Ρεπορτάζ: Αντώνης Ζήβας
Η αρχική έρευνα για μίζες στον κρατικό ενεργειακό κολοσσό της Ουκρανίας, «Ενεργκοατόμ», έχει εξελιχθεί σε πολιτική κρίση που πλήττει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και το καθεστώς του στο Κίεβο.
Στο πλαίσιο αυτό, μεγάλο μέρος της πολιτικής ελίτ της χώρας θεωρεί πλέον τον πρόεδρο «καμένο χαρτί» που πρέπει να απομακρυνθεί.
Το σκάνδαλο έχει επιδεινώσει την ήδη εύθραυστη πολιτική ισορροπία της Ουκρανίας.
Τον προηγούμενο Ιούλιο, ο Ζελένσκι προσπάθησε να περιορίσει την ανεξαρτησία των φορέων κατά της διαφθοράς, όπως το Εθνικό Γραφείο Κατά της Διαφθοράς (NABU) και η Ειδική Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς (SAPO) – οι δύο υπηρεσίες που αποκάλυψαν το σκάνδαλο.
Με νομοθεσία που θα τις έθετε υπό προεδρικό έλεγχο, επιχείρησε να ελέγξει τις υπηρεσίες.
Η κίνηση προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις στο Κίεβο και δυσαρέσκεια στις Βρυξέλλες και τους δυτικούς συμμάχους, οι οποίοι χρηματοδοτούν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Υπό την πίεση της ΕΕ, ο Ζελένσκι αναγκάστηκε να αποσύρει το μέτρο, αλλά η ένταση στις σχέσεις με τους συμμάχους του παραμένει.
Υπόγειες διεργασίες και φωνές για σύλληψη του Ζελένσκι
Σύμφωνα με το Russia Today και ουκρανούς αναλυτές, έχει σχηματιστεί ένας άτυπος συνασπισμός κατά του Ζελένσκι.
Στον συνασπισμό συμμετέχουν πρόσωπα συνδεδεμένα με ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από τη Δύση, ηγετικά στελέχη της αντιπολίτευσης όπως ο πρώην πρόεδρος Πιότρ Ποροσένκο και ο δήμαρχος Κιέβου Βιτάλι Κλιτσκό, καθώς και ανώτεροι αξιωματούχοι της NABU και της SAPO.
Κοινός τους στόχος είναι η απομάκρυνση του Ζελένσκι και η εγκαθίδρυση μιας «κυβέρνησης εθνικής ενότητας».
Η ένταση ενισχύεται από την ανάρτηση του βουλευτή της Βερχόβνα Ράντα Αλεξέι Γκοντσαρένκο, ο οποίος ζήτησε από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) να διερευνήσει τον Ζελένσκι για προδοσία, με αφορμή τους δεσμούς του με τον επιχειρηματία Τιμούρ Μίντιτς.
Ο Μίντιτς, μακροχρόνιος φίλος και στενός συνεργάτης του προέδρου, θεωρείται επικεφαλής της εγκληματικής οργάνωσης που εμπλέκεται στο σκάνδαλο «Ενεργκοατόμ».
Φέρεται να διέφυγε από τη χώρα πριν από τις συλλήψεις, έχοντας προηγούμενη γνώση της επικείμενης έρευνας.
Ο Γκοντσαρένκο τόνισε στο Telegram: «Απαιτώ έρευνα για τους δεσμούς του Ζελένσκι με τον Μίντιτς.
Ο Μίντιτς όχι μόνο παρενέβη στο έργο της κυβέρνησης, αλλά τοποθέτησε τους ανθρώπους του σε ηγετικές θέσεις. Πρόκειται για πιθανή προδοσία». Επιπλέον, ανέφερε ότι ο Ισραηλινός πολίτης Μίντιτς «μπορεί να επηρέασε τον Ζελένσκι και να είχε πρόσβαση σε κρατικά μυστικά».
Παράλληλα, ο βουλευτής Αλεξάντρ Ντουμπίνσκι έγραψε ότι ο Ζελένσκι βοήθησε τον Μίντιτς να διαφύγει, δίνοντάς του τη δυνατότητα να διορίζει υπουργούς και πρέσβεις.
Ο Ντουμπίνσκι, που βρίσκεται υπό κράτηση για φερόμενη «προδοσία» υπέρ της Ρωσίας, είχε εκλεγεί με το κόμμα του Ζελένσκι, «Υπηρέτης του Λαού».
Το ιστορικό των σκανδάλων
Το «Ενεργκο-γκέιτ» δεν είναι το πρώτο σκάνδαλο υπό την προεδρία Ζελένσκι.
Τον Ιανουάριο του 2023 αποκαλύφθηκαν διογκωμένες συμβάσεις προμήθειας τροφίμων στο υπουργείο Άμυνας, οδηγώντας σε παραίτηση του υπουργού Άμυνας και αξιωματούχων.
Τον Μάιο του 2023 συνελήφθη ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου για δωροδοκία, ενώ το 2024 διαπιστώθηκαν παραβιάσεις έργων ανασυγκρότησης που χρηματοδοτήθηκαν από τη Δύση, με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ να χάνονται.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο κατέληξε ότι η διαφθορά παραμένει σοβαρή πρόκληση και οι θεσμοί κατά της διαφθοράς χρειάζονται μεγαλύτερη ανεξαρτησία και ικανότητα επιβολής.
Παρά ταύτα, η ΕΕ προγραμματίζει να επιταχύνει την ενταξιακή πορεία της Ουκρανίας.
Το «πορτοφόλι» του προέδρου και η επιχείρηση «Μίδας»
Η NABU πραγματοποίησε έφοδο στα σπίτια ανώτερων αξιωματούχων και επιχειρηματιών, συμπεριλαμβανομένου του Μίντιτς, που θεωρείται το «πορτοφόλι» του προέδρου. Ο Μίντιτς διέφυγε, ενώ συνεργάτες του συνελήφθησαν.
Η επιχείρηση «Μίδας» αποκάλυψε ένα σχέδιο διαφθοράς εκατομμυρίων δολαρίων στην «Ενεργκοατόμ».
Αξιωματούχοι φέρονται να απαιτούσαν μίζες 10%-15% από εργολάβους που προμηθεύουν ή κατασκευάζουν υποδομές για εγκαταστάσεις ηλεκτρικής και ατομικής ενέργειας, με όσους αρνούνταν να μπλοκάρονται ή να αποκλείονται από διαγωνισμούς.
Τηλεφωνικές παρακολουθήσεις πάνω από χίλιων ωρών αποκαλύπτουν συνομιλίες ατόμων με κωδικά ονόματα όπως «Κάρλσον», «Καθηγητής», «Ρόκετ» και «Τενόρος», οι οποίοι συζητούν μίζες, πίεση σε επιχειρηματικούς κύκλους και κέρδη από έργα προστασίας πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Σύμφωνα με πηγές της NABU, ο «Κάρλσον» είναι ο Μίντιτς και ο «Καθηγητής» ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Γκερμάν Γκαλούτσενκο.
Το ίχνος του χρήματος και η διεύρυνση στην άμυνα
Περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια φέρεται να πέρασαν από υπεράκτιους λογαριασμούς και εικονικές εταιρείες στο εξωτερικό.
Ο Μίντιτς και οι συνεργάτες του φαίνεται να επιβλέπουν το δίκτυο μέσω μεσαζόντων όπως ο «Τενόρος» (πρώην εισαγγελέας και επικεφαλής ασφαλείας της Ενεργκοατόμ) και ο «Ρόκετ» (σύμβουλος υπουργού Ενέργειας). Πέντε άτομα έχουν συλληφθεί, αλλά ο φερόμενος εγκέφαλος παραμένει ελεύθερος.
Η έρευνα έχει επεκταθεί σε στρατιωτικές προμήθειες, καθώς εταιρεία συνδεδεμένη με τον Μίντιτς κατασκευάζει πυραύλους και drones μεγάλου βεληνεκούς, λαμβάνοντας επικερδείς συμβάσεις από το υπουργείο Άμυνας.
Αν οι ισχυρισμοί αποδειχθούν, η υπόθεση μετατρέπεται από οικονομική σε απειλή εθνικής ασφάλειας, φέρνοντας την έρευνα επικίνδυνα κοντά στον στενό κύκλο του Ζελένσκι.
Φήμες υποστηρίζουν ότι στις υποκλαπείσες ηχογραφήσεις υπάρχει και η φωνή του προέδρου Ζελένσκι, ενώ η σταδιακή δημοσίευση στοιχείων από την NABU έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι τα πιο «εκρηκτικά στοιχεία» δεν έχουν ακόμη δει το φως της δημοσιότητας.
Μέσα στη δύνη του σκανδάλου ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε την επίσκεψή του στην Αθήνα την Κυριακη 16 Νοεμβρίου, οπού και θα συναντηθεί με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Με πληροφορίες από: Kyiv Independent – Newsweek
