HAARETZ – 6 Ιουνίου 2025
Ο Νετανιάχου στην ποινική του δίκη στο Περιφερειακό Δικαστήριο του Τελ Αβίβ τον περασμένο μήνα. Φωτογραφία: Hadas Parush
Μια ηχογραφημένη συνομιλία που μεταδόθηκε στο Israeli News την Τετάρτη 5/6, και δημοσιεύθηκε στο ισραηλινό Channel 13 News, αποκάλυψε πώς ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, διευθύνει τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς.
Σε ηχητικό ο Νετανιάχου είπε σε έναν ανώτερο υπερορθόδοξο ραβίνο ότι απέλυσε τον πρώην υπουργό Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ και πίεσε για την παραίτηση του αρχηγού του επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων Χερζλ Χαλεβί, μόνο και μόνο επειδή αποτελούσαν εμπόδιο στην επικύρωση ενός νομοσχεδίου που θα απέκλειε τους [περίπου 80.000] υπερορθόδοξους νέους από την στρατολόγηση στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις.
Κι αυτό, όχι επειδή θεωρούσε τους Γκάλαντ και Χαλεβί ως υπεύθυνους για τα σκάνδαλα της 7ης Οκτωβρίου, ή επειδή τον εμπόδιζαν στην ολοκληρωτική νίκη και την διάλυση της Χαμάς, αλλά για να μπορέσει να περάσει το νομοσχέδιο που αυτή τη στιγμή αν δεν περάσει, θέτει σε κίνδυνο τον συνασπισμό του.
Το Γραφείο του Πρωθυπουργού, το οποίο, ελλείψει των ανώτερων συμβούλων του, δυσκολεύεται να παρακολουθεί τα δικά του ψέματα, εξήγησε σε απάντηση ότι ο Νετανιάχου εννοούσε ότι ο Γκάλαντ και ο Χαλεβί παρενέβησαν στην ίδρυση νέων μονάδων Χαρέντιμ [υπερορθόδοξων] στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις και ως εκ τούτου δυσκόλεψαν την εξεύρεση λύσεων στην πολιτική κρίση που θ’ ακολουθούσε.
Αλλά στην πραγματικότητα ο Χαλεβί ήταν αυτός που, ως αρχηγός του επιτελείου, ίδρυσε τη νέα ταξιαρχία Χαρέντιμ, τους Χασμοναίους, και ξεκίνησε μια εκστρατεία στρατολόγησης μεταξύ των νεαρών Χαρεντίμ (μια προσπάθεια που έχει μέχρι στιγμής αποτύχει παταγωδώς λόγω της ελάχιστης προσέλευσης – αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία).
Το Σάββατο συμπληρώνονται 20 μήνες από τη σφαγή που διέπραξε η Χαμάς στις κοινότητες της δυτικής Νεγκέβ. Αν η κυβέρνηση κατάφερε να επιβιώσει τόσο καιρό μετά τη χειρότερη αποτυχία στην ιστορία της χώρας, φαίνεται ότι μια ακόμη ντροπιαστική ηχογράφηση, που αγγίζει τα όρια της ενοχοποίησης, δεν θα πυροδοτήσει ένα κύμα διαμαρτυρίας που θα αναγκάσει τον Νετανιάχου να φύγει.
Τίποτα δεν μπορεί να κλονίσει τους αφοσιωμένους ψηφοφόρους του – που σε κάθε περίπτωση παρακολουθούν το Channel 14, οι εκπομπές του οποίου του υπόσχονται απόλυτη νίκη. Όσο για το αντίπαλο στρατόπεδο, το οποίο αυτή τη στιγμή απολαμβάνει σταθερή πλειοψηφία σε όλες τις δημοσκοπήσεις, φαίνεται να έχει φτάσει στα όρια των δυνατοτήτων του να κινητοποιήσει διαδηλωτές.
Η «Νύχτα του Γενναίου» – όταν μάζες Ισραηλινών βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την απόλυση του υπουργού Άμυνας Γκάλαντ από τον Νετανιάχου – ήταν ένα μοναδικό γεγονός, πριν από περισσότερα από δύο χρόνια. Τώρα, με στρατιώτες να μάχονται και να σκοτώνονται στη Λωρίδα της Γάζας, ακόμη και πολλοί υποστηρικτές της αντιπολίτευσης δυσκολεύονται να εκφράσουν την οργή τους με τη μορφή διαδηλώσεων.
Εάν υπάρξει μια πολιτική κίνηση για πρόωρες εκλογές, αυτή θα προέλθει, από τον ίδιο τον συνασπισμό, και ίσως από τους ηλικιωμένους ραβίνους που ηγούνται των δύο κομμάτων των Haredi: του United Torah Judaism και του Shas. Κάτι αλλάζει εδώ, υπό το φως του ανταγωνισμού μεταξύ των ραβίνων για το ποιος μπορεί να επιδείξει τον μεγαλύτερο εξτρεμισμό και ζήλο, καθώς και της προσδοκίας τους ότι ο Νετανιάχου θα πετύχει επιτέλους την ψήφιση του σχεδίου νόμου περί απαλλαγής των νέων Χαρεντί από τη στράτευση. Ωστόσο, αυτό είναι ένα επίτευγμα που θα δυσκολευτεί να τους το προσφέρει, λόγω της σαφούς αντίθεσης πολλών από τους ψηφοφόρους του συνασπισμού του.
Ακόμα κι αν ο συνασπισμός επιβιώσει από την τρέχουσα κρίση, είναι δύσκολο να δούμε πώς θα τα καταφέρει στην επόμενη – την ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού του 2026. Επομένως, οι πρόωρες εκλογές, αυτό το φθινόπωρο ή στις αρχές του επόμενου έτους, φαίνονται σαν ένα πιθανό και μάλιστα αρκετά πιθανό σενάριο.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός και ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Χερζλ Χαλεβί σε τελετή μνήμης στο στρατιωτικό νεκροταφείο του όρους Χερζλ στην Ιερουσαλήμ, πέρυσι. Πίστωση: Abir Sultan/Reuters
Όταν ο Νετανιάχου μιλάει για την απομάκρυνση του Γκάλαντ και του Χαλεβί, πρέπει να έχουμε κατά νου τα δύο άτομα που τους αντικατέστησαν: τον υπουργό Άμυνας ο Ισραήλ Κατζ και τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων ο Εγιάλ Ζαμίρ.
Ο Ισραήλ Κατζ είναι ένα ανοιχτό βιβλίο: ένας πολιτικός του οποίου η θέση στο Υπουργείο Άμυνας και η προσωπική του ανέλιξη βασίζεται στην ικανοποίηση του αφεντικού του. Το Ισραήλ πιθανότατα δεν είχε ποτέ πριν έναν υπουργό Άμυνας που να παρευρίσκεται σε οικογενειακές εκδηλώσεις μελών της Κεντρικής Επιτροπής του Likud εν μέσω ενός αιματηρού πολέμου.
Ο Εγιάλ Ζαμίρ φαίνεται ότι έχει ήδη αποφασίσει με ποια πλευρά είναι. Χθες, η Γενική Εισαγγελέας Γκάλι Μπαχαράβ-Μιάρα ενέκρινε τα συμπεράσματα μιας συζήτησης με ανώτατα στελέχη των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, στο τέλος της οποίας αποφασίστηκε να εκδοθούν 50.000 προσκλήσεις επιστράτευσης σε νεαρούς Χαρεντίμ, επιπλέον των 24.000 που εκδόθηκαν τους τελευταίους μήνες. Στη συζήτηση, αποφασίστηκε επίσης να εξευρεθούν μέθοδοι επιβολής του νόμου εναντίον όσων αγνοούν τις ειδοποιήσεις στράτευσης.
Αυτή η κίνηση θα ρίξει περισσότερο λάδι στην πολιτική φωτιά. Αυτή την εβδομάδα ξέσπασε σάλος μεταξύ των Χαρεντίμ για τη σύλληψη ενός νεαρού Χαρεντίμ που δεν υπάκουσε σε εντολή επιστράτευσης. Μέχρι στιγμής, η Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων και η Στρατιωτική Αστυνομία ήταν πολύ προσεκτικές όσον αφορά την επιβολή του νόμου σε σημαντικό αριθμό Χαρεντίμ. Οι μαζικές συλλήψεις θα αναστατώσουν την πολιτική σκηνή, θα πυροδοτήσουν διαδηλώσεις – και θα γεμίσουν τις στρατιωτικές φυλακές με νέους ανθρώπους που κανείς δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει.
Ισραηλινοί αστυνομικοί διαλύουν υπερορθόδοξους διαδηλωτές κατά της στρατολόγησης στο Μπνέι Μπρακ του Ισραήλ την Πέμπτη. Πίστωση: Leo Correa/AP
Η ηγεσία των Χαρεντί, από την πλευρά της, ανησυχεί λιγότερο για ένα ακραίο σενάριο αυτού του είδους και ανησυχεί περισσότερο για μια πιο συγκεκριμένη συνέπεια της αγνόησης των διαταγών επιστράτευσης: την απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, πράγμα που σημαίνει ότι μερικές χιλιάδες νέοι Χαρεντίμ από εύπορες οικογένειες, και συνήθως εκείνοι που συνδέονται περισσότερο με την ηγεσία, τίθενται σε περιορισμό. Οι πολιτικοί και οι ραβίνοι βρίσκονται υπό πίεση να λύσουν το πρόβλημα. Αυτό είναι ένα άλλο στοιχείο της κρίσης, πέρα από τις γεμάτες πάθος διακηρύξεις ότι «προτιμούν τον θανάτου παρά την κατάταξη».
Οι απειλές των Χαρεντίμ ότι θα διαλύσουν τον συνασπισμό, προκαλώντας εκλογές, διατυπώνονται παρότι είναι σαφές ότι δεν θα υπάρξει ποτέ άλλη κυβέρνηση τόσο υποτακτική και υποχωρητική απέναντί τους όσο η σημερινή. Εν τω μεταξύ, η οργή των Χαρεντίμ στρέφεται εναντίον του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας της Βουλής (Κνεσέτ), βουλευτή Γιούλι Έντελσταϊν (Λικούντ). Ο Έντελσταϊν, που ως Πρόεδρος της Κνεσέτ το 2020 αγνόησε απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι υπάρχουν εμπόδια στις νομοθετικές προσπάθειες του συνασπισμού να προωθήσει το νομοσχέδιο περί φοροδιαφυγής, το οποίο, σε κάθε περίπτωση, είναι καταδικασμένο να αποτύχει με δεδομένη τη διάχυτη ατμόσφαιρα υποψιών.
Όλη η κρίση προκαλεί έντονη αηδία, όταν οι μάχιμοι συνεχίζουν να πεθαίνουν στη Γάζα και οι όμηροι να μαραζώνουν στις σήραγγές της. Αλλά φαίνεται ότι τίποτα απ’ αυτά δεν είναι σημαντικό ούτε για τον Νετανιάχου – που είναι βυθισμένος στη μάχη για την προσωπική του επιβίωση, αλλά ούτε για τους Χαρεντί συμμάχους του – αφού οι κηδείες στρατιωτών δεν αποτελούν μέρος της πραγματικότητάς τους ακόμη και σε καιρό πολέμου.
Σκόπιμη παραπληροφόρηση
«Από στρατηγική άποψη, το μεγαλύτερο πρόβλημα για το Ισραήλ είναι η αυξανόμενη ένταση μεταξύ των βασικών στόχων ασφαλείας του πολέμου και των εξελισσόμενων σχεδίων της κυβέρνησης για την επίτευξή τους», γράφει ο Ταξίαρχος (ε.α.) Assaf Orion σε άρθρο που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Foreign Affairs.
Ο Assaf Orion, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ και διεθνής συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσινγκτον, σημειώνει ότι στην καρδιά των δηλωμένων στόχων του πολέμου βρίσκονται η εξάλειψη της απειλής που θέτει η Χαμάς και η επιστροφή των ομήρων. Ωστόσο, γράφει, η πορεία του πολέμου διαμορφώνεται ολοένα και περισσότερο από τους στόχους των ακροδεξιών κομμάτων του συνασπισμού: η μόνιμη κατοχή της Λωρίδας της Γάζας, η ανοικοδόμηση των οικισμών και η εδραίωση της πλήρους ισραηλινής κυριαρχίας.
Πολίτες της Γάζας με πακέτα τροφίμων που παρέλαβαν από το κέντρο διανομής του Ανθρωπιστικού Ιδρύματος της Γάζας την περασμένη εβδομάδα. Πίστωση: Eyad Baba/AFP
Στο πεδίο, αυτές οι εξελίξεις προχωρούν σχετικά αργά, εν μέσω της συνεχούς κατεδάφισης των κτιρίων και υποδομών που εναπόμειναν στη Λωρίδα, της καθημερινής δολοφονίας δεκάδων Παλαιστινίων (στην πλειοψηφία τους άμαχοι) και του αδιεξόδου των διαπραγματεύσεων.
Πριν από περισσότερο από μία εβδομάδα, η Χαμάς απάντησε αρνητικά στο νέο σχέδιο που παρουσίασε ο απεσταλμένος του Προέδρου Τραμπ , Στιβ Γουίτκοφ, για μια συμφωνία δύο σταδίων. Η Ουάσινγκτον αντέδρασε έντονα και οι μεσολαβητές του Κατάρ φοβήθηκαν λίγο και έπεισαν υψηλόβαθμα στελέχη της Χαμάς να δηλώσουν ότι είναι ακόμα ανοιχτή η πόρτα για μια συμφωνία.
Από τότε, τίποτα δεν έχει συμβεί. Έχει περάσει άλλη μια εβδομάδα και οι όμηροι δεν είναι πιο κοντά στην επιστροφή τους στην πατρίδα τους από ό,τι ήταν πριν. Η μόνη αχτίδα φωτός ήρθε την Πέμπτη, όταν μια μονάδα των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων επέστρεψε από το Χαν Γιουνίς τις σορούς του Γκάντι και της Τζούντι Γουάινσταϊν-Χαγκάι. Το ζευγάρι δολοφονήθηκε στο Κιμπούτς Νιρ Οζ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και οι σοροί τους μεταφέρθηκαν στη Γάζα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 56 όμηροι στη Λωρίδα της Γάζας, εκ των οποίων μόνο 20 είναι ζωντανοί.
Ουσιαστικά, παρά τη συμφωνία που επέβαλε ο Τραμπ στις δύο πλευρές στα μέσα Ιανουαρίου 2025, η Χαμάς δεν έχει μετακινηθεί από τις θέσεις της από τις αρχές του 2024. Η οργάνωση συνεχίζει να εμμένει σε δύο βασικές απαιτήσεις: την πλήρη αποχώρηση των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων από τη Λωρίδα και τον τερματισμό του πολέμου. Η Χαμάς συμφώνησε να συνάψει μερική συμφωνία τον Ιανουάριο 2025 επειδή υπέθεσε ότι ο Τραμπ θα επέβαλε μια πλήρη συμφωνία στον Νετανιάχου.
Ο Υπουργός Εθνικής Ασφαλείας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ στην πορεία για την Ημέρα της Ιερουσαλήμ τον Μάιο του 2025. Πίστωση: Tomer Appelbaum
Τώρα, προκειμένου να αποδεχτεί μια ακόμη συμφωνία σε δύο στάδια, η Χαμάς απαιτεί αμερικανικές εγγυήσεις, τις οποίες δεν έχει ακόμη λάβει προς ικανοποίησή της – πόσο μάλλον επειδή ο Νετανιάχου λέει ρητά ότι θα ξαναρχίσει τις μάχες μετά το πρώτο στάδιο, όπως έκανε τον Μάρτιο. Οι ηγέτες της ισραηλινής ακροδεξιάς, ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ (του κόμματος Ότζμα Γιεχουντίτ) και ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς, απειλούν να διαλύσουν τον συνασπισμό εάν ο Νετανιάχου προχωρήσει ακόμη και μια μερική συμφωνία.
Η κυβέρνηση και, σε κάποιο βαθμό, ο στρατός συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι η στρατιωτική πίεση θα οδηγήσει στην επιστροφή των ομήρων. Η ιστορία για την ανθρωπιστική βοήθεια αλλάζει. Πριν από λίγους μήνες, η άποψη ήταν ότι η διακοπή των αποστολών βοήθειας θα δυσκόλευε τα πράγματα για την Χαμάς, θα της στερούσε έσοδα και θα την έφερνε πιο κοντά στην παράδοσή της. Τώρα, μετά την επιμονή του Τραμπ να αναλάβει μόνο το Ισραήλ την παροχή αγαθών για να αποτρέψει την πείνα στη Γάζα , παρουσιάζεται μια άλλη ιστορία: Ο τρόπος για να νικηθεί η Χαμάς είναι η διανομή αγαθών μέσω των Αμερικανών υπεργολάβων με τρόπο ώστε να παρακάμπτεται η οργάνωση.
Στην πράξη, η βαθιά εμπλοκή του Ισραήλ στο έργο της διανομής των αγαθών γίνεται εμφανής, παρά τις αρνήσεις της κυβέρνησης. Ένα ερευνητικό ρεπορτάζ στην Haaretz πριν από δύο εβδομάδες αποκάλυψε τους Ισραηλινούς επιχειρηματίες και γραφειοκράτες που εμπλέκονται, και την Τετάρτη ο Liel Kyzer από το Kan News – τον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα – ανέφερε ότι το κράτος χρηματοδοτεί έμμεσα τη μεταφορά της βοήθειας ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων σέκελ.
Και την Πέμπτη, ο βουλευτής Αβιγκντόρ Λίμπερμαν (επικεφαλής του κόμματος Yisrael Beiteinu), αποκάλυψε ότι το Ισραήλ εξοπλίζει κρυφά με καλάσνικοφ φυλετικές φατρίες στη Λωρίδα της Γάζας στο πλαίσιο των κινήσεων παράκαμψης της Χαμάς, επειδή, κατά τη δήλωση του Νετανιάχου «τι θα μπορούσε να πάει στραβά μ’ αυτό, τέλος πάντων;», (!) αποκάλυψη την οποία το γραφείο του Νετανιάχου δεν προσπάθησε καν να τη διαψεύσει.
Διαδηλωτής ντυμένος ως Μπενιαμίν Νετανιάχου διαμαρτύρεται κατά των φερόμενων δεσμών του Ισραηλινού πρωθυπουργού με το Κατάρ στο Τελ Αβίβ. Πίστωση: Tomer Appelbaum
Το χάσμα μεταξύ των δηλώσεων και των πράξεων του Νετανιάχου δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερο – εκτός, ίσως, από εκείνη τη φορά που ενέκρινε τη μεταφορά 30 εκατομμυρίων δολαρίων το μήνα από το Κατάρ στην κυβέρνηση της Χαμάς στη Γάζα.
Πολλή σκόπιμη παραπληροφόρηση διαδίδεται και από τις δύο πλευρές γύρω από τις επιχειρήσεις διανομής τροφίμων. Για τον Νετανιάχου και τους εκπροσώπους του, είναι σημαντικό να παρουσιαστεί η εξέλιξη τους ως στρατηγική επιτυχία, η οποία επίσης, φαινομενικά, εξασφαλίζει σύντομα μια νίκη επί της Χαμάς και για άλλη μια φορά επιρρίπτει την ευθύνη στον Χαλεβί και, σε κάποιο βαθμό, στον Ζαμίρ, οι οποίοι και οι δύο αντιτάχθηκαν στην επιχείρηση διανομής βοήθειας με την παράκαμψη της Χαμάς.
Πρόκειται για μια τεράστια επιχείρηση υλικοτεχνικής υποστήριξης που μαστίζεται από τρομερές δυσκολίες στη διανομή, ταραχές και λεηλασίες από πεινασμένους Παλαιστίνιους και βίαιη παρενόχληση από τη Χαμάς.
Τις τελευταίες ημέρες έχουν αναφερθεί δεκάδες νεκροί σε διάφορα περιστατικά με πυροβολισμούς γύρω από τα κέντρα διανομής της βοήθειας. Ντόπιοι Παλαιστίνιοι και διεθνείς οργανισμοί απέδωσαν τους πυροβολισμούς στο Ισραήλ. Ισραηλινοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένης της Μονάδας Εκπροσώπου Τύπου του Ισραηλινού Στρατού, το αρνήθηκαν, αλλά χωρίς παρέχουν λεπτομέρειες, στις περισσότερες περιπτώσεις.
Βλέπουμε μια αλλαγή στην πολιτική των Ισραηλινών εκπροσώπων: Η δολοφονία Παλαιστινίων αμάχων παρουσιάζεται ως μέρος των αναπόφευκτων συνεπειών του πολέμου και ο στρατός δεν είναι πρόθυμος να εξετάσει τα περιστατικά σε βάθος ή να παράσχει λεπτομέρειες σχετικά με αυτά (εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις).
- Σχόλιο. Η δολιότητα και η αναξιοπιστία του Νετανιάχου προηγούνται της δολοφονίας του Ράμπιν. Όπως ανέφερε ο Γιόσι Βέρτερ το 2020: «Η ζημιά που σχεδιάζει να προκαλέσει ο Νετανιάχου στο κράτος, τη δημοκρατία, το δικαστικό σύστημα και οτιδήποτε χτίστηκε εδώ και 70 χρόνια, προκειμένου να ξεφύγει από τη δικαιοσύνη – είναι σοβαρότερη και πιο τρομερή από όλα όσα μας συνέβησαν στον πιο δύσκολο πόλεμο».
