Για τη χαμηλή τιμή του πετρελαίου υπάρχει μια πολύ απλή εξήγηση: η προσφορά είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση. Σε πολλές περιοχές της Γης, η οικονομία αναπτύσσεται με βραδύτερους ρυθμούς και συνεπώς καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια.
Η σημαντική πτώση της τιμής του πετρελαίου έχει φέρει μεγάλους εξαγωγείς, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράν και η Ρωσία, σε πολύ δύσκολη θέσηΠαράλληλα, κυρίως στις ΗΠΑ, πρώτη καταναλώτρια ενέργειας στον κόσμο, έχουν ανοίξει νέες πηγές, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η προσφορά πετρελαίου. Επιτυγχάνεται με την εξόρυξη πετρελαίου μέσω της μεθόδου fracking, με την οποία αντλείται πετρέλαιο από πετρώματα σε μεγάλο βάθος.
Η σημαντική πτώση της τιμής του πετρελαίου έχει φέρει μεγάλους εξαγωγείς, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράν και η Ρωσία, σε πολύ δύσκολη θέση. Από την άλλη όμως, οι ΗΠΑ αυξάνουν το μερίδιό τους στην αγορά με τη βοήθεια της εν λόγω μεθόδου.
Η εξαιρετικά χαμηλή τιμή της βενζίνης (π.χ. λίγο παραπάνω από ένα ευρώ για ένα λίτρο βενζίνης σούπερ πληρώνουν οι οδηγοί αυτοκινήτων στη Βιέννη) οφείλεται στην ελεύθερη πτώση της τιμής του πετρελαίου, που μειώθηκε κατά το ήμισυ από το καλοκαίρι.
Η εξέλιξη αυτή, πάντως, δεν έδειξε να επηρεάζει τις αποφάσεις των πετρελαιοπαραγωγών χωρών. Η σύνοδος του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟPEC) αποφάσισε πριν από τρεις εβδομάδες στην αυστριακή πρωτεύουσα να διατηρήσει την παραγωγή πετρελαίου στα σημερινά επίπεδα.
Κλείνοντας τις εργασίες της συνόδου, ο γενικός γραμματέας του OPEC Ελ Μπαντρί ανακοίνωσε ότι «αποφασίσθηκε να διατηρηθεί το επίπεδο παραγωγής στα 30 εκατομμύρια βαρέλια για τους επόμενους έξι μήνες».
O OPEC διατήρησε το επίπεδο παραγωγής
Στο προοίμιο της συνόδου του OPEC, χώρες όπως η Βενεζουέλα και το Ιράν είχαν επιχειρήσει να επηρεάσουν τη Σαουδική Αραβία στην κατεύθυνση του περιορισμού της παραγωγής. Στόχος τους ήταν να αυξηθεί η τιμή του «μαύρου χρυσού» και κατ’ επέκταση τα κρατικά τους έσοδα.
Ωστόσο, οι Σαουδάραβες, οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς πετρελαίου στον κόσμο, ήταν αμετακίνητοι, με αποτέλεσμα την περαιτέρω μείωση της τιμής του πετρελαίου. Αυτό συμπαρέσυρε και το ρούβλι, καθώς το ρωσικό νόμισμα απώλεσε σημαντικό ποσοστό της αξίας του στην παγκόσμια αγορά συναλλάγματος.
Όπως εκτιμά ο Αυστριακός ειδικός σε θέματα πετρελαίου Γιοχάνες Μπενίνι, «η διένεξη γύρω από τη Συρία δρα ως καταλύτης, η οποία έχει βεβαίως σημασία αν λάβει κάποιος υπ’ όψιν τις εξελίξεις στο Ιράν και στη Ρωσία. Πρέπει να συνεκτιμηθεί στην αξιολόγηση της κατάστασης. Πιστεύω ότι σε αυτήν την περίπτωση οι Αμερικανοί και οι Σαουδάραβες στέκονται μαζί στη μία πλευρά και η Ρωσία με το Ιράν στην άλλη».
Η Σαουδική Αραβία δεν διακρίνει κάποιο συμφέρον στην ενίσχυση του Ιράν ως περιφερειακής δύναμης. Παράλληλα, επιθυμεί να χαλιναγωγήσει και τον ρωσικό ανταγωνισμό στο πεδίο του πετρελαίου. Οι δυτικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί προκαλούν και στις δύο αυτές χώρες πρόσθετες δυσχέρειες.
Ωστόσο, αυτή είναι μόνο η μισή αλήθεια, καθώς και η Σαουδική Αραβία έχει αρχίσει να αισθάνεται βαθμιαία τον ανταγωνισμό του πετρελαίου των ΗΠΑ, οι οποίες παράγουν με τη μέθοδο της σχιστολιθικής εξόρυξης (fracking) τόσο πολύ πετρέλαιο στην Αλάσκα, ώστε καλύπτουν πλήρως τις εγχώριες ανάγκες.
Όπως δήλωσε ο γ.γ. του οργανισμού Ελ Μπαντρί, το φθηνό πετρέλαιο είναι η απάντηση του OPEC στον αμερικανικό ανταγωνισμό.
Δεδομένου ότι το fracking είναι ακριβή μέθοδος εξόρυξης, η παραγωγή του πετρελαίου συμφέρει μόνον εφόσον η τιμή του διατηρείται σταθερή σε σχετικά υψηλά επίπεδα.
Όπως εκτίμησε ο υπουργός Πετρελαίου του Ιράν Μπιγιάν Ζαγκανέ μετά το πέρας της συνόδου του OPEC, «ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η απόφαση της διάσκεψης θα εκτοπίσει από την αγορά κάποιους αναποτελεσματικούς παραγωγούς. Ως εκ τούτου, η τιμή του πετρελαίου θα σταθεροποιηθεί και η κατάσταση θα βελτιωθεί».
Πάντως, ειδικοί του κλάδου εκτιμούν ότι η αναπτυξιακή ώθηση που προσφέρει σε ορισμένες χώρες το φθηνό πετρέλαιο θα μπορούσε μακροπρόθεσμα να αποσταθεροποιήσει άλλες περιοχές. Προάγγελο αυτής της εκτίμησης αποτελούν οι εξελίξεις στη Ρωσία, μία χώρα που βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
O Ρόμπερτ Μπέργκες, επικεφαλής οικονομολόγος για τις αναδυόμενες αγορές της Deutsche Bank Research στο Λονδίνο, επιλέγει το κλασικό επιχείρημα της αγοράς και της ζήτησης για να ερμηνεύσει το φαινόμενο. Κατά την άποψή του, δύο παράγοντες είναι σημαντικοί και πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν: οι ανησυχίες για την ασθενική πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας και μερικών αναδυόμενων χωρών καθώς και η υπερπροσφορά πετρελαίου στις αγορές, κυρίως λόγω των εξελίξεων στις ΗΠΑ με το σχιστολιθικό πετρέλαιο.
«Η χαμηλή τιμή πλήττει τη Ρωσία περισσότερο από τις κυρώσεις»
Στα μέσα Οκτωβρίου η Deutsche Bank Research δημοσίευσε μελέτη για τις επιπτώσεις που έχει η χαμηλή τιμή πετρελαίου στις σημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Μέρος της έρευνας αφιερώθηκε: ποια ποσότητα πετρελαίου χρειάζεται κάθε χώρα και σε ποια τιμή ώστε να χρηματοδοτήσει τον προϋπολογισμό της.
Η Ρωσία, για παράδειγμα, καλύπτει σε ποσοστό 45% το κρατικό της χρέος από την εξαγωγή ενέργειας. Η τιμή του φυσικού αερίου είναι συνδεμένη με του πετρελαίου. Κατά την έκθεση, η τιμή του πετρελαίου πρέπει να είναι τουλάχιστον 100 δολάρια το βαρέλι για να μπορεί η Ρωσία να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της. Η σημερινή τιμή είναι γύρω στα 80 δολάρια το βαρέλι.
Όπως υποστηρίζει ο Στέφαν Μάιστερ από τη γερμανική Εταιρεία Εξωτερικής Πολιτικής. «Ο ρωσικός προϋπολογισμός υποχρηματοδοτείται. Και υπό το πρίσμα των οικονομικών κυρώσεων της Δύσης και της μηδενικής ανάπτυξης που βιώνει η ρωσική οικονομία, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι ιδιαίτερα σοβαρό».
Ο Γερμανός εμπειρογνώμων σε θέματα Ρωσίας διατείνεται ακόμη ότι η χαμηλή τιμή του πετρελαίου είναι πιο οδυνηρή για τη χώρα από ό,τι οι κυρώσεις της Δύσης.
«Σύμπτωση συμφερόντων ΗΠΑ – Σ. Αραβίας»
Σύμφωνα με έκθεση του ρωσικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, η πτώση της τιμής πετρελαίου αποδίδεται σε συμφωνία των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία.
Η αλήθεια είναι ότι το Ριάντ δεν έδειξε διατεθειμένο να πάρει μέτρα σταθεροποίησης της τιμής, μειώνοντας τις ποσότητες εξόρυξης. Αντίθετα, από τον περασμένο Σεπτέμβριο ανέβασε τις ποσότητες παραγωγής.
Η Κίρστεν Βεστφάλεν από το Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική δίνει μια εξήγηση: «Το κόστος εξόρυξης είναι χαμηλό στη Σαουδική Αραβία και θα πρέπει να πούμε ότι η οικονομία της μπορεί να αντέξει περισσότερο από πολλές άλλες. Ναι μεν χρειάζεται ως βάση τα 90 με 95 δολάρια το βαρέλι, αλλά ο προϋπολογισμός της είναι ισοσκελισμένος, δεν έχει χρέη και έχει κάνει μεγάλες προμήθειες, που της δίνουν σημαντικά περιθώρια χρόνου. Σε άλλες χώρες η κατάσταση είναι πιο κρίσιμη».
Το ίδιο συμβαίνει στο Ιράν, τον αιώνιο αντίπαλο της Σαουδικής Αραβίας στον αγώνα για επιρροή στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η Τεχεράνη χρειάζεται άμεσα, λόγω των κυρώσεων από τη Δύση, έσοδα από το πετρέλαιο. Για να καλύψει τις ανάγκες της η τιμή του πετρελαίου πρέπει να φτάσει τα 125 δολάρια το βαρέλι. Για τον Ιρανό υπουργό Πετρελαίου Μπιγιάν Ζαγκανέ, φταίει το Ριάντ και η υπερπροσφορά πετρελαίου για την πτώση της τιμής του. Η χαμηλή τιμή του περιορίζει τα περιθώρια ελιγμών της Τεχεράνης στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Ευλογία για ορισμένες χώρες… κατάρα όμως για τις πετρελαιοπαραγωγές
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, ήδη από του χρόνου οι ΗΠΑ μπορεί να είναι σε θέση να αντλούν περισσότερο πετρέλαιο από όσο η Ρωσία και η Σουηδική Αραβία. Το αξιοσημείωτο είναι ότι, παρά τις γεωπολιτικές κρίσεις, όπως η ουκρανική, με τις κυρώσεις της Δύσης σε βάρος της Ρωσίας και την ενίσχυση της οργάνωσης Ισλαμικό Χαλιφάτο στη Συρία και στο Ιράκ, από το περασμένο καλοκαίρι έχει πέσει η τιμή πετρελαίου κατά 30%.
Για όσε χώρες δεν διαθέτουν δικές τους πετρελαιοπηγές αποτελεί ευλογία, όμως για τις πετρελαιοπαραγωγές η χαμηλή τιμή σημαίνει λιγότερα έσοδα.
Πληροφορίες από Deutsche Welle
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης
Διαβάστε επίσης:
Σαουδική Αραβία: Δεν θα μειωθεί η παραγωγή πετρελαίου
