Τα φυλλικά είναι υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Η ονομασία τους προήλθε από τη λέξη «φύλλο» (λατινικά folia: folate, folic acid), γιατί ανιχνεύτηκαν και απομονώθηκαν από φύλλα σπανακιού. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του το φυλλικό οξύ, αλλά το προσλαμβάνει από τις τροφές.
Τροφές πλούσιες σε φυλλικά είναι το συκώτι, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα όσπρια, το ρύζι, τα πορτοκάλια και οι σπόροι του σιταριού. Το φαλλικό οξύ καθώς και η βιταμίνη b12 αποτελούν πολύτιμα διατροφικά συστατικά, η έλλειψη των οποίων έχει σαν αποτέλεσμα ελαττωματική σύνθεση του DNA σε κύτταρα που πολλαπλασιάζονται.
H δράση του φυλλικού οξέος στην σύνθεση του DNA είναι αναντικατάστατη, γι’ αυτό και θα πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά η συνιστώμενη δόση με τη διατροφή μας ή και με συμπληρώματα διατροφής, όταν η δίαιτα δεν επαρκεί.
H έλλειψη φυλλικού οξέος έχει συσχετιστεί με επιπλοκές κατά την κύηση, όπως με την αύξηση των επιπέδων της ομοκυστεΐνης, (η οποία είναι παράγοντας κινδύνου για θρομβοεμβολικά επεισόδια), αποβολή, αποκόλληση πλακούντα, πρόωρο τοκετό αλλά και, κυρίως, ανατομικές ανωμαλίες στο έμβρυο.
Οι ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα συνιστούν σημαντικές δυσμορφίες του κρανίου, της σπονδυλικής στήλης και του νευρικού συστήματος. Οι πιο συνηθισμένες μορφές είναι η δισχιδής ράχη και η ανεγκεφαλία. Άλλες ανωμαλίες είναι η εγκεφαλοκήλη, η μηνιγγοκήλη, η κρανιοραχιοσχιστία.
Τελευταία, ενοχοποιείται η έλλειψη φυλλικού οξέος, πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και με άλλες συγγενείς ανωμαλίες της εμβρυϊκής διάπλασης, όπως το λαγώχειλο, την υπερωοσχιστία, συγγενείς δυσμορφίες της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων, του πυλωρικού μυός και του ουροποιητικού συστήματος.
Γι’ αυτό, ειδικότερα για τις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία συνίσταται η πρόσληψη φυλλικού οξέος ημερησίως από συμπληρώματα διατροφής ή εμπλουτισμένα τρόφιμα, ώστε να έχουν εξασφαλίσει υψηλά επίπεδα φυλλικού οξέος κατά τη στιγμή της σύλληψης.
Η ικανοποιητική ποσότητα φυλλικού οξέος στον οργανισμό έχει ιδιαίτερη σημασία κατά την έναρξη της εγκυμοσύνης, γιατί εξασφαλίζει την κανονική λειτουργία στο κλείσιμο του νευρικού σωλήνα που πραγματοποιείται μεταξύ 22ης και 30ης ημέρας μετά την εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα. Το φυλλικό οξύ αποτελεί το κλειδί στην πρόληψη της πρώτης εμφάνισης και επανεμφάνισης των ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα.
Γι’ αυτό και είναι σημαντικό για μια γυναίκα να γνωρίζει ότι η λήψη φυλλικού 1-3 μήνες πριν από τη σύλληψη και η συνέχισή της κατά το 1ο τρίμηνο της κύησης μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα.
Στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που προγραμματίζουν εγκυμοσύνη, η συνιστώμενη δόση φυλλικού οξέος για την πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα είναι τα 400μg ημερησίως, κατά προτίμηση σε συνδυασμό με συχνότερη και αφθονότερη κατανάλωση τροφίμων πλούσιων και σε άλλες βιταμίνες.
Τα σχετικά σκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν φυλλικό οξύ 5 mg σε κάθε χάπι, ποσότητα υπεραρκετή.
Θα ήθελα να τονίσω ότι οι Ελληνίδες δεν πρέπει να ανησυχούν πολύ, πρώτον γιατί στη χώρα μας υπάρχει αφθονία φυσικών πηγών φυλλικού οξέος και, δεύτερον, γιατί στη χώρα μας η συχνότητα εμφάνισης ανοικτών βλαβών νωτιαίου σωλήνα είναι υποδεκαπλάσια (1:2000) σε σύγκριση με τη συχνότητα σε αγγλοσαξονικές χώρες (1:200), όπου έγιναν οι μελέτες ανάγκης φυλλικού οξέος.
Φυλετική διαφορά!
Υπογράφει ο γυναικολόγος μαιευτήρας Γιάννης Πήχος
