Του Κώστα Μπετινάκη
Οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Χαλιφάτου είναι αποδιοπομπαίοι από τη διεθνή κοινότητα επειδή αποκεφαλίζουν τους θρησκευτικούς αντιπάλους τους. Οι απολυταρχικοί ηγέτες του οίκου Σαούντ όμως, είναι αποδεκτοί παρ΄ όλο που κι εκείνοι αποκεφαλίζουν τους θρησκευτικούς αντιπάλους τους.
Η θρησκευτική δήθεν διαμάχη που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και το Ιράν, κατά βάθος έχει τη βαριά οσμή του πετρελαίου.
Γεγονός είναι πως η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζει πλείστα εσωτερικά προβλήματα. Και όταν τα εσωτερικά προβλήματα οξύνονται σε μια χώρα, αναζητείται εξωτερικός εχθρός.
Αυτό φαίνεται να ισχύει και στη Σαουδική Αραβία. Η χαμηλή τιμή του πετρελαίου που έχει αποφασίσει το Ριάντ, προκαλεί όμως προβλήματα και στον OPEC.
Το 80% και πλέον των κρατικών εσόδων της Σαουδικής Αραβίας προέρχεται από το πετρέλαιο. Όμως επειδή η τιμή του πέφτει συνεχώς από τα μέσα του 2014, οι απώλειες σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών στο Ριάντ έχουν φτάσει στα 90 δις ευρώ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που σημειώνεται μια τόσο απότομη πτώση των κρατικών εισπράξεων και προφανώς δεν θα είναι και η τελευταία. Σε πέντε χρόνια τα κρατικά αποθέματα αναμένεται να έχουν εξαντληθεί, εάν δεν ληφθούν μέτρα μέχρι τότε. Η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έχει ήδη προειδοποιήσει ότι η κατάσταση οδηγεί αναπόφευκτα στη λήψη μέτρων. «Η ανάπτυξη πρέπει να έρθει από την ιδιωτική οικονομία και όχι τόσο από το δημόσιο τομέα» ήταν η συμβουλή της.
Οι οικονομικοί παράγοντες των χωρών του Κόλπου γνωρίζοντας πόσο δυσμενώς επηρεάζουν οι χαμηλές τιμές του μαύρου χρυσού που έχει επιβάλει η Σαουδική Αραβία την οικονομία του Ιράν, υποστηρίζουν ότι ο προϋπολογισμός του Ριάντ για το 2016 είναι βασισμένος σε τιμή ως και 29 δολάρια το βαρέλι. Κάτι που επιβεβαιώνεται κι από τους επενδυτές του Jadwa στην σαουδαραβική πρωτεύουσα.
Αλλά φυσικά, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου δεν επηρεάζουν δυσμενώς μόνο το Ιράν αλλά και τη Ρωσία. Έτσι η Μόσχα προθυμοποιήθηκε να μεσολαβήσει ώστε να τερματισθεί η διαμάχη Ριάντ-Τεχεράνης.
Οι σχολιαστές πάντως, επιμένουν ότι η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας, για διατήρηση της τιμής του πετρελαίου σε χαμηλά επίπεδα, βασίζεται σε «εντολές της Ουάσιγκτον». Επειδή οι αμερικανοί πολιτικοί γνωρίζουν ότι με τον τρόπο αυτό γονατίζουν την ρωσική οικονομία.
Επαναλαμβάνεται το πείραμα του 1985, όταν με τον ίδιο τρόπο είχαν γονατίσει την σοβιετική οικονομία καθώς η Μόσχα είχε εμπλακεί στον πόλεμο του Αφγανιστάν. Τότε η τιμή του πετρελαίου είχε πέσει στα 7 δολάρια το βαρέλι, τιμή που είναι αδιανόητο να εφαρμοσθεί φυσικά, σήμερα.
Ευθύνες στη Δύση
Η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν έχει σημάνει συναγερμό στη Δύση. Οι αναλυτές επιχειρούν τον εντοπισμό των αιτίων που οδήγησαν σε αυτήν την επικίνδυνη εξέλιξη.
Η συντηρητική γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung θεωρεί ότι «ο βασιλικός οίκος των Σαούντ δεν διαθέτει την τόλμη να αποξηράνει το έδαφος, από όπου κυοφορείται ιδεολογικά η τρομοκρατία, να θέσει εν αμφιβόλω τους Ουαχαμπίτες του Ισλάμ, από όπου αντλεί και τη νομιμοποίησή του», όπως επισημαίνει ο σχολιαστής της.
Η Tageszeitung του Βερολίνου αναδεικνύει τις ευθύνες των διεθνών εταίρων του Ριάντ και εκφράζει φόβους για ένα τέταρτο πόλεμο στον Περσικό.
«Υπό αυτήν την έννοια η Γερμανία, οι ΗΠΑ κι άλλοι εταίροι θα πρέπει να σταματήσουν τις εξαγωγές όπλων και άλλες μορφές βοήθειας, στρατιωτική, οικονομική, πολιτική, που θα μπορούσε να εκληφθεί από τη Σαουδική Αραβία ως ενθάρρυνση ή ακόμη και εγγύηση συνδρομής σε έναν πόλεμο κατά του Ιράν» υπογραμμίζει ο σχολιαστής της.
Το πετρέλαιο ως όπλο
Ιδιαίτερα μετά τον τερματισμό των κυρώσεων εναντίον της Τεχεράνης, κλιμακώνεται η διαμάχη ακόμη και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων του OPEC.
Οι ισχυροί Σαουδάραβες αρνούνται πεισματικά να μειώσουν τις ποσότητες εξόρυξης παρά τη συνεχιζόμενη πτώση της τιμής του πετρελαίου.
Αλλά με τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου δεν πλήττονται μόνο αόριστα οι άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Είναι σα να θέλουν να γονατίσουν τους νέους πετρελαιοπαραγωγούς από τις ΗΠΑ και να αχρηστεύσουν στην ουσία την ακριβή μέθοδο εξόρυξης fracking.
Γι αυτό και το Ιράν ζητά επιτακτικά να μειωθούν οι ποσότητες εξόρυξης ανάμεσα στα μέλη του OPEC που δημιουργούν μεγάλα πλεονάσματα στην αγορά.
Πριν τις κυρώσεις η παραγωγή της Τεχεράνης ήταν 4 εκατ. βαρέλια την ημέρα, τώρα θα ήταν πολύ περισσότερα, αλλά κάθε αύξηση θέτει υπό πίεση την τιμή του μαύρου χρυσού.
Το βαρύ πυροβολικό στον OPEC παραμένει η Σαουδική Αραβία που δεν θέλει μεν να ενδώσει σε ιρανικές πιέσεις, αλλά από την άλλη οι παρατεινόμενες χαμηλές τιμές της δημιουργεί μεγάλα προβλήματα. Η διαμάχη Ιράν-Σαουδικής Αραβίας απειλεί να αποσταθεροποιήσει και ολόκληρο το οικοδόμημα του OPEC.
Το Ιράν σταμάτησε τις εισαγωγές από τη Σ. Αραβία
Με την διακοπή των διπλωματικών σχέσεων Τεχεράνης-Ριάντ, το Ιράν διέκοψε και κάθε οικονομική σχέση με τη Σαουδική Αραβία.
Η απόφαση να διακοπούν οικονομικές σχέσεις με το Ριάντ, αποφασίσθηκε μετά από κυβερνητική σύσκεψη στην Τεχεράνη υπό τον πρόεδρο Χασάν Ρουχανί, όπως μετέδωσε το Reuters.
Για πολλούς αναλυτές των γεγονότων στη Μέση Ανατολή, η προοπτική ένοπλης σύγκρουσης Ιράν-Σαουδικής Αραβίας, «δεν θα προκαλούσε έκπληξη». Εδώ και πολλά χρόνια επικρατεί ψυχρός πόλεμος στις σχέσεις Σιιτών και Σουνιτών, που πήρε διαστάσεις θερμής σύγκρουσης στα αντίπαλα στρατόπεδα που διαμορφώθηκαν στο πολεμικό πεδίο της Συρίας. Διαμάχη που αναζωπύρωσε τα πάθη που πηγάζουν από το 632 μ.Χ. μετά τον θάνατο του προφήτη Μωάμεθ.
Η Σαουδική Αραβία, παρά το αυταρχικό καθεστώς, την αυστηρή εφαρμογή του ισλαμικού νόμου Σαρία και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατορθώνει να διατηρεί τις καλές σχέσεις της με τη Δύση, λόγω του πλούτου που διαθέτει αγοράζοντας άφθονα οπλικά συστήματα και άλλα καταναλωτικά αγαθά.
Χρειάστηκε να επισκεφθεί το Ριάντ ο πρόεδρος Ομπάμα, ώστε να καθησυχάσει τον οίκο των Σαούντ για τον τερματισμό της οικονομικής απομόνωσης του Ιράν.
Η χώρα που επί δεκαετίες θεωρείτο ως η πλέον σταθερή στη Μέση Ανατολή, γνωρίζει εσωτερική αναταραχή, με τους Σιίτες κατοίκους στις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της «στα κάγκελα» ώστε να έχει αναγκαστεί να καταφύγει σε απόπειρα εξαγωγής της κρίσης της.
Κι όπως έχει γράψει ο Αλμπέρ Καμύ, «άνθρωποι χωρίς ηθικούς φραγμούς είναι άγρια ζώα ελεύθερα στην κοινωνία». Με τις αναλογίες που αντιστοιχούν σε κράτη και κυβερνήσεις.
