υπό άλλες συνθήκες δεν θα έβλεπαν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Στον διαδικτυακό ιστότοπο του οργανισμού αναρτήθηκαν αποδεικτικά στοιχεία και απόρρητα έγγραφα του Πενταγώνου και του State Department για εγκλήματα πολέμου των ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, όπως επίσης και για τον κομβικό ρόλο που έπαιξε η Μεγάλη Βρετανία στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ (2003) την περίοδο πρωθυπουργίας του πρώην ηγέτη του Εργατικού Κόμματος, Tony Blair (1997-2007). Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, ο ιστότοπος ανακοίνωσε πως η βάση δεδομένων του συμπεριλάμβανε περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια έγγραφα για εγκλήματα πολέμου των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.
Αρχικά έλαβε την υποστήριξη ΜΜΕ από ολόκληρο τον κόσμο, αργότερα όμως αποδοκιμάστηκε από πληθώρα συκοφαντικών δημοσιευμάτων, ντοκιμαντέρ, άρθρων, κτλ.
Το 2012 για να αποφύγει την έκδοσή του στη Σουηδία, όπου κατηγορήθηκε για βιασμό, αλλά και την έκδοση του στις ΗΠΑ, όπου του έχει ασκηθεί δίωξη για δημοσιοποίηση απόρρητων κυβερνητικών εγγράφων, ο Assange ζήτησε και έλαβε πολιτικό άσυλο από τον πρόεδρο του Ισημερινού Rafael Correa στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο, επικαλούμενος «πολιτική δίωξη και προοπτική αθέμιτης δίκης», αρνούμενος παράλληλα την κατηγορία για βιασμό. Κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας των ΗΠΑ το 2016, κατηγορήθηκε ότι λειτούργησε ως μαριονέτα τών Ρώσων, εξαιτίας της δημοσίευσης email που αποκάλυπταν την πολιτική εμπλοκή της υποψήφιας του Δημοκρατικού Κόμματος Hillary Clinton σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις των ΗΠΑ, γεγονός που ώθησε τον αντίπαλό της Donald Trump να αναφωνήσει δημόσια: «Λατρεύω το WikiLeaks!». Η οικογένεια Assange είχε ζητήσει προεδρική χάρη από τον πρόεδρο Trump στο τέλος της θητείας του, την οποία αρνήθηκε επικαλούμενος λόγους εθνικής ασφάλειας. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται μέχρι και σήμερα ο τωρινός Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, ο οποίος ανά τακτά χρονικά διαστήματα τονίζει ότι ο θεσμικός αγώνας των ΗΠΑ προκειμένου ο Assange να εκδοθεί στο έδαφός τους, συνεχίζεται.
Καθόλη τη διαμονή του στην πρεσβεία του Εκουαδόρ, ο Assange συνέχισε τη δημοσίευση υλικού στο WikiLeaks, μέχρι και τον Απρίλη του 2019, όταν συνελήφθη για κατασκοπεία από τη βρετανική αστυνομία, έπειτα από έκκληση του πρέσβη του Εκουαδόρ, στο Λονδίνο. Παρότι την περίοδο της προεδρίας του Rafael Correa (2007-2017) ο Assange δεν κινδύνευε άμεσα, όταν ανέλαβε την προεδρία o Lenin Moreno προέβη σε άρση της ασυλίας του, ισχυριζόμενος ότι δεν τηρούσε το πρωτόκολλο φιλοξενίας του Ισημερινού, κατηγορώντας τον για επανειλημμένες παραβιάσεις διεθνών συμβάσεων και ανάμιξή του στις εσωτερικές υποθέσεις κυρίαρχων κρατών. Ο πρόεδρος του Εκουαδόρ στο διάγγελμά του ανακοίνωσε ότι είχε εξασφαλίσει συμφωνία με τις βρετανικές αρχές, η οποία προέβλεπε ότι ο Ασάνζ δεν θα εκδιδόταν προς χώρα όπου θα αντιμετώπιζε βασανιστήρια ή θανατική ποινή, ενώ ο Βρετανός υφυπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι τα δικαστήρια θα αποφάσιζαν για το μέλλον του. Από την άλλη μεριά, ο Rafael Correa ισχυρίστηκε ότι ο υποτιθέμενος “αριστερός” διάδοχός του ακολουθώντας μια νεοφιλελεύθερη φιλοαμερικανική πολιτική, ήλθε σε συμφωνία με τις ΗΠΑ, προκειμένου να εξασφαλίσει ελάφρυνση του δημόσιου χρέους και απαλλαγή από υποθέσεις διαφθοράς στις οποίες είχε ο ίδιος εμπλακεί.
Σήμερα, ο Assange κρατείται στις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Belmarsh του Λονδίνου εν αναμονή της ανανέωσης του αιτήματος έκδοσης της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Έχει διαγνωστεί με σοβαρή κατάθλιψη, γεγονός που αποτελεί βασικό μέρος της υπεράσπισής του κατά της έκδοσης. Η ερευνητική δημοσιογραφία αντιμετωπίζεται από τα βρετανικά δικαστήρια ως αξιόποινη πράξη, κάτι που αποτελεί ύψιστη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και συμβάσεων προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Σε περίπτωση έκδοσής του στις ΗΠΑ αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 175 ετών, βάσει του νόμου περί κατασκοπείας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος θεσπίστηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου Red Scare της χώρας, με στόχο να φιμώσει και να αποδυναμώσει την αντιιμπεριαλιστική και φιλεργατική Αριστερά, διώκοντας ανθρώπους όπως τον σοσιαλιστή Eugene V. Debs (ο οποίος έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος από τη φυλακή) και την αναρχική φεμινίστρια, επαναστάτρια Emma Goldman, μια από τις εκατοντάδες μετανάστριες που απελάθηκαν.
Τον Δεκέμβριο του 2022, οι New York Times και άλλα μεγάλα ειδησεογραφικά μέσα δημοσίευσαν ανοιχτή επιστολή, η οποία αναφέρει ότι η δίωξη του Assange «δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο» και απειλεί να υπονομεύσει την πρώτη τροπολογία του Συντάγματος. Στην χώρα μας, στις ΗΠΑ, στη Μεγάλη Βρετανία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και του κόσμου, πολίτες, πολιτικοί, διανοούμενοι, γιατροί, δικηγόροι, δημοσιογράφοι διαμαρτύρονται και κινητοποιούνται, διεκδικώντας την απελευθέρωσή του. Η συνεχιζόμενη δίωξή του παραβιάζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και πλήττει την μαχόμενη ερευνητική και ανεξάρτητη δημοσιογραφία, της οποίας στόχος είναι η αποκάλυψη της αλήθειας, η τεκμηριωμένη ενημέρωση των πολιτών, η μάχη ενάντια στη διαφθορά και την αδικία, η προστασία και η διεύρυνση της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, καθώς και ο αγώνας για την εξασφάλιση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Η πιθανή καταδίκη του θα αποτελέσει θανάσιμο πλήγμα κατά της δημοσιογραφίας, της διαφάνειας και της δημοκρατίας στο σύγχρονο κόσμο. Στην εποχή των Τεράτων στην οποία ζούμε, αυτοί που αποκαλύπτουν τα σύγχρονα εγκλήματα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, τα εταιρικά και κρατικά σκάνδαλα διαφθοράς, δικάζονται και φυλακίζονται, ενώ αυτοί που τα διέπραξαν κυκλοφορούν ελεύθεροι. O Assange είναι ένας σύγχρονος Οδυσσέας στον αγώνα της επιστροφής για την Ιθάκη· αν δεν τα καταφέρει, θα σημάνει η αρχή του δικού μας τέλους.
