Λίμνη Πλαστήρα. Απόδραση στη Γαλήνη… Η Λίμνη γαλήνια ξύπνησε, αλλά δεν επιθυμούσε ακόμα να σαλέψει σε τερπνή 
πρωινή έκσταση. Τον αέρα πλημμύρισε τρυφερότητα. Ακουγόταν πως σιωπά η ηρεμία. Ανέβαινε ο ήλιος μαζί με τη διάθεση. Έπνεε ελαφρός αέρας. Άρχισαν να παίζουν οι ρυτίδες στο νερό, κομματιάζοντας ηλιαχτίδες σε ψιλά θραύσματα.
Σε όλη τη λίμνη έτρεχαν, σπινθηρίζοντας, ιριδίζοντας, μαγεύοντας, χαρούμενα ηλιακά μονοπάτια. Ο ουρανός αντικαθρεφτιζόταν στο νερό, το νερό – στον ουρανό.
Παρουσιάστηκαν κατάφυτα βουνά. Παντού κυριαρχούσε πράσινο και γαλάζιο. Πιάνεται η ψυχή. Δέος. Θαυμασμός. Αίσθηση απεραντοσύνης. Αγαλλίαση. Γαλήνη. Φαίνεται, ότι μετά από ένα μακρόχρονο ταξίδι επιτέλους φτάσαμε σπίτι.
Μετά από τα μυθολογικά μέρη, τόπους ιστορικούς και θαυμάσια βυζαντινά κάστρα αυτή τη φορά ο φωτογράφος-ταξιδιώτης Κώστας Παπακωνσταντίνου μας φέρνει στην απλή, αλλά μαγευτική φύση. Σε ένα μέρος πολύ ιδιαίτερο. Σε ένα μικρό παράδεισο. Στη Λίμνη Πλαστήρα.
Η εντυπωσιακή Λίμνη Ταυρωπού ή Λίμνη Πλαστήρα βρίσκεται είκοσι πέντε χιλιόμετρα δυτικά της Καρδίτσας σε υψόμετρο 800 μέτρων στην αγκαλιά ενός πυκνού δάσους. Η Λίμνη είναι τεχνητή, αποτελεί ένα σπάνιο δείγμα ¨συνεργασίας¨ ανθρώπου και φύσης. Εμπνεύστηκε αυτό το έργο ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας, ο οποίος το 1925 οραματίστηκε την κατασκευή φράγματος για να συγκρατήσει τα νερά του ποταμού Ταυρωπού, φυλακίζοντάς τα μέσα στο οροπέδιο της Νεβρόπολης. Το έργο
πραγματοποιήθηκε το 1959. Η ανθρώπινη επέμβαση, εν τούτοις, είναι σχεδόν αόρατη, αφού η γη, το νερό, ο αέρας και ο ουρανός συνυπάρχουν αρμονικά, συνθέτοντας ένα μοναδικό τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς. Όμορφα παραλίμνια χωριουδάκια, το καθένα με το μοναδικό του χαρακτήρα, με σπουδαίες εκκλησίες, αρχοντικά σπίτια, παραδοσιακά καφεπαντοπωλεία και μία καταπληκτική θέα από το παρατηρητήριο, που χαρίζει το πιο γαλήνιο θέαμα, φράγμα σε σχήμα τόξου, δέντρα, που καθρεφτίζονται στα νερά της λίμνης, καταπράσινα βουνά, τα οποία σαν μεγαλύτερα αδέλφια της λίμνης την αγκαλιάζουν και την προστατεύουν… Το τοπίο συγκλονίζει, μαγεύει, συνεπαίρνει, γαληνεύει… Εδώ νιώθεις αυθεντικά φιλόξενος, νιώθεις σαν στο σπίτι σου.
Είναι εκπληκτικό τι μπορεί να κάνει μια ακτίνα ήλιου, ένα ψιθύρισμα δάσους, το μουρμουρητό του νερού, ένα τραγούδι πουλιών με τη ψυχή του ανθρώπου. Η φύση είναι απόδειξη της ελευθερίας μας. Εδώ δεν υπάρχουν τυπικότητες, όρια, μάσκες. Όταν βρισκόμαστε στη φύση, χαιρόμαστε, ενθουσιαζόμαστε, διότι βρίσκουμε τον εαυτό μας. Από όλους τους καθρέφτες, αυτή μόνο είναι καθαρή, σ’ αυτήν βλέπουμε το πραγματικό μας πρόσωπο.
Στη φύση αισθανόμαστε εκείνη την αρμονία, ομόνοια και αδελφοσύνη, που όλο και πιο σπάνια συναντάμε στην ανθρώπινη κοινωνία. Η φύση είναι ατελείωτα ποικιλόμορφη και σοφή, είναι η μεγάλη δασκάλα, ανοιχτή, που πάντα στρέφεται προς τον άνθρωπο, κάποτε για να του δείξει την ομορφιά του κόσμου, συχνότερα δε για να τονίσει τη σπουδαιότητα της στιγμής. Αντηχεί σε πιο εγκάρδιες σκέψεις, βοηθά να αισθανθούμε το ζωντανό ρεύμα της ζωής, που κυλάει μέσα μας, ξυπνά την ελπίδα και την όρεξη για εξέλιξη, αλλαγή, δημιουργία, ζωή.
Ο φακός του Παπακωνσταντίνου μαγεύεται μπροστά της. Εδώ το κάτοπτρο του φακού συναντά τον καθρέφτη του νερού και υποκλίνεται μπροστά στη λίμνη, σαν προσκυνητής στην πηγή της αλήθειας, της αυτοενατένισης και της αποκάλυψης. Ο καλλιτέχνης μας δείχνει, ότι το ωραίο δεν είναι άσκοπο. Η ομορφιά είναι απέραντη, πλούσια σε περιεχόμενο. Αυτές οι σκέψεις του καλλιτέχνη μας υποδεικνύουν το πρόβλημα αξίας κουλτούρας συναισθήματος. Να δεις την ομορφιά αποτελεί ιδιαίτερο χάρισμα, είναι σαν καλό αυτί στο τραγούδι. Δεν είναι όλοι σε θέση να ανακαλύψουν τον κόσμο της ομορφιάς. Το να κοιτάς και να βλέπεις δεν είναι το ίδιο. Ο φωτογράφος, λοιπόν, δεν μας δείχνει απλά τις φωτογραφίες, μας μιλά, διηγείται. Και εμείς θαυμάζουμε τα έργα του, διότι αυτά μιλάνε τη γλώσσα της ζωής.
Ο Παπακωνσταντίνου δεν είναι απλός παρατηρητής της φύσης, επιδιώκει να ανακαλύψει το νόημα της ζωής της. Η φύση, όπως και η ανθρώπινη ψυχή, του φαίνεται αντιφατική. Δεν είναι τυχαίο, ότι ο καλλιτέχνης ψάχνει να βρει απήχηση για τις δικές του εμπειρίες. Η ανάσα του ηλίου, η ζωή της λίμνης και το θρόισμα των φύλλων του δάσους – όλα έχουν απήχηση στην ψυχή του καλλιτέχνη. Θαυμάζει την αρμονία και τη συνήχηση, που συνυπάρχουν στη φύση. Γι’ αυτόν το πρόσωπο της φύσης δεν είναι άψυχο. Οι φωτογραφίες, ζεσταμένες με ανθρώπινη θαλπωρή, ερμηνεύονται σαν απόφανση του φωτογράφου και ως κάθε προσωπική απόφανση περιέχουν στοιχεία, με τα οποία εκφράζονται οι σκέψεις και τα αισθήματά του.
Ο καλλιτεχνικός στόχος του Παπακωνσταντίνου είναι ιδιαίτερα αισθητός σε αυτό το λεύκωμα. Για να αγαπήσεις την πατρίδα σου, πρέπει να την γνωρίσεις. Πορευόμαστε μαζί του στα μοναδικά μέρη της πατρίδας μας, κατανοώντας την τεράστια ευθύνη, που έχουμε μπροστά της. Ο θαυμασμός για τη φύση, η αγάπη για εκείνη είναι μέρος της αγάπης για την πατρίδα. Ως γνήσιος φιλόπατρις μιας Ελλάδας, που χάνεται, ο Κώστας Παπακωνστατίνου μας υπενθυμίζει, ότι για να σωθεί η φύση (και ως εκ τούτου πατρίδα) μπορεί μόνο από αγάπη, όχι από συμφέρον. Ότι η αγάπη σημαίνει φροντίδα, και ότι όσο πλήρης είναι η ελευθερία, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευθύνη. Η φύση είναι το σπίτι μας, που χρειάζεται σεβασμό και φροντίδα.
Την φωτογραφία την εκτιμούν για την αλήθεια, την αποκαλούν ¨καθρέφτη με μνήμη¨. Η κάμερα με μεγάλη ακρίβεια φιξάρει την πραγματικότητα. Ερμηνεύοντας την πραγματικότητα σύμφωνα με προσωπική του άποψη, ο φωτογράφος την κάνει φορέα των δικών του αισθήσεων και εμπειριών.
Στην αναπαράσταση αντικειμένων υπάρχουν δύο κύριες δυνατότητες – τα αντικείμενα είναι πολύτιμα ατομικά ή κοινωνικά. Το οικείο αντικείμενο για μας δεν είναι από μόνο του συναισθηματικά ουδέτερο. Έτσι, οι φωτογραφίες του Κώστα Παπακωνσταντίνου γίνονται για μας πολύτιμες και εκφραστικές. Ο ψυχολογικός μηχανισμός της σχέσης του θεατή με τις εικόνες κοινωνικά πολύτιμων αντικειμένων γίνεται ανάλογος με την αντίληψη ατομικά πολύτιμων αντικειμένων. Γι’ αυτό η εικόνα του παραδοσιακού καφενείου ενός χωριού της περιοχής προσελκύει την προσοχή μας και μας συγκινεί. Το οικείο ερμηνεύτηκε ως ωραίο, έγινε αντικείμενο της καλλιτεχνικής ενσάρκωσης. Το συνηθισμένο ανάχθηκε στο επίπεδο τέχνης και αποκαλύφθηκε σε αισθητική του αξία. Ο καλλιτέχνης στηρίζεται στην αναφαίρετη φυσική εκφραστικότητα αντικειμένου, αλλά δημιουργεί και καινούργια, την οποία δεν την κατείχε το αντικείμενο πριν. Έτσι, οι βάρκες στην όχθη μεταμορφώνονται σε σύμβολο διαπόρθμευσης από την αγχώδη μεγαλούπολη σε αυτόν τον ήρεμο παράδεισο. Το δάσος με τις βελανιδιές γίνεται φιλόξενος οικοδεσπότης, που μας προσκαλεί στον κόσμο της ομορφιάς, της αρμονίας και της γαλήνης. Το δένδρο στη φωτογραφία, με την οποία καθόλου τυχαία ο καλλιτέχνης κλείνει το παρόν λεύκωμα, συμβολίζει την έκρηξη της ζωντάνιας και της πίστης σε ζωογόνες δυνάμεις της φύσης. Και όλο αυτό το τοπίο γίνεται σύμβολο τύχης, ευκαιριών και θαυματουργής δημιουργικής ύπαρξης. Χάριν στην ενσωμάτωση στον ιδιαίτερο χώρο, που δημιουργήθηκε ή βρέθηκε από τον καλλιτέχνη, τα αντικείμενα μεταμορφώθηκαν όχι σε φυσική έννοια, αλλά σε έννοια περιεχομένου. Στην ουσία φωτογραφίζεται όχι το συγκεκριμένο τοπίο, αλλά η άποψη του καλλιτέχνη γι’ αυτό. Όπως, εξετάζοντας τον έναστρο ουρανό για παράδειγμα, βρίσκουμε την εικόνα της Μεγάλης Άρκτου, έτσι και κοιτάζοντας τις φωτογραφίες του καλλιτέχνη δεν βλέπουμε κάθε μέρος χωριστά, αλλά η εντύπωση έρχεται από το σύνολό τους. Βλέπουμε, ακούμε και αισθανόμαστε αυτές τις εικόνες.
Η φωτογράφιση είναι ακαριαία. Η κάμερα φιξάρει ακόμα και στιγμιαίες, σχεδόν ανεπαίσθητες διαδικασίες. ¨Αρπάζοντας¨ τα μικρότερα ποσοστά του χρόνου, ο φωτογράφος συνεχώς αντιμετωπίζει το γεγονός, ότι η σύνθεση, που έχει δει, έχει ήδη διαλυθεί, χάθηκε στο άπειρο του χρόνου. Το αρχαίο ¨τα πάντα ρει¨ κανείς δεν το αισθάνεται τόσο έντονα όσο ένας φωτογράφος. Ο χρόνος γίνεται εχθρός, με τον οποίο κάθε φορά δίνεται μάχη για να σωθεί από την εξαφάνιση δυνατή εκφραστικότητα της ορατής πραγματικότητας. Ο φωτογράφος ¨αιχμαλωτίζει¨ τη στιγμή, η οποία αμέσως μετά βυθίζεται στο παρελθόν. Έχοντας αυτή την ικανότητα, τονίζει με όλα τα προσιτά μέσα την παροδικότητα των πάντων στη φύση. Έτσι, βλέπουμε τις ρυτίδες στο νερό, ωσάν ανατρίχιασμα, οι οποίες εξαφανίζονται στο αμέσως επόμενο λεπτό. Παρατηρούμε τη χαμογελαστή ηλιαχτίδα, η οποία απαλά αγγίζει το παγκάκι στο παρατηρητήριο, σαν να μας προσκαλεί να καθίσουμε και να απολαύσουμε τη Θέα και τη Γαλήνη.
Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το φως και το χρώμα. Τον φωτογράφο τον διακρίνει αίσθημα αρμονίας τόνων, χάριν στο οποίο οι φωτογραφίες του δείχνουν να ανασαίνουν. Τα κυρίαρχα χρώματα στο λεύκωμα είναι πράσινο και γαλάζιο, σύμβολα αναζωπύρωσης, ελπίδας, υγείας και πίστης σε εξέλιξη. Ο φωτογράφος υποτάσσει τη σύνθεση χρωμάτων στην έννοια κάθε φωτογραφίας. Μόνο ¨δουλεύοντας¨ σε γενική εκφραστικότητα και περιεχόμενο εικόνας, το χρώμα εκπληρεί τον πραγματικό του προορισμό στη φωτογραφία.
Πολλοί θαυμάζουν τη φύση, αλλά ελάχιστοι τη νιώθουν, σπάνια καταφέρνεις να έρθεις τόσο κοντά της για να αισθάνεσαι μέσα της τη δική σου ψυχή. Κάθε φωτογραφία του Παπακωνσταντίνου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ψυχής του, ψυχής πλούσιας, ανήσυχης, ευάλωτης, δημιουργικής… Είναι φωτογραφίες γεμάτες συναισθήματα, που ξυπνούν την επιθυμία να συμπάσχουμε με τον καλλιτέχνη, να αναπτύσσουμε το θέμα, να βλέπουμε τι είναι πίσω από την εικόνα. Ο φωτογράφος με μοναδική καλλιτεχνική ευαισθησία μας διδάσκει να αντιλαμβανόμαστε τον έξω κόσμο μέσα από τα μάτια της καρδιάς, να χρησιμοποιούμε όχι την εξωτερική, αλλά την εσωτερική μας όραση. Έτσι και η δική μας ψυχική κατάσταση, η αγάπη μας, η χαρά μας, η θλίψη μας έρχονται σε πλήρη αρμονία με ό,τι μας χαρίζει ο φωτογράφος. Και εμείς δεν διακρίνουμε πια τη φρεσκάδα του πρωινού και την καθαρότητα του ουρανού από το φως των αγαπημένων ματιών, τους γαλήνιους ήχους του δάσους από συλλογισμούς για τη ζωή, τα τραγούδια των πουλιών από το τραγούδι της δικής μας ψυχής. Καμία άλλη λέξη δεν μοιάζει να αξίζει να ειπωθεί πια. Καλό ταξίδι λοιπόν στον κόσμο της γαλήνης, της σιγουριάς και της ευστάθειας, στον κόσμο της γαλήνης, της χαράς και της ευτυχίας, στον κόσμο της γαλήνης, της δύναμης και της ευδαιμονίας.
Βικτώρια Α. Νεφερίδη
_________________________________________________
Κώστας Παπακωνστατίνου: «Λίμνη Πλαστήρα – Κυκλικά της Γαλήνης»
ISBN: 978-960-88141-7-2 – Διαστάσεις: 24×33 – Σελίδες: 112 – Τιμή: 35 ευρώ
Κεντρική διάθεση: Αθ. Χριστάκης Ιπποκράτους 10-12 – Εκδόσεις Οίτυλο
