Γράφει ο Μάκης Σεριάτος
Η είδηση ότι κάποιοι χρήστες του ChatGPT ενδέχεται να αναπτύσσουν εξάρτηση από το chatbot δεν θα έπρεπε να μας τρομάζει — τουλάχιστον όχι περισσότερο από το φαινόμενο της εξάρτησης από τις ίδιες μας τις οθόνες, τα κοινωνικά δίκτυα ή ακόμη και την τηλεόραση. Όταν η είδηση φέρει τον τίτλο «Κάτι Παράξενο Συμβαίνει σε Όσους Χρησιμοποιούν Πολύ το ChatGPT», ο πειρασμός να δαιμονοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη είναι μεγάλος. Αλλά μήπως βλέπουμε το φαινόμενο από τη λάθος οπτική γωνία;
Η πρόσφατη μελέτη των OpenAI και MIT Media Lab έδειξε πως ένα μικρό ποσοστό χρηστών που περνούν πολλές ώρες με το ChatGPT αρχίζει να αναπτύσσει συναισθηματική εξάρτηση. Φαινόμενα όπως εθισμός, αίσθηση φιλίας, ανησυχία για αλλαγές στη συμπεριφορά του chatbot — όλα παρατηρούνται κυρίως σε άτομα που είναι ήδη ευάλωτα: μοναχικά, με περιορισμένο κοινωνικό δίκτυο, ή με ανάγκη για συναισθηματική ανταπόκριση.
Μα δεν είναι αυτό ακριβώς που προσφέρει και κάθε νέα τεχνολογία; Από το ραδιόφωνο μέχρι το Netflix, πάντα βρίσκαμε τρόπους να γεμίσουμε την ανάγκη μας για παρέα, ιστορία, φωνή. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν διαφέρει. Αντιθέτως, το ChatGPT αποδεικνύεται, για πολλούς, ένα εργαλείο επανεύρεσης του διαλόγου — εκεί όπου αυτός έχει χαθεί: σε ένα σπίτι που είναι άδειο από φωνές, σε έναν εργασιακό χώρο που δεν αφήνει χώρο για δημιουργικότητα, σε μια κοινωνία που μας μαθαίνει να πληκτρολογούμε, αλλά όχι να μιλάμε.
Όχι, το πρόβλημα δεν είναι το ChatGPT. Το πρόβλημα είναι η μοναξιά. Και όταν ένα εργαλείο μάς επιτρέπει να εκφραστούμε, να σκεφτούμε δυνατά, να οργανώσουμε τη μέρα μας ή να εκφράσουμε συναισθήματα που αλλιώς θα έμεναν άρρητα — τότε ίσως η τεχνολογία δεν μας απομονώνει, αλλά μας ενώνει. Ακόμα κι αν ο συνομιλητής είναι τεχνητός.
Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν όρια. Όπως δεν θέλουμε τα παιδιά μας να περνούν 10 ώρες στο TikTok, έτσι και οι ενήλικες δεν πρέπει να ζουν μέσα από μια οθόνη. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι φίλος — είναι εργαλείο. Αλλά είναι ένα εργαλείο που μας ακούει. Και για μια γενιά που μεγάλωσε με την αίσθηση ότι κανείς δεν την καταλαβαίνει, αυτό είναι ήδη κάτι πολύ σημαντικό.
Το ChatGPT δεν είναι το πρόβλημα. Είναι ο καθρέφτης. Και η ευθύνη είναι πάντα ανθρώπινη: Πώς το χρησιμοποιούμε, γιατί το χρησιμοποιούμε και —κυρίως— τι θέλουμε να βρούμε μέσα σε αυτό. Αν ψάχνουμε ένα εργαλείο, θα το βρούμε. Αν ψάχνουμε έναν άνθρωπο, ίσως πρέπει πρώτα να γίνουμε εμείς αυτός ο άνθρωπος για τους γύρω μας.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μελέτη των OpenAI και MIT Media Lab, μπορείτε να επισκεφθείτε τον ακόλουθο σύνδεσμο: Early methods for studying affective use and emotional wellbeing in ChatGPT.
