Έλληνες στην Κριμαία: Η ζωή σήμερα, το πρόβλημα της βίζας και η ιστορία χιλιάδων ετών

Πώς είναι η ζωή των Ελλήνων στη Χερσόνησο; Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν; Πώς είναι η καθημερινότητα μετά το 2014 και την επανένωση με τη Ρωσία; Πώς διατηρούνται «ζωντανοί» οι δεσμοί με την Ελλάδα;

Ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και τη Θάλασσα του Αζόφ, η οποία προσφάτως αποτέλεσε «θέατρο» ενός ακόμη ρωσο-ουκρανικού επεισοδίου, ξεπροβάλλει η Χερσόνησος της Κριμαίας.

Παρότι βρίσκεται πλέον των 2.000 χιλιομέτρων βόρεια-βορειοανατολικά της Αθήνας, ο δεσμός με την Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από αειθαλής.

Οι Έλληνες της Κριμαίας, οι οποίοι με παρουσία σχεδόν 3.000 ετών στην περιοχή, δίνουν μεσογειακό τόνο στις παρυφές της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Η επανένωση με τη «μητέρα» Μόσχα έχει την ολόθερμη στήριξη της ελληνικής κοινότητας, η οποία υπό τη ρωσική σκέπη νιώθει ασφαλέστερη, ατενίζοντας το μέλλον με περίσσεια αισιοδοξία.

Το πρόβλημα της βίζας και η αδυναμία επίσκεψης στην Ελλάδα είναι κάτι το οποίο «σκορπά» στεναχώρια στον ελληνικό πληθυσμό, η οποία όμως, αντισταθμίζεται από την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στα δημόσια σχολεία.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης αποπειράται να εξηγήσει το πώς βρέθηκαν οι πολυμήχανοι και δραστήριοι Έλληνες σ’ αυτή την τόσο απομακρυσμένη από την Ελλάδα, περιοχή.

Σε μία από τις πρώτες αποφάσεις, μετά την επανένωση του 2014, ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, υπέγραψε το διάταγμα υπ’ αριθμόν 268, το οποίο προβλέπει μέτρα αποκατάστασης, κρατικής στήριξης και ανάπτυξης όλων των λαών της Κριμαίας, οι οποίοι είχαν εξοριστεί μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πρόκειται για Αρμένιους, Βούλγαρους, Γερμανούς, Τατάρους και φυσικά Έλληνες, οι οποίοι εκτοπίστηκαν κατά κύριο λόγο στο Ουζμπεκιστάν.

«Η Μόσχα έδωσε σαφές μήνυμα στους κατοίκους της Κριμαίας, ότι το ζήτημα της αποκατάστασης και της ανάπτυξης των πολιτισμών των απελαθέντων λαών, διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στη σταθερότητα της περιοχής» επισημαίνει ο Σωκράτης Λαζαρίδης.

Πολύ γρήγορα, δύο χρόνια αργότερα (σ.σ. 2016), η ρωσική κυβέρνηση αποφάσισε την ένταξη της ελληνικής γλώσσας στα σύστημα της δημόσιας εκπαίδευσης.

Μέσω ειδικού διατάγματος, τα παιδιά των Ελλήνων της Κριμαίας απέκτησαν τη δυνατότητα εκμάθησης της μητρικής τους γλώσσας, (δηλαδή της ελληνικής).

Η συγκεκριμένη απόφαση αφορά την ένταξη των ελληνικών ως δεύτερη ξένη γλώσσα στα προγράμματα σπουδών της μέσης εκπαίδευσης (σ.σ. όπως συμβαίνει με τα γερμανικά και τα γαλλικά στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας).

Ως αποτέλεσμα, στη Χερσόνησο της Κριμαίας, αυτή τη στιγμή, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται σε 13 σχολεία μέσης εκπαίδευσης, καθώς την έχουν επιλέξει περίπου 700 μαθητές. Μάλιστα, σε πέντε σχολεία αποτελεί μάθημα δεύτερης ξένης γλώσσας — τέσσερα εκ των οποίων στη Συμφερούπολη — ενώ στα υπόλοιπα η διδασκαλία είναι προαιρετική, ως συμπληρωματικό μάθημα.

Ταυτόχρονα, δεν θα πρέπει να λησμονηθούν και τα επιπλέον μαθήματα, τα οποία διεξάγονται σε κυριακάτικη βάση, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων των Ελληνικών Πολιτιστικών Συλλόγων της Χερσονήσου.

Μέσω της τηλεοπτικής ραδιοφωνικής εταιρείας «KPIM» εκπέμπουν δύο ελληνικά τηλεοπτικά προγράμματα, υπό την ονομασία «Ελπίδα» και «Ελπίδα+», στα οποία παρουσιάζεται η ζωή και η δράση των Ελλήνων της Κριμαίας και της υπόλοιπης Ρωσίας, αντίστοιχα.

Το μείζον πρόβλημα για τους Έλληνες της Κριμαίας δυστυχώς προέρχεται από την ίδια την Ελλάδα, η οποία θέτει εμπόδια στη δυνατότητα έκδοσης των απαιτούμενων ταξιδιωτικών εγγράφων και ως εκ τούτου, στην επίσκεψη στα πάτρια εδάφη.

«Οι Έλληνες της Κριμαίας, μην έχοντας δυνατότητα να συναντηθούν με τους συγγενείς τους στην Ελλάδα, ανησυχούν πολύ και έχουν στενοχωρηθεί με το γεγονός ότι η Ελλάδα αρνείται να χορηγήσει βίζες στους ιδίους και τα μέλη της οικογένειάς τους, ώστε να επισκεφθούν την ιστορική τους πατρίδα και να δουν τους συγγενείς τους» τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Λαζαρίδης.

Ποιος είναι ο λόγος; Η μη αναγνώριση της Κριμαίας ως έδαφος της Ρωσίας, καθώς στο πλαίσιο των αποφάσεων της Ε.Ε., η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει τη Χερσόνησο της Κριμαίας ως επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αντίθετα, εξακολουθεί να τη θεωρεί έδαφος της Ουκρανίας.

Ως εκ τούτου, οι ελληνικές υπηρεσίες θεωρούν ως αρμόδια αρχή για την έκδοση βίζας στους Έλληνες κατοίκους της Κριμαίας την ελληνική πρεσβεία στο Κίεβο και τις προξενικές αρχές στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα η ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα να δηλώνει αναρμόδια για την έκδοση των σχετικών ταξιδιωτικών εγγράφων.

«Ο λόγος που υποστηρίζεται ως επιχείρημα για να μη δοθούν άδειες στους Έλληνες, και όχι μόνο, είναι αυτή καθ’ αυτή, που είμαστε Έλληνες από την Κριμαία και τολμήσαμε να επιλέξουμε τη μοίρα μας» καταγγέλλει ο Έλληνας καθηγητής.

«Αναρωτιόμαστε λοιπόν, αυτές είναι οι αξίες του δημοκρατικού δυτικού κόσμου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ελλάδας, που υποστηρίζουν την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών» διερωτάται, μιλώντας στο Sputnik.

Όπως παραδέχεται πάντως, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ελληνικές προξενικές αρχές στη Ρωσία προχωρούν στην έκδοση της σχετικής βίζας κυρίως, για επαγγελματικούς σκοπούς. Πρόκειται δηλαδή, για καθηγητές και φοιτητές, οι οποίοι έχουν επίσημη πρόσκληση προκειμένου να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα και συνέδρια στην Ελλάδα.

Ο κ. Λαζαρίδης, ο οποίος διατελεί και αντιπρόεδρος της Περιφερειακής Εθνικο-πολιτιστικής Αυτονομίας των Ελλήνων της Δημοκρατίας της Κριμαίας «Ταυρίδα», αναφέρεται και στα προβλήματα που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι Έλληνες της Κριμαίας.

Ωστόσο, αυτά δεν είναι εθνικά ή «ελληνικά». «Πρόκειται για προβλήματα, τα οποία αφορούν σε όλα τα έθνη, όλες τις χώρες του κόσμου» επισημαίνει με νόημα, παραπέμποντας κατά κύριο λόγο, στην αύξηση των μισθών και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Το μείζον για τον ίδιο και τους υπόλοιπους Έλληνες, όμως, συνίσταται σε κάτι διαφορετικό. Και αυτό δεν είναι άλλο, από την ειρήνη. «Το σημαντικότερο είναι πως στην Κριμαία επικρατεί ηρεμία και ασφάλεια, δεν έχουμε πόλεμο» υπογραμμίζει με νόημα.

Και εξηγεί χαρακτηριστικά: «Η ζωή κυλά με φυσιολογικούς ρυθμούς, και έχουμε την πεποίθηση ότι αυτή θα βελτιωθεί από χρόνο σε χρόνο».

Κάτι το οποίο δεν θα ήταν καθόλου εγγυημένο, εφόσον η Χερσόνησος της Κριμαίας δεν είχε επανενωθεί με τη Ρωσία το 2014.

Με έκταση 27.000 τετραγωνικών μέτρων, η Κριμαία είναι χερσόνησος του βόρειου τμήματος της Μαύρης Θάλασσας, όπου στα ανατολικά της «απλώνεται» η Θάλασσα του Αζόφ.

Η Κριμαία, ή αλλιώς «Ταυρίδα», όπως είναι το αρχαιοελληνικό της όνομα, διαθέτει πληθυσμό περισσότερο από 2 εκατομμύρια.

Η παρουσία των Ελλήνων στην Κριμαία χρονολογείται από τον 8ο αιώνα π.Χ., όταν έμποροι και αγρότες της μικρασιατικής πόλης της Μιλήτου εποίκησαν στην περιοχή των βόρειων ακτών της Μαύρης Θάλασσας.

Μάλιστα, οι Έλληνες μετανάστες «βάφτισαν» αυτή τη «νέα» περιοχή ως Ταυρική, στην οποία — σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία — εστάλη η Ιφιγένεια, μετά τη διάσωσή της από τη Θεά Άρτεμις, προτού ο πατέρας της, Αγαμέμνων, τη θυσιάσει εν όψει της εκστρατείας στην Τροία.
Από την Αρχαϊκή Εποχή και έκτοτε, οι μεταναστευτικές ροές από την Ελλάδα και τα παράλια της Μικράς Ασίας ουδέποτ ανακόπηκαν, με τον ελληνισμό, ιδίως στην πόλη της Σεβαστούπολης, να διέρχεται συνεχείς περιόδους ακμής.

Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στην περιοχή της Κριμαίας — και κυρίως στις νότιες περιοχές — μετοίκησε μεγάλος αριθμός των λεγόμενων Ελληνόφωνων Ρωμαίων, αλλά και των Τουρκόφωνων Ορθόδοξων «Ουρούμ», γνωστοί και ως Γραικοτάταροι.

Πρόκειται για Έλληνες της περιοχής του Πόντου που μετανάστευσαν για διάφορους λόγους στη Χερσόνησο, από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως και τον 17ο αιώνα μ.Χ.

Η ακμή της ελληνικής κοινότητας της Κριμαίας υπολογίζεται στον 15ο-16ο αιώνα, όταν ο πληθυσμός της έφθασε τους 35.000. Ωστόσο, σταδιακά ο συγκεκριμένος αριθμός άρχισε να φθίνει, λόγω και της ανάπτυξης άλλων σημαντικών κέντρων του ελληνισμού, όπως η Οδησσός, η Μαριούπολη κ.α.
Σημαντικό πλήγμα στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής επέφεραν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και τα πρώτα Μεταπολεμικά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων περίπου 28.000 Έλληνες εκτοπίστηκαν στις χώρες της Κεντρικής Ασίας και κυρίως, στο Ουζμπεκιστάν.

Παρά τα προβλήματα, τα οποία έχουν «γεννηθεί» με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις και επηρεάζουν τη δυνατότητα επίσκεψης στη «μητέρα»-πατρίδα, οι Έλληνες της Κριμαίας δεν χάνουν την αισιοδοξία τους και ατενίζουν το μέλλον με ολοένα και μεγαλύτερη αισιοδοξία.

«Είμαστε αισιόδοξοι και πιστεύουμε ότι κάποτε οι κυρώσεις θα καταργηθούν και η Ελλάδα θα είναι πιο προσιτή και πιο κοντά μας» καταλήγει ο κ. Λαζαρίδης, απευθύνοντας για ακόμη μία φορά έκκληση στην Αθήνα και τις αρμόδιες αρχές του υπουργείου Εξωτερικών.

sputniknews.gr