Όταν ο Albert Einstein έδινε με το έργο του «σάρκα και οστά» στην έννοια της σχετικότητας του χρόνου, δεν φανταζόταν, ίσως, ότι οι ιδέες του θα έβρισκαν θεωρητική εφαρμογή σε πεδία πέρα από αυτά που μπορούν να μετρήσουν οι νόμοι οι οποίοι διέπουν τη φυσική επιστήμη.
Ο χρόνος, λοιπόν, μοιάζει να «τρέχει» πολύ γρήγορα στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) από τα μέσα του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα, στο κατώφλι του 21ου.
Η εικόνα, που αποτελεί παραδοσιακά το πιο δυνατό μέσο επικοινωνίας, γνωρίζει σχεδόν καθημερινά αλματώδεις αλλαγές, ακολουθώντας τα αντίστοιχα «άλματα» των νέων τεχνολογιών.
Μία από αυτές τις αλλαγές προκαλεί συναισθήματα μελαγχολίας σε όσους μεγάλωσαν με μουτζούρες στα δάχτυλα από το μελάνι της εφημερίδας, καθώς την ξεφύλλιζαν για να δουν τις φωτογραφίες κάποιας ανταπόκρισης ή αποστολής σε μέρη μακρινά και συχνά επικίνδυνα.
Σε ποιον δεν εντυπώθηκε η φωτογραφία που τράβηξε στις 8 Ιουνίου του 1972 ο Nick Ut, διαπιστευμένος ρεπόρτερ του πρακτορείου Associated Press (AP) στον πόλεμο του Βιετνάμ, και έδειχνε τον τρόμο στα πρόσωπα των Βιετναμέζων, οι οποίοι έτρεχαν να σωθούν από τις βόμβες Ναπάλμ;
Τέτοια ήταν η δύναμη της συγκεκριμένης φωτογραφίας και ο αντίκτυπος στον αναγνώστη της εφημερίδας στην άλλη πλευρά του κόσμου, που έγινε ένα από τα πιο δυνατά χτυπήματα κατά του πολέμου, και σε συνδυασμό με άλλες αντίστοιχες φωτογραφίες αποτέλεσαν για πολλούς την αρχή του τέλους του.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το καμένο από τις βόμβες Ναπάλμ κοριτσάκι, στο κέντρο της φωτογραφίας αυτής, έγινε όχι μόνο αντιπολεμικό «σύμβολο», αλλά και πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO το Νοέμβριο του 1997.
Πρόκειται για την Καναδο-βιετναμέζα Phan Thị Kim Phúc, η οποία χρόνια μετά από την λήψη της φωτογραφίας είπε ότι θυμάται τα λόγια που φώναζε εκείνη τη σημαδιακή στιγμή: «Nong qua, nong qua» (Πολύ καυτό, πολύ καυτό).
Ποιος μπορεί επίσης να ξεχάσει την ιστορικότερη, ίσως, φωτογραφία του πολέμου του Βιετνάμ, που απαθανάτισε με την μηχανή του ο φωτορεπόρτερ Eddie Adams, επίσης του AP, με τον αρχηγό της τοπικής αστυνομίας, Nguyen Ngoc Loan, να προτείνει το όπλο του δευτερόλεπτα πριν εκτελέσει τον Βιετκόνγκ αιχμάλωτο, Nguyen Van Lem, την 1η Φεβρουαρίου του 1968;
Η λέξη «κλειδί» εδώ είναι ο φωτορεπόρτερ.
Ένα επάγγελμα, το οποίο σήμερα η ταχύτητα της μετάδοσης των ειδήσεων και της εικόνας από κάθε γωνία του πλανήτη το έχει κάνει ξεπερασμένο και δυσβάσταχτο για τον προϋπολογισμό ακόμα και των μεγαλύτερων εφημερίδων.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα της ριζικής αλλαγής στη διάδοση της εικόνας είναι η «ερασιτεχνική» κάλυψη των δραματικών συγκρούσεων, μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών, που ακολούθησαν την επανεκλογή του Mahmud Ahmadinejad στην προεδρία του Ιράν.
Εκεί, όπου οι ίδιοι οι διαδηλωτές έγιναν «ρεπόρτερ» διαθέτοντας μέσω του Διαδικτύου τις εικόνες των επεισοδίων, όπως τις απαθανάτισαν τα κινητά τους τηλέφωνα και οι ψηφιακές φωτογραφικές τους μηχανές.
Σε λίγες ημέρες θα διεξαχθεί στη Nότια Γαλλία το ετήσιο φεστιβάλ φωτορεπορτάζ «Visa pour l’ Image».
Αναπόφευκτα, πολλοί επισκέπτες θα αναρωτηθούν για πόσο ακόμη θα αντέξει το συγκεκριμένο επάγγελμα, το οποίο για πολλούς είναι λειτούργημα.
Σκέψεις, που ενισχύονται από την οικονομική κατάρρευση της ιδιοκτήτριας εταιρείας του φωτογραφικού πρακτορείου «Gamma», ίσως του σημαντικότερου πρακτορείου στον τομέα με περισσότερες από 33 εκατομμύρια μοναδικές φωτογραφίες στο αρχείο του.
Ένα αρχείο, που εάν η ιδιοκτήτρια εταιρεία, Eyedea Presse, δεν καταφέρει να ορθοποδήσει οικονομικά, κινδυνεύει ή να χαθεί, ή να αγοραστεί από τα σύγχρονα «μεγαθήρια» της φωτογραφίας, όπως η Getty Images και η Corbis, τα οποία θα έχουν πολύτιμο κέρδος από τη στιγμή που θα αποκτήσουν τα ψηφιακά δικαιώματα διάδοσης των φωτογραφιών στο Διαδίκτυο.
Ο Eddie Adams έγραψε στο περιοδικό «Times» ένα άρθρο το 2004 σχετικά με την «αθάνατη» φωτογραφία του, όπου ανέφερε:
«Ο αρχηγός της αστυνομίας σκότωσε τον Βιετκόνγκ με το όπλο του. Εγώ σκότωσα τον αρχηγό της αστυνομίας με την κάμερά μου».
Η «τέχνη» της φωτογραφίας, που επικοινωνεί τη δύναμη της εικόνας, είναι ανεξίτηλη στο πέρασμα του χρόνου, όσο γρήγορο και αν είναι αυτό από πάνω της.
Τα «εργαλεία» όμως που χρησιμοποιεί δεν έχουν την ίδια αντοχή στο χρόνο. Θα ισχύσει άραγε το ίδιο και με το επάγγελμα του φωτορεπόρτερ;
