Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Βρίσκεται παντού, από τρόφιμα έως βιοκαύσιμα – και προτιμάται για την ευελιξία, την ασφάλεια και τη βιώσιμη παραγωγή του. Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε, αλλά υπάρχει ένα συστατικό που περιέχεται σχεδόν σε όλα όσα χρησιμοποιούμε καθημερινά, από τα προμαγειρεμένα νουντλς μέχρι το παγωτό, το κραγιόν και τα απορρυπαντικα ρούχων. Το όνομά του; Φοινικέλαιο.
Πιο συγκεκριμένα, το φοινικέλαιο της Μαλαισίας. Η χώρα είναι ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς αυτού του ευρέως καταναλισκόμενου φυτικού ελαίου στον κόσμο, προμηθεύοντας διάφορες βιομηχανίες σε όλο τον κόσμο.
«Είναι το πιο ευέλικτο και ασφαλέστερο φυτικό έλαιο και, ως εκ τούτου, ένα από τα πιο ευρέως καταναλισκόμενα έλαια στην αγορά», λέει ο καθηγητής Tan Chin Ping, επιστήμονας τροφίμων που έχει αφιερώσει περισσότερες από δύο δεκαετίες στη μελέτη της ποιότητας, της ασφάλειας και της επεξεργασίας του φοινικέλαιου στη Μαλαισία.
Η κατανάλωση φοινικέλαιου έχει αυξηθεί ραγδαία τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Το 1980, η παγκόσμια ζήτηση ήταν περίπου 5 εκατομμύρια τόνοι ετησίως. Μέχρι το 2020, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί περισσότερο από 15 φορές σε πάνω από 79 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Ο Tan σημειώνει ότι το φοινικέλαιο αντιπροσωπεύει περίπου το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης φυτικών ελαίων, με τη Μαλαισία να το εξάγει σε σχεδόν 160 χώρες.
Η κατανάλωση φοινικέλαιου έχει αυξηθεί ραγδαία τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες
Το φοινικέλαιο βρίσκεται σε μια τεράστια γκάμα προϊόντων, από μαργαρίνη, κρέμα γάλακτος και αρτοσκευάσματα έως καλλυντικά, απορρυπαντικά και βιοκαύσιμα.
Ένα πιο ασφαλές και περισσότερο σταθερό λάδι
Ένας λόγος για τον οποίο το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται τόσο είναι η σταθερότητά του υπό θερμότητα. Η έρευνα του Tan επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο το λάδι αποδίδει στο μαγείρεμα σε υψηλή θερμοκρασία, όπως όταν χρησιμοποιείται για στιγμιαία νουντλς, πατατάκια και αρτοσκευάσματα.
«Σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες, πολλά φυτικά έλαια δημιουργουν επιβλαβή υποπροϊόντα ή δεν παραμένουν σταθερά», εξηγεί. «Τελικά χάνονται μερικά από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Ενώ το φοινικέλαιο είναι σχετικά πολύ σταθερό και αυτός είναι ο κύριος λόγος που χρησιμοποιείται σε κάθε είδους επεξεργασία υψηλής θερμοκρασίας, όπως το τηγάνισμα ή το ψήσιμο στο φούρνο».
Αυτή η σταθερότητα σε υψηλή θερμοκρασία όχι μόνο διατηρεί την ποιότητα του λαδιού, αλλά βοηθά επίσης στην παράταση της διάρκειας ζωής των τηγανητών τροφίμων, καθιστώντας το φοινικέλαιο μια προτιμώμενη επιλογή στην παραγωγή τροφίμων μεγάλης κλίμακας.
Φυσική ευελιξία
Το φοινικέλαιο είναι επίσης μια δημοφιλής επιλογή λόγω της μοναδικής φυσικής του σύνθεσης. Τα περισσότερα φυτικά έλαια είναι υγρά σε θερμοκρασία δωματίου, γεγονός που περιορίζει τη χρήση τους σε τρόφιμα που απαιτούν ένα στερεό λιπαρό συστατικό. Όμως το φοινικέλαιο είναι διαφορετικό. «Η ευελιξία του φοινικέλαιου οφείλεται κυρίως στη σύνθεσή του», εξηγεί ο Tan. «Έχει τόσο υγρά όσο και στερεά κλάσματα σε θερμοκρασία δωματίου, σε αντίθεση με άλλα είδη φυτικών ελαίων που δεν έχουν αυτή την ιδιότητα».
Αυτή η φυσική δομή σημαίνει ότι το φοινικέλαιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τρόφιμα όπως λουκάνικα, παγωτό και αρτοσκευάσματα χωρίς να χρειάζεται να υποστεί μερική υδρογόνωση – μια χημική διαδικασία που χρησιμοποιείται για τη μετατροπή άλλων φυτικών ελαίων σε στερεά, αλλά η οποία μπορεί επίσης να δημιουργήσει επιβλαβή (μερικώς) υδρογονωμένα λιπαρά.
Οι εκτάσεις με τα φοινικόδεντρα
Μια αποτελεσματική βιώσιμη επιλογή
Εν μέσω της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης για φυτικά έλαια – η κατανάλωση προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται κατά περίπου 3% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών – ο τρόπος με τον οποίο παράγεται το φοινικέλαιο έχει προσελκύσει αυστηρό έλεγχο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Tan, το φοινικέλαιο είναι μια από τις πιο αποδοτικές καλλιέργειες γης που διατίθενται. Παραγει έως και το 40% του παγκόσμιου φυτικού ελαίου, ενώ χρησιμοποιεί μόνο περίπου το 10% της συνολικής γης που φυτεύεται με φυτά παραγωγής ελαίων.
«Η βιομηχανία φοινικέλαιου της Μαλαισίας παράγει προϊόν υψηλής ποιότητας για να θρέψει τον συνεχώς αυξανόμενο παγκόσμιο πληθυσμό», προσθέτει ο Tan. «Και όταν μιλάμε για βιωσιμότητα, δεν μιλάμε μόνο για το περιβάλλον, αλλά εξετάζουμε και τη μακροπρόθεσμη κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα για την κοινωνία».
Το σύστημα πιστοποίησης βιώσιμου φοινικέλαιου της Μαλαισίας (MSPO) ορίζει αυστηρά περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα που απαιτούν από τους παραγωγούς να προστατεύουν τα δάση, να υποστηρίζουν τη δίκαιη εργασία και να χρησιμοποιούν τη γη υπεύθυνα.
Με το φοινικέλαιο να χρησιμοποιείται ευρέως στα τρόφιμα, την προσωπική φροντίδα, ακόμη και στα βιοκαύσιμα, ερευνητές όπως ο Tan πιστεύουν ότι οι πλήρεις δυνατότητές του δεν έχουν ακόμη ξεδιπλωθεί. «Μπορούμε να συνεχίσουμε να εξερευνούμε νέα συστατικά που προέρχονται από το φοινικέλαιο», λέει ο Tan. «Μπορούμε ακόμα να κάνουμε πολλές τροποποιήσεις, βελτιστοποιώντας τις διαδικασίες. Γι’ αυτό είναι ένα τόσο υπέροχο λάδι για να το δουλέψει κανείς».
Πηγή: South China Morning Post
