Έχουν ψυχή οι δήμιοι;
Ζοζέ Σαραμάγκου
Αρκεί μια δήθεν εμπιστευτική πληροφορία, μια ψευδοανακοίνωση, ένα παπαγάλισμα εν είδει εξαγγελίας ή, έστω, μια υφέρπουσα φημολογία, και οι αφελείς μάζες ευθύς δαμάζονται, οι αγορές μονομιάς «ανασαίνουν» και ο σφυγμομέτρης της θνήσκουσας ελπίδας αρχίζει και πάλι τον μονότονο κτύπο του. Ακόμη πιο δραστικές αποδεικνύονται οι υποκριτικές εκδηλώσεις και ρήσεις των απανταχού πολιτικών προσωπικοτήτων, οι οποίες καταφέρνουν να συμπαρασύρουν σε ανείπωτα επίπεδα ευφορίας και νιρβάνας τις λαϊκές μάζες. Κι αν προς ώρας τούτες οι καθ’ όλα προσβλητικές για την νοημοσύνη μας πρακτικές λειτουργούν ως βαλβίδα εκτόνωσης, το βέβαιο είναι ότι μακροπρόθεσμα δεν επαληθεύουν παρά την κοινή διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα δεν τολμά ένα βήμα εμπρός, ότι παραμένει στάσιμη, καταδικασμένη στον θάνατο της ακινησίας.
Ας το δεχθούμε έτσι απλά, ως γενικότερη αλήθεια των εικαστικών καιρών που ζούμε: ο θεατρινισμός είναι πλέον το όπιο των λαών. Όλα γίνονται και λέγονται για το θεαθήναι. Ο πόλεμος των εντυπώσεων ως διαρκής ενασχόληση των «ευλογημένων», που έχουν αντικαταστήσει την δράση με την ανίερη σημειολογία και τον ορθολογισμό με την φτηνή ψυχολογία των άλλων, των «καταραμένων», δεσπόζει σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και οικογενειακής μας ζωής.
Θύματα όλοι μας ενός άκρατου παραλογισμού, που θέλει ως τετελεσμένο και μάλιστα επιτυχώς ακόμη κι αυτό που ως απλή σκέψη πλανάται στον αέρα, αυτό που ως σχέδιο (θα έπρεπε να) τίθεται πρώτιστα σε κοινή βάσανο, σπεύδουμε να περισυλλέξουμε τους καρπούς μιας αβάσταχτης απραξίας. Μια δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου, και η χώρα μας κατακρημνίζεται στα βάραθρα της οικονομικής υποτέλειας. Μια αρνητική εκτίμηση κάποιου διεθνούς οίκου αξιολόγησης οικονομικών μεγεθών και πιστοληπτικής ικανότητας, και τα χρηματιστήρια ολισθαίνουν με αρνητικά πρόσημα-ρεκόρ. Ένας πολιτικαντισμός από τα χείλη του υπουργού, και τα οράματα σβήνουν σαν καμένες λυχνίες. Μια ευνοϊκή και αισιόδοξη παραδοξολογία από τον πρωθυπουργό, κι αυτομάτως σημαίνει ανάσταση!
Μόλις σήμερα γίναμε μάρτυρες μιας… αποκάλυψης! Τρεις αρχηγοί πολιτικών κομμάτων, υπό την σεβαστή «σκέπη» του προέδρου της ανύπαρκτης δημοκρατίας μας συναντήθηκαν για να θυμηθούν όλα τα δαιμόνια της δυστυχίας μας: την διαφθορά του πολιτικού κόσμου, τον άδικο εκλογικό μας νόμο, την ανήθικη ομπρέλα προστασίας των υπουργών και των βουλευτών, την βιασμένη αρχή της ισονομίας, την έκρυθμη οικονομική κατάσταση, την λαϊκή απαξίωση προς τους εκπροσώπους των θεσμών, την φτώχεια και την ανέχεια των εργαζομένων… Δεν υπάρχει κάτι πιο εξουθενωτικό, κάτι που να δοκιμάζει λιγότερο τα όρια των αντοχών και της υπομονής μας, από την εμφάνιση των αποτυχημένων ως τιμητών της τρέχουσας συγκυρίας. Τούτη η σολομώντεια υποκρισία είναι -μεταξύ άλλων- που τελικά χύνει λάδι στην φωτιά και ο κόσμος παίρνει αλαφιασμένος τους δρόμους. Εν μέσω τριακοσίων συζύγων και επτακοσίων παλλακίδων, ο Σολομώντας αρεσκόταν να καταφέρεται εναντίον της ακόλαστης και διεφθαρμένης διαβίωσης των αρχόντων και των κρατικών του λειτουργών. Σήμερα, εν μέσω λαϊκής οργής, οι πολιτικοί μας ηγήτορες ανακάλυπταν τα κακώς (υπ’ αυτούς) κείμενα.
Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν, εκτός όλων αυτών, οι μεσημβρινώς συσκεπτόμενοι μπόρεσαν να έχουν και λίγη από την γεύση της αηδίας που όλοι μας δοκιμάζουμε καθημερινά. Αν ένιωσαν την αλμύρα από τον ιδρώτα ενός λαού, που από τα χαράματα μέχρι το πρώτο νύχτωμα τρέχει αλαφιασμένος για μια κόρα ψωμιού. Δεν γνωρίζω αν, για να μιλήσεις για την αδικία, την εκμετάλλευση, την καταφρόνια και την φτώχεια, χρειάζεται να κρατάς ή να διαβάζεις σημειώσεις από δερματόδετα φάιλοφαξ. Αν πρέπει να συνοδεύεσαι από καλλίγραμμες γραμματείς και να επιβαίνεις σε πολυτελή τετράτροχα. Ένα μονάχα γνωρίζω: ότι υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ των δακρύων της συγκίνησης, που νιώθει ένας πρωθυπουργός όταν ακούει δίπλα του τον πρόωρα γερασμένο εργάτη να δηλώνει αφελώς πρόθυμος να θυσιάσει και τον μισθό του για να σωθεί η πατρίδα, και των δακρύων από τα δακρυγόνα των κατασταλτικών Αρχών.
Η αποχή της Αριστεράς από αυτό το κακόγουστο θεατρικό δρώμενο χαρακτηρίζεται από κάποιους ως η εν έτει 2010 «Βάρκιζα» των Ελλήνων κομμουνιστών. Μπορεί να είναι κι έτσι. Ωστόσο, η πολιτική ήττα της Αριστεράς και του ανύπαρκτου «υπαρκτού σοσιαλισμού» δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι αυτή δεν (πρέπει να) κατέχει μια δεσπόζουσα θέση στην καρδιά μας. Όταν ο δάσκαλος Ζοζέ Σαραμάγκου συμπεραίνει πικρά ότι «η Αριστερά δεν έχει την παραμικρή ιδέα σε ποιον κόσμο ζει», ασφαλώς δεν μπορεί να είναι ευτυχής. Μα ο καθένας μπορεί μέσα στην δυστυχία του να αισθάνεται ακέραια ευτυχής, που υπάρχουν έστω αυτοί οι ελάχιστοι που αρνούνται να συρθούν, να καταπατηθούν και να ευτελισθούν όπως ακριβώς οι επίορκοι αστικοδημοκράτες.
(Η Lazard Brothers Bank είναι ήδη εδώ. Λέτε να έχουμε κιόλας πεθάνει;)
