Ρεσιτάλ Πιάνου Απόστολου Παληού
Σάββατο 23 Μαΐου 2015, στις 20.30
στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
(Πλατεία Αγ. Γεωργίου Καρύτση 8, Αθήνα)
Ο πολυβραβευμένος πιανίστας θα ερμηνεύσει τρία έργα του καταξιωμένου συνθέτη Θωμά Μπακαλάκου. Επίσης θα ερμηνεύσει το έργο του Νίκου Σκαλκώτα «Δεκαπέντε Μικρές Παραλλαγές», ως τιμή στο μέγιστο των Ελλήνων συνθετών. Παράλληλα, για πρώτη φορά στην Αθήνα θα παιχτεί το έργο ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ, αφιέρωμα στον Αντώνη Τρίτση.
Η συνεργασία του συνθέτη Θωμά Μπακαλάκου με τον διακεκριμένο πιανίστα Απόστολο Παληό ξεκίνησε με τη συμμετοχή του σολίστα στο σεξτέτο μουσικού συνόλου, που συνέστησε ο συνθέτης, με το οποίο παρουσίασε, για πρώτη φορά, τα πέντε έργα μουσικής δωματίου, της συλλογής ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΑΣΣΑΛΙΚΑ. Πρόκειται για κομμάτια χαρακτήρα, τα οποία ο συνθέτης προσδιορίζει με το δικό του όρο μουσικές νουβέλες. Οι ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΑΣΣΑΛΙΚΑ, είναι μία εκ των επτά, που περιλαμβάνονται στο έργο με τον γενικό τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.
Στο σεξτέτο συμμετείχαν και οι κορυφαίοι μουσικοί του κουαρτέτου εγχόρδων L’ anima, της Στέλλας Τσάνη (α΄ βιολί), Μπρουνίλντα-Ευγενία Μάλο (β΄ βιολί), Ελευθερία Τόγια (βιόλα), Λευκή Κολοβού (βιολοντσέλο). Στο κλαρινέτο ήταν ο Σπύρος Μουρίκης. Με το ίδιο σύνολο ο Θ. Μπακαλάκος θα παρουσιάσει σε περιοδεία επιλογή έργων από τις επτά συλλογές των ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.
Η συνεργασία δημιουργού και σολίστα συνεχίστηκε με την ηχογράφηση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών του έργου για πιάνο ΑΡΝΗ – ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ, μιας μουσικής νουβέλας διάρκειας 40 λεπτών, από τη συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ και του έργου ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ, από τη συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΑ.
Επιστέγασμα αυτής της συνεργασίας του Θωμά Μπακαλάκου με το σολίστα Απόστολο Παληό και ένας πρώτος σταθμός στους γενικότερους σχεδιασμούς των δύο καλλιτεχνών, αποτελεί το ρεσιτάλ πιάνου της 23ης Μαΐου στον «Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό». Το άκουσμα στο ρεσιτάλ, των δεκαπέντε παραλλαγών για πιάνο του Νίκου Σκαλκώτα, θα είναι για την απόδοση τιμής, προς τον μέγιστο Έλληνα συνθέτη.
Εξάλλου το έργο του Νίκου Σκαλκώτα κατέχει ξεχωριστή θέση στο ρεπερτόριο του Απόστολου Παληού, ενώ για το Θωμά Μπακαλάκο, ο διάσημος συνθέτης μας, αποτελεί όχι μόνο φωτεινό παράδειγμα, αλλά και αφετηρία για τη διατύπωση της δικής του μουσικής πρότασης, αποτέλεσμα της οποίας είναι και τα έργα που θα ακουστούν. Με την πρότασή του ο Θ. Μπακαλάκος την οποία τεκμηριώνει με τις επτά συλλογές έργων μουσικής δωματίου, με το γενικό τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, δεν επιχειρεί να δώσει κάποιες νέες ενορχηστρώσεις δημοτικών τραγουδιών, όπως άριστα το πέτυχε ο Ν. Σκαλκώτας. Επιχειρεί αξιοποιώντας τα μουσικά υλικά ενός δημοτικού τραγουδιού, με την μέθοδο της δημιουργικής αφομοίωσης, να συνθέσει ένα νέο και πρωτότυπο, κάθε φορά, έργο σύγχρονης ελληνικής μουσικής δωματίου, το οποίο φέρει τον ίδιο τίτλο με το αντίστοιχο δημοτικό τραγούδι του, οποίου τα μουσικά υλικά αξιοποιεί ο συνθέτης, με σύγχρονη μουσική σκέψη.
Εμπνεόμενος και από τη λειτουργικότητα των δημοτικών τραγουδιών στον απλό λαό, όταν τα τραγουδά ή όταν τα χορεύει, ο Θ. Μπακαλάκος συνθέτει νέα έργα, τα οποία προφανώς έχουν έντονα και αδρά ελληνικά χαρακτηριστικά. Είναι έργα που μπορούν να επιλεγούν και να μπουν στο ρεπερτόριο, τόσο ελληνικών μουσικών συνόλων λόγιας μουσικής, όσο και ξένων. Έργα που μπορούν να περάσουν και στον απλό λαό και να αποτελέσουν τη γέφυρα για να εξοικειωθεί με την έντεχνη και κλασική μουσική, ακόμη και ένας απλός, αλλά άδολος ακροατής. Είναι μια προσπάθεια του συνθέτη για να έρθουν σε επαφή και οι απλοί άνθρωποι με την έντεχνη μουσική, την κλασική μουσική για να ζήσουν και αυτοί τα υπέροχα μουσικά ταξίδια, τα οποία στερήθηκαν, γιατί τις περισσότερες φορές, οι κρατούντες στα μουσικά πράγματα της πατρίδας μας, καταδικάζουν τον απλό ακροατή και τον αναγκάζουν να αισθάνεται άνετα, μόνο ανάμεσα στις συμπληγάδες του άκρατου λαϊκισμού και του κραυγαλέου φολκλόρ, εκεί όπου και η έντεχνη και η κλασική μουσική, ελληνική και ξένη, ασφυκτιούν.
Όλα τα έργα στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, όπως και τα δύο αντιπροσωπευτικά στο ρεσιτάλ, είναι κομμάτια χαρακτήρα, είναι μουσικές νουβέλες αφηγηματικού χαρακτήρα με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες απλών ανθρώπων. Με τα έργα αυτά ο συνθέτης αφηγείται φανταστικές ιστορίες ανθρώπων, μπροστά από τα μάτια των οποίων περνάει, ένας κόσμος ολόκληρος, η ζωή τους ολόκληρη, στο λίγο χρόνο που κρατάει ο χορός και το τραγούδισμα ενός δημοτικού τραγουδιού, στιγμές μεγάλης έντασης και συναισθηματικής φόρτισης.
Το τρίτο έργο του ρεσιτάλ, ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ, διάρκειας είκοσι λεπτών σε τέσσερα μέρη, είναι και αυτό κομμάτι χαρακτήρα, από τον κύκλο έργων «Συμφωνικά Ποιήματα». Είναι εμπνευσμένο από κείμενα που αναφέρονται στη ζωή και το έργο του Αντώνη Τρίτση, αλλά και από εντυπώσεις του ίδιου του συνθέτη, μέσα από τη γνωριμία του με τον άνδρα.
Το πρόγραμμα του ρεσιτάλ παίχτηκε στις 10 Μαΐου στην Καρδίτσα, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ξενοδοχείου Thessalikon Grand και την επομένη μέρα για τους μαθητές, με ελεύθερη είσοδο, ύστερα από αίτημα των διευθυντών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα έργα ενθουσίασαν το κοινό και τους μαθητές.
Το ρεσιτάλ πιάνου διοργανώνει το Τονικό ωδείο.
Η δομή του προγράμματος είναι:
Πρώτο μέρος
• ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ Θωμά Μπακαλάκου.
Από τον κύκλο έργων Συμφωνικά ποιήματα.
• ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΜΙΚΡΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ Νίκου Σκαλκώτα.
• ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ Θωμά Μπακαλάκου.
Μουσική νουβέλα από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Δωδεκανησιακά».
Δεύτερο μέρος
• ΑΡΝΗ Θωμά Μπακαλάκου.
Μουσική νουβέλα από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά».
Βιογραφικό σημείωμα του συνθέτη
Ο Θωμάς Μπακαλάκος γεννήθηκε στην Κυψέλη Καρδίτσας το 1948.
Σπούδασε μουσική στα ωδεία Ελληνικο, Έρευνα και μαθηματικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών.
Τα κύρια μέσα διεύρυνσης των μουσικών γνώσεών του, σε όλα τα μουσικά συστήματα, ήταν και είναι η μελέτη της παρτιτούρας των έργων μεγάλων σύγχρονων και παλαιοτέρων Ελλήνων και ξένων συνθετών, η συνεχής έρευνα στη σύνθεση, αλλά και η παρακολούθηση όλων των σύγχρονων τάσεων και εξελίξεων στη μουσική.
Στο χώρο της λόγιας μουσικής έγραψε έργα για μεγάλα συμφωνικά σύνολα αλλά και για μικρότερα και μερικά για σόλο όργανο. Μεταξύ των άλλων έργων που συνέθεσε είναι τα ορατόρια ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ και Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, μελοποίηση των δύο περίφημων κειμένων του πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη και του κειμένου περί αγάπης του Αποστόλου Παύλου αντιστοίχως. Είναι η όπερα «ΘΕΤΙΔΟΣ ΑΧΙΛΛΕΥΣ» σε λιμπρέτο του ποιητή Πάνου Κυπαρίσση και τα έργα «ΘΗΣΕΑΣ» για βιολοντσέλο και κόντρα μπάσο καθώς και το έργο «ΕΛΕΝΗ», για ορχήστρα εγχόρδων και φωνή σε ποίηση του ιδίου, το τελευταίο έργο παίχτηκε από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, δύο καντάτες σε ποίηση Σεφέρη και Βάρναλη, ένα κοντσέρτο για κλασική κιθάρα και συμφωνική ορχήστρα, ένα κουαρτέτο για κιθάρες, άλλα έργα για κλασική κιθάρα και πολλά για σόλο όργανα. Επίσης συνέθεσε δύο έργα μεγάλης διάρκειας για πιάνο και φωνή το ένα σε ποίηση Ηλία Γκρή και ρήσεις του Εφέσιου φιλόσοφου Ηράκλειτου και το δεύτερο για πιάνο με τον τίτλο «ΑΡΝΗ». Ένα έργο προγραμματικής μουσικής, με θέμα την εγκατάσταση των Θεσσαλών, λίγο μετά τον τρωικό πόλεμο στην ομώνυμη περιοχή και την εξάπλωσή τους, στη συνέχεια, σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Την ηχογράφηση καθώς και την παρτιτούρα του έργου εξέδωσε ο Δήμος Καρδίτσας.
Συνέθεσε επίσης πολλά έργα μουσικής δωματίου, τα περισσότερα περιλαμβάνονται στις επτά συλλογές με το γενικό τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, μία εκ των οποίων είναι η συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η ΑΡΝΗ. Συνέθεσε επίσης έργα σύγχρονης μουσικής για πνευστά όπως ένα κουιντέτο Τούμπες, ένα έργο για οτέτο χάλκινων πνευστών και κρουστά και άλλα. Τα έργα στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ αποτελούν την εμπροσθοφυλακή της νέας μουσικής του πρότασης. Η σύνθεσή τους βασίζεται στην αξιοποίηση μουσικών στοιχείων δημοτικών μας τραγουδιών, με σύγχρονη μουσική σκέψη και δείχνουν ένα νέο τρόπο δημιουργικής αφομοίωσης της δημοτικής μας μουσικής παράδοσης. Οι ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ, όπως και τα περισσότερα έργα του, είναι μεταμοντέρνας τεχνοτροπίας, ως αποτέλεσμα μιας δικής του τεχνικής σύνθεσης, ώστε να αξιοποιούνται τα μουσικά συστήματα ως εργαλεία έκφρασης και όχι ως χαρακώματα αντιπαράθεσης των οπαδών τους, καθώς ο συνθέτης πρέπει να είναι δημιουργός και όχι οπαδός.
Τρία έργα του συνθέτη από το χώρο της λόγιας μουσικής κυκλοφόρησαν σε δίσκο, με τον τίτλο THOMAS BAKALAKOS THREE PIECES FOR STRING QUARTET. Ηχογραφήθηκαν από το περίφημο NEW HELLENIC QUARTET του Γιώργου Δεμερτζή.
Έργα του έχουν τραγουδήσει κορυφαίοι σολίστες της λυρικής σκηνής όπως Μάρθα Αράπη, Λυδία Αγγελοπούλου, Σταμάτης Μπερής, Παντελής Ψύχας, Ζάχος Τερζάκης, Χρίστος Κεχρής, Ηλίας Ρόδης, Σοφία Μάλαμα, Βανέσα Καλκάνη, Τζων Μοδινός και άλλοι. Έργα του έχουν διευθύνει οι αρχιμουσικοί: Βύρων Φιδετζής, Γιώργος Βράνος, Ελευθέριος Καλκάνης, Άλκης Παναγιωτόπουλος, Ιάκωβος Κονιτόπουλος, Νίκος Χαλιάσας, ο μαέστρος της Φιλαρμονικής του Δήμου Αθηναίων Δημήτρης Μίχας και άλλοι.
Έγραψε μουσική για θέατρο, κινηματογράφο, ντοκιμαντέρ και για ραδιοτηλεοπτικές παραγωγές, με χαρακτηριστική την πρώτη τηλεοπτική παραγωγή το 1982, για το Κιλελέρ και το αγροτικό κίνημα. Έδωσε πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι εισηγητής μιας νέας μεθόδου μουσικής σημειογραφίας μέσω Αριθμητικής Μουσικής Παράστασης, με τη χρήση μόνο των αριθμών και τις τέσσερις πράξεις της Αριθμητικής, την οποία παρουσίασε σε επιστημονικό συνέδριο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Είναι Ιδρυτής του διαγωνιστικού «Πανελλήνιου Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου» σύγχρονης μουσικής. Ως πρόεδρος της κριτικής επιτροπής και του Φεστιβάλ, πέτυχε τη διοργάνωσή του από το 2003, επί επτά συνεχή έτη. Τα έργα κάθε Φεστιβάλ εκδίδονταν σε βιβλίο και δίδονται δωρεάν στους συνθέτες, μουσικά ιδρύματα, τελειόφοιτους σύνθεσης των Πανεπιστημίων και σε όλες τις βιβλιοθήκες των πρεσβειών μας στην Ευρώπη. Στην κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ συμμετείχαν οι κορυφαίες προσωπικότητες της μουσικής στην πατρίδα μας, όπως Βύρων Φιδετζής, Δημήτρης Αγραφιώτης, Ιωσήφ Παπαδάτος, Άλκης Παναγιωτόπουλος, Εύη Νίκα- Σαμψών, Νίκος Φυλαχτός, Μιχάλης Τραυλός, ενώ το Φεστιβάλ μας υποστήριξαν πλήθος άλλων προσωπικοτήτων όπως ο Θόδωρος Αντωνίου, ο αείμνηστος Μιχάλης Αδάμης και άλλοι. Στους σκοπούς του Φεστιβάλ ήταν και η προσπάθεια ίδρυσης μουσικής βιβλιοθήκης σε κάθε Δήμο, ως μέσον καταγραφής, ενθάρρυνσης και ανάδειξης των μουσικών δημιουργικών δυνάμεων κάθε περιοχής. Για το σκοπό αυτό εργάζεται σήμερα μια κίνηση δημιουργών στην οποία επικεφαλής είναι ο συνθέτης.
Εργάστηκε για τον πολιτισμό και ως αιρετός στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ήταν μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού της ΚΕΔΚΕ.
Το ορατόριο ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ είναι φόρος τιμής του συνθέτη, στην ελληνική φιλοσοφία. Θέλησε με τη μουσική του να αναδείξει ακόμα περισσότερο τις ιπποκρατικές αρχές και τα μηνύματα του ιπποκράτειου όρκου. Μηνύματα πανανθρώπινα, αιώνια. Μηνύματα επαγγελματικής συνείδησης και ψυχικού κάλους. Μελοποίησε τον όρκο στην Ιωνική διάλεκτο, όπως μας τον παρέδωσε ο Ιπποκράτης. Την ιδέα της μελοποίησης είχε ο πρόεδρος του ομίλου καθηγητής ιατρικής στο πανεπιστήμιο Αθηνών, Σακελάρης Καρπάθιος.
Το έργο σε πρώτη παρουσίαση ακούστηκε στο Ηρώδειο το 2001, με διευθυντή ορχήστρας τον εθνικό μας μαέστρο Βύρωνα Φιδετζή, και ερμηνευτές κορυφαίους σολίστες. Το υπουργείο πολιτισμού της Αιγύπτου, με επιστολή του έκανε γνωστό στο συνθέτη ότι το ορατόριο επιλέχτηκε να παιχτεί από την κρατική Ορχήστρα του Κάιρου. Το έργο επιλέχτηκε και από την ορχήστρα της Φλωρεντίας των ΗΠΑ. Απόσπασμα του έργου ακούστηκε σε εκπομπή του CNN.
