Η Ανεξάρτητη Επιτροπή για τις Προοπτικές Διαχείρισης Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου στην Ελλάδα, υπό τον συντονισμό του διευθυντή του Global Fire Monitoring Center (GFMC) καθηγητή Dr. Johann Georg Goldammer, ολοκλήρωσε τις εργασίες της που είχαν σκοπό να διερευνήσει τα βαθύτερα αίτια που έχουν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας με έντονη συμπεριφορά και καταστροφικά αποτελέσματα.
Η Επιτροπή ανέλυσε τα στοιχεία που διαμόρφωσαν την κατάσταση στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες, εντόπισε προβλήματα και καταστάσεις που οδήγησαν σε όξυνση της συμπεριφοράς των πυρκαγιών και σε μειωμένη αποτελεσματικότητα του συστήματος προστασίας από τις πυρκαγιές και κατέληξε σε ένα πλαίσιο προτάσεων που θεωρεί ότι μπορεί να βελτιώσουν τα αποτελέσματα του συντονισμού και της διαχείρισης των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου στο μέλλον.
Τα συμπεράσματα της Επιτροπής περιλαμβάνουν μια σειρά ρεαλιστικών πολιτικών και μέτρων αναδιοργάνωσης του υπάρχοντος συστήματος και έχουν καταγραφεί σε έκθεση που παραδόθηκε την Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου στον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Βουλής, τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και Αρχηγούς ή εκπροσώπους των κομμάτων της ελάσσονος αντιπολίτευσης με σκοπό την ενημέρωση του συνόλου των εκπροσώπων του εκλογικού Σώματος στο Κοινοβούλιο.
Γιατί καιγόμαστε
Ακολουθούν τα συμπεράσματα για τα βαθύτερα αίτια των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
«Παρότι, όπως αναφέρθηκε αναλυτικά παραπάνω, υπάρχει μια σειρά από περισσότερο ή λιγότερο προφανή αίτια για την κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα σαν βαθύτερα αίτια για το πρόβλημα μπορούν να θεωρηθούν»:
1. Η απουσία ενός εθνικού επιστημονικού, συντονιστικού φορέα για τον σχεδιασμό πολιτικής και στρατηγικής για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές ο οποίος να συνδέεται με την επιχειρησιακή πράξη.
2. Η έλλειψη ενιαίου Εθνικού Σχεδίου Προστασίας από τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου το οποίο να ολοκληρώνει τις αρμοδιότητες και το ρόλο όλων των εμπλεκόμενων φορέων στα θέματα της διαχείρισης των πυρκαγιών.
3. Η διάσπαση του ολοκληρωμένου σχεδιασμού της διαχείρισης των πυρκαγιών σε απομονωμένες και ασύνδετες δράσεις είτε πρόληψης είτε καταστολής, δημιουργώντας συντεχνιακά και υπηρεσιακά σιλό.
4. Η έλλειψη κλίματος και πνεύματος συνεργασίας ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς και υπηρεσίες και ιδιαίτερα μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος και Δασικής Υπηρεσίας.
5. Η καταφανής πριμοδότηση της καταστολής σε σχέση με την πρόληψη τόσο σε επίπεδο στρατηγικής όσο και σε επίπεδο χρηματοδότησης.
6. Η εξαφάνιση της πρόληψης μέσω της υποχρηματοδότησης των έργων που την αφορούν και την αποδόμηση της κάθετης οργάνωσης της Δασικής Υπηρεσίας η οποία θα υποστήριζε τον συντονισμό του έργου της πρόληψης των πυρκαγιών σε εθνικό επίπεδο.
7. Οι πολιτικές παρεμβάσεις που δεν συνδυάζονται με επιστημονική τεκμηρίωση των αντίστοιχων επιλογών (όπως η μεταφορά της δασοπυρόσβεσης με το ν.2612/1998).
8. Η έλλειψη επαγγελματικής και πιστοποιημένης εκπαίδευσης του προσωπικού για την κάλυψη επιχειρησιακών ρόλων διοίκησης των επιχειρήσεων δασοπυρόσβεσης.
9. Το χαμηλό επίπεδο συντονισμού για την αντιπυρική προστασία των δασών και ειδικότερα στη φάση της καταστολής.
10. Η διαχρονική αύξηση (τελευταίες δεκαετίες) της συνέχειας και του φορτίου της δασικής καύσιμης ύλης σαν συνέπεια της εγκατάλειψης και της υποχρηματοδότησης της διαχείρισης των δασών.
11. Η υπερβολική εξάρτηση του συστήματος δασοπυρόσβεσης από τα εναέρια μέσα.
12. Η μεταφορά πρακτικών πυρόσβεσης αστικών πυρκαγιών στις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου.
13. Η στρεβλή αντίληψη της υπερβολικής είτε προστασίας είτε καταστολής στη διαχείριση του προβλήματος που οδηγεί στο παράδοξο των μεγάλων πυρκαγιών.
14. Το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που αντιλαμβάνεται τον δασικό χώρο ως γεωτεμάχιο και όχι ως παραγωγικό πόρο.
15. Η έλλειψη αντίληψης του κινδύνου πυρκαγιάς στη ζώνη μείξης δασών-οικισμών και κυρίως
16. Ο αποκλεισμός της επιστημονικής γνώσης, της καινοτομίας και της τεχνολογίας από την επιχειρησιακή πράξη της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
Απαιτείται νέος φορέας και επανεργοποίηση της Δασικής Υπηρεσίας
Σύμφωνα με την έκθεση, κεντρικό στοιχείο για το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης δασικών πυρκαγιών είναι η δημιουργία ενός κεντρικού Οργανισμού (ή Φορέα) ο οποίος θα έχει αυτό το έργο ως βασικό του αντικείμενο. Ο Φορέας αυτός θα παρακολουθεί, θα επιβλέπει και συντονίζει τη δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων σε θέματα διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
Ο μηχανισμός αυτός, με το προσωρινό ακρωνύμιο “Οργανισμός ΔΙαχείρισης ΠΥρκαγιών δασών και υπαίθρου – ΟΔΙΠΥ“, περιγράφεται στη συνέχεια με έμφαση στα χαρακτηριστικά, τη δομή, και τις αρμοδιότητές του. Η νομική μορφή του Οργανισμού και η πιθανή υπαγωγή του στην εποπτεία του Κοινοβουλίου, του Πρωθυπουργικού Γραφείου ή ενός επιτελικού υπουργείου (π.χ. Υπουργείο Εσωτερικών ή Επικρατείας) θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω συζήτησης ώστε να ληφθούν υπ’ όψιν όλες εκείνες οι παράμετροι και τα θεσμικά/νομικά εχέγγυα που θα του εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή αυτονομία, λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα του.
Ειδικότερα, ο ΟΔΙΠΥ θα πρέπει να εργαστεί ώστε να διασφαλιστούν, μεταξύ άλλων:
* Δημιουργία του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου που θα περιλάβει τον ενιαίο και κοινό σχεδιασμό μέτρων και δράσεων διαχείρισης των πυρκαγιών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης με τη συμμετοχή και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων.
* Αναθεώρηση της διάρκειας και της έναρξης-λήξης αντιπυρικής περιόδου σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα και τις προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή.
* Δημιουργία ενός επιστημονικά τεκμηριωμένου εθνικού συστήματος εκτίμησης κινδύνου δασικών πυρκαγιών.
* Εξισορρόπηση της σχέσης και εξορθολογισμός των δαπανών μεταξύ πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών.
* Αξιοποίηση της χρήσης όλων των πόρων βάσει κεντρικού σχεδιασμού και με έμφαση στη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας του συστήματος της δασοπυρόσβεσης.
* Διενέργεια κοινών ετήσιων και περιοδικών ασκήσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για εξοικείωση των συμμετεχόντων όσον αφορά ρόλους και διαδικασίες (ειδικότερα με τους κανόνες εμπλοκής), για εκπαιδευτικούς σκοπούς (στο πλαίσιο πιστοποιημένης εκπαίδευσης) και για αξιολόγηση της ετοιμότητας των εμπλεκόμενων φορέων.
* Σε συνεργασία με την ΓΓΠΠ (ΕΥΔΕΑ), ανάπτυξη ενοποιημένου και κοινού συστήματος διοίκησης περιστατικών καταστολής των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου (NIMS/ICS) βασισμένο στις αρχές της επιχειρησιακής συνεργασίας, τη διάθεση και την αξιοποίηση των πόρων και των δυνατοτήτων (υπηρεσιών) όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
* Ανάπτυξη κεντρικού συστήματος αναφοράς ημερήσιας ετοιμότητας (αντιπυρική περίοδος) των εμπλεκόμενων φορέων σε θέματα αντιπυρικής προστασίας και συστήματος καταγραφής και χαρτογράφησης χρηματοδοτούμενων έργων πρόληψης (π.χ. ΟΤΑ).
* Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού με σκοπό την καλλιέργεια της αντίληψης ασφάλειας (από τις πυρκαγιές) και την ενίσχυση της εθελοντικής συμμετοχής των πολιτών στον κύκλο διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
Επίσης όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες,«η εμπλοκή της Δασικής Υπηρεσίας (ΔΥ), δηλαδή του βασικού φορέα διαχείρισης του δασικού πλούτου της χώρας και προστασίας του αγροδασικού χώρου γενικότερα, είναι απολύτως απαραίτητη για μια ορθολογική διαχείριση του προβλήματος των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου. Η αποδιοργάνωσή της υπηρεσίας αυτής και ο ουσιαστικός αποκλεισμός της κατά την τελευταία εικοσαετία από τη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου είχε σαφώς αρνητικά αποτελέσματα από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη. Αποτελεί λοιπόν κεντρική πρόταση της αναμόρφωσης του συστήματος η ορθολογική αναδιοργάνωση και ενίσχυση της ΔΥ, και η ενεργή συμμετοχή της σε ρόλο που θα καλύπτει τα σημαντικά κενά και τις αδυναμίες του σημερινού συστήματος».
Βούτσης: Επείγει να ληφθούν νομοθετικές πρωτοβουλίες
Παραλαμβάνοντας το Πόρισμα της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Αιτίων των Πυρκαγιών στην Ελλάδα, ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης τόνισε: «Μετά την πολύ μεγάλη τραγωδία που συνέβη στη χώρα μας το καλοκαίρι στο Μάτι με τις φονικές πυρκαγιές, καθίσταται ακόμα πιο επείγον να ληφθούν νομοθετικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του κρισιμότατου τομέα της Πολιτικής Προστασίας».
Χαρακτήρισε δε ως ιδιαίτερα σημαντικό «το γεγονός ότι καταθέτετε τις προτάσεις και τις απόψεις σας για ένα θέμα όπως η Πολιτική Προστασία, που δεν είναι μόνο της Ελλάδας ή της Ευρώπης, αλλά και διεθνές και σχετίζεται παράλληλα με κρίσιμα θέματα που άπτονται των επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών». Ο κ. Βούτσης προανήγγειλε ότι το Πόρισμα θα μελετηθεί από τους Προέδρους και τα μέλη των αρμόδιων κοινοβουλευτικών Επιτροπών και στη συνέχεια τα μέλη της Ανεξάρτητης Επιτροπής θα προσκληθούν σε ακροάσεις με τη συμμετοχή και άλλων αρμόδιων φορέων, έτσι ώστε να διαμορφωθεί κοινή αντίληψη για τη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για την Πολιτική Προστασία.
Επικεφαλής Επιτροπής: Η ελληνική Πολιτεία πρέπει να αναλάβει επειγόντως δράσεις
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Αιτίων των Πυρκαγιών στην Ελλάδα, Professor Dr. Johann Georg Goldammer, τόνισε: «Το πόρισμα αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός πολύ εντατικού διαλόγου που διήρκεσε τέσσερις μήνες και στον οποίο συμμετείχαν Έλληνες επιστήμονες, ειδικοί, επαγγελματίες και εμπειρογνώμονες όλων των κλάδων. Συμμετείχαν επίσης όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες σε επίπεδο ελληνικής κυβέρνησης και πραγματοποιήθηκε ένα στρογγυλό τραπέζι, σε εθνικό επίπεδο, τον Δεκέμβριο του 2018, στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι αρμόδιοι παράγοντες». Όπως υπογράμμισε, στο Πόρισμα περιλαμβάνονται οι προτάσεις της Επιτροπής για τις επείγουσες δράσεις που πρέπει να αναλάβει η ελληνική πολιτεία προκειμένου να ενισχύσει τον ευαίσθητο τομέα της Πολιτικής Προστασίας.
Τον επικεφαλής της Επιτροπής, Professor Dr. Johann Georg Goldammer, συνόδευαν τα μέλη της, Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, Αναπληρωτής Ερευνητής στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό “ΔΗΜΗΤΡΑ”, Δρ. Γεώργιος Μαλλίνης, Επίκουρος Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, κ. Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, Τακτικός Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Δρ. Ιωάννης Μητσόπουλος, Δασολόγος-Ειδικός Δασικών Πυρκαγιών στη Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Κατεβάστε την πλήρη έκθεση εδώ:
Δείτε την παλαιότερη συνέντευξη του Γαβριήλ Ξανθόπουλου και το ρεπορτάζ του zougla.gr για το ζήτημα:
Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης
