Όταν ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα επισκεφθεί την ερχόμενη εβδομάδα (στις 2 Απριλίου) το Λονδίνο, θα διαπιστώσει την απουσία μιας μεγάλης δύναμης από τη σύνοδο G20: της Ευρώπης.
Πέντε από τους 20 ηγέτες που θα παραστούν στη σύνοδο θα είναι Ευρωπαίοι, εκπροσωπώντας τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, την Ιταλία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το όλον θα είναι όμως λιγότερο από το άθροισμα των μερών. Θα υπάρχουν πολλοί Ευρωπαίοι, αλλά όχι Ευρώπη.
Ο Γκόρντον Μπράουν είπε αυτή την εβδομάδα στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ότι η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να ηγηθεί του πλανήτη στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων στην κρίση. Ακόμη κι αν αυτό είναι αλήθεια, γράφει στην Guardian ο Βρετανός ιστορικός Τίμοθι Γκάρτον Ας, η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από την παταγώδη αποτυχία της να βρει αυτές τις λύσεις.
Τόσο η Κίνα όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υιοθετήσει μαζικά οικονομικά πακέτα. Η Ευρώπη, αντίθετα, συνεισφέρει στο γεύμα με ψίχουλα.
Ο Γάλλος οικονομολόγος Νικολά Μπαβερέζ υπολόγισε ότι το οικονομικό πακέτο της Ευρώπης ισοδυναμεί με το 1,5% του ΑΕΠ, έναντι 12% για το πακέτο των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκτός του ότι συνεισφέρουν τόσο λίγο, οι Ευρωπαίοι επιδίδονται και σε δύο άλλες συνηθισμένες δραστηριότητες: τσακώνονται για το ποιος θα πάρει ποια ακριβώς ψίχουλα και τα βάζουν με την κακή Αμερική.
Ο Γερμανός οικονομολόγος Κρίστοφ Σμιτ για παράδειγμα, ένας από τους πέντε «σοφούς» που συμβουλεύουν τη γερμανική κυβέρνηση, κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι διογκώνουν το εθνικό τους χρέος και ότι μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του πληθωρισμού τυπώνοντας χρήματα. Η κριτική αυτή είναι ενδεχομένως σωστή – την ίδια στιγμή, όμως, η Γερμανία περιμένει από την Αμερική να ενισχύσει την εξαγωγική της βιομηχανία δαπανώντας αυτά τα επιπλέον δολάρια. Με άλλα λόγια, δαγκώνει το χέρι που την ταΐζει!
Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν αφορά ούτε καν όλους τους Ευρωπαίους. Η Γαλλία παραβιάζει ανοιχτά τους κανόνες ανταγωνιστικότητας στο εσωτερικό της ενιαίας αγοράς. Όσο για τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, έχουν αφεθεί στην τύχη τους. Το μόνο που κάνουν οι πλούσιοι συγγενείς τους είναι να παρεμβαίνουν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζητώντας να τους χορηγηθεί μεγαλύτερη βοήθεια.
Το ταξίδι του Ομπάμα, που θα συνεχιστεί στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ και στη συνέχεια στη σύνοδο ΕΕ-ΗΠΑ στην Πράγα, θα έχει επίσης ως αντικείμενο την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας. Αλλά, σε ό,τι αφορά τους τομείς αυτούς, το μοναδικό κεφάλαιο στο οποίο οι Ευρωπαίοι επιδεικνύουν κάποια ενότητα είναι το Ιράν.
Σε όλα τα υπόλοιπα ζητήματα που περιλαμβάνονται στην ατζέντα του Ομπάμα – Αφγανιστάν, Πακιστάν, σχέσεις με Ρωσία και Κίνα, πυρηνικά όπλα – δεν υπάρχει Ευρώπη. Υπάρχουν μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες.
Αντίθετα με τον προκάτοχό του, ο Ομπάμα είναι διατεθειμένος να συνεργαστεί με μια πιο ισχυρή, πιο ενωμένη Ευρώπη. Αλλά δεν μπορεί να συνεργαστεί βέβαια με κάτι που δεν υπάρχει.
Κοιτώντας προς τα πίσω, διαπιστώνει κανείς ότι η Ευρώπη έχει χάσει ένα μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας. Μιας δεκαετίας που ξεκίνησε με φιλόδοξα σχέδια για ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα και τελειώνει με την αγωνιώδη προσπάθεια να πειστούν οι Ιρλανδοί (και οι Τσέχοι) να ψηφίσουν την κατά πολύ συντηρητικότερη Συνθήκη της Λισαβώνας.
Αν είχαμε αξιοποιήσει τον μισό από τον χρόνο που δαπανήσαμε συζητώντας για να συντονίσουμε καλύτερα τη δράση μας, είναι σίγουρο ότι θα βρισκόμασταν σήμερα σε καλύτερη θέση.
Όλες οι χώρες-μέλη φέρουν ευθύνη γι’ αυτή την κατάσταση, όπως φέρει ευθύνη και η θεσμική ηγεσία των Βρυξελλών. Τη μεγαλύτερη ευθύνη απ’ όλους, όμως, φέρουν οι «τρεις μεγάλοι». Η Γαλλία, με το ΟΧΙ στην αρχική συνταγματική συνθήκη. Η Βρετανία, με την ευθυγράμμισή της με την Ουάσινγκτον. Και η Γερμανία, που δεν διστάζει πλέον να βάζει τα βραχυπρόθεσμα εθνικά της συμφέροντα πάνω από την Ευρώπη.
Το καινούργιο δεν είναι ότι η Γαλλία και η Βρετανία συμπεριφέρονται σαν τη Γαλλία και τη Βρετανία. Το καινούργιο είναι ότι η Γερμανία συμπεριφέρεται τώρα σαν τη Γαλλία και τη Βρετανία.Στον αστερισμό αυτό, ούτε οι Αμερικανοί ούτε οι Κινέζοι αντιμετωπίζουν την Ευρώπη ως ενιαίο εταίρο.
Το G20 δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα θεσμικό πλαίσιο για παγκόσμια συλλογική δράση. Για να δουλέψει ένα τέτοιο πλαίσιο χρειάζεται μια παρασκηνιακή στρατηγική συμμαχία μεταξύ των μεγάλων παικτών.
Τόσο στο Πεκίνο όσο και στην Ουάσινγκτον, όμως, ακούει κανείς όλο και περισσότερο G2 αντί για G20. Και G2 σημαίνει ΗΠΑ και Κίνα. Η Ευρώπη δεν περιλαμβάνεται στην εξίσωση…
