Tου Κώστα Μπετινάκη
Καθώς οι τζιχαντιστές του ISIL (Ισλαμικού Χαλιφάτου στο Ιράκ και το Λεβάντε) συνεχίζουν την προέλασή τους προς τη Βαγδάτη, το τοπίο που έχει δημιουργηθεί είναι θολό, η κατάσταση παραμένει τεταμένη ώστε να μην είναι δυνατόν να αποκλειστεί οτιδήποτε.
Είναι δύσκολο κάποιος να κάνει οποιαδήποτε πρόβλεψη για το άμεσο μέλλον. Μια και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα περιγράφοντας τις βασικές κατευθύνσεις της αμερικανικής απάντησης στην πρόκληση, είπε ότι δεν πρόκειται να υπάρξει άμεση επέμβαση χερσαίων δυνάμεων «παρά μόνον, εφόσον χρειαστεί, περιορισμένης κλίμακας αεροπορικές επιθέσεις».
Όλα τούτα, αφήνουν να εννοηθεί πως δείχνουν οι ΗΠΑ δεν παίζουν τον ίδιο ρόλο που έπαιζαν κάποτε στην Εγγύς Ανατολή και έχουν αλλάξει στάση, μετά το αντίθετο από όσα είχαν υποσχεθεί (δημοκρατία τιμωρία των τρομοκρατών και μπλα μπλα μπλα) όταν ετοιμάζονταν οι εισβολές σε Ιράκ και Αφγανιστάν. (Να μην ξεχνάμε και το φιάσκο της Σομαλίας).
Έτσι, για τα μάτια του κόσμου, οι ΗΠΑ στέλνουν στον Περσικό Κόλπο το αεροπλανοφόρο USS George H.W. Bush το οποίο συνοδεύεται από άλλα δύο πολεμικά πλοία, το καταδρομικό USS Philippine Sea και το αντιτορπιλικό USS Truxtun, που είναι εξοπλισμένα με εκτοξευτήρες πυραύλων.
Την Παρασκευή ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι θα αποφάσιζε μέσα στις επόμενες ημέρες ποια τακτική πρέπει να ακολουθηθεί απέναντι στην προέλαση των τζιχαντιστών.
Όπως υποστηρίζουν όμως και διεθνείς αναλυτές, ουσιαστικά οι Αμερικανοί είναι αμήχανοι». Εκτός αν είναι ικανοποιημένοι.
Τα λάθη του παρελθόντος
Η έκδηλη αμηχανία και η διστακτικότητα της Ουάσιγκτον οφείλεται περισσότερο στο ότι δεν είχαν συγκεκριμένο σχέδιο για την επόμενη μέρα της αποχώρησής τους από το Ιράκ. Εκτός αν επαναπαύθηκαν στο ότι κατόρθωσαν με την εισβολή και την κατοχή στο Ιράκ και την υποστήριξή τους στον Σιίτη αλ Μαλίκι, να φουντώσουν έναν ισλαμικό πόλεμο των καταπιεζόμενων πλέον Σουνιτών εναντίον Σιιτών και την έμμεση ανεξαρτητοποίηση των κουρδικών περιοχών.
Τα σχέδια των ισλαμιστών
Κι όμως δύσκολα θα βρεθεί φιλοαμερικανός αναλυτής να αναγνωρίσει τα λάθη της αμερικανικής πολιτικής, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, όταν δεν εκτιμήθηκαν ορθά οι μακροπρόθεσμες συνέπειες συγκεκριμένων χειρισμών και επιλογών.
«Αναφερόμαστε για ένα τόξο το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο της Εγγύς Ανατολής, εν μέρει τη βόρεια Αφρική, την κεντρική Αφρική όπου δραστηριοποιούνται επίσης οι Ισλαμιστές, μέχρι το Αφγανιστάν. Τις τελευταίες ημέρες διαβάσαμε και τις ειδήσεις από το Πακιστάν, όπου επίσης διογκώνονται τα προβλήματα (με τια αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές μη επανδρωμένων μαχητικών). Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι δεν υπάρχουν πια σύνορα. Τα παραδοσιακά σύνορα μεταξύ κρατών καταργούνται από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και του Λεβάντε. Το όνομά τους τα λέει όλα. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν ένα ισλαμικό κράτος, να επαναφέρουν ενδεχομένως το παλιό χαλιφάτο στο χώρο της (μεγάλης) Συρίας και του Ιράκ. Και για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις: με αυτό οι ίδιοι εννοούν και τον Λίβανο, την Ιορδανία, τη Συρία και την Παλαιστίνη. Έχουμε λοιπόν δρόμο μπροστά μας». Αυτά επισήμανε ο γερμανός πολιτικός επιστήμονας Κρίστιαν Χάκε σε συνέντευξή του παραχώρησε στη Γερμανική Ραδιοφωνία.
Όπως επισημαίνεται κι από το BBC, ενδιαφέρον προκαλεί μια εξ ανάγκης προσέγγιση που επιχειρείται μεταξύ ΗΠΑ και (μετριοπαθούς ισλαμικού) Ιράνλόγω ακριβώς των κινδύνων που έχουν δημιουργήσει οι εξτρεμιστές του ISIL στο Ιράκ.
Έτσι έχουμε τις ΗΠΑ να σκέφτονται ακόμη και απ΄ευθείας συνομιλίες με την Τεχεράνη για να αντιμετωπισθούν «προβλήματα ασφάλειας του Ιράκ», όπως δήλωναν αμερικανοί αξιωματούχοι στο BBC.
Οι συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν για την κατάσταση στο Ιράκ, αναμένεται να γίνουν στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων στη Βιέννη για το θέμα των πυρηνικών του Ιράν.
Βέβαια οι αμερικανοί θέλουν να ξεχνούν πως οι εξτρεμιστές σουνίτες του ISIL (παρακλάδι της αλ-Κάιντα) περιλαμβάνονταν στις ομάδες τις οποίες στήριζαν όσο πολεμούσαν στον εμφύλιο της Συρίας το καθεστώς του προέδρου Άσαντ.
Υπάρχουν πληροφορίες ότι χιλιάδες Σιίτες εθελοντές σχηματίζουν πολιτοφυλακή για να πολεμήσουν στο πλευρό των κυβερνητικών δυνάμεων του Ιράκ, που ως τώρα εγκαταλείπουν τρεπόμενες σε φυγή από τους τζιχαντιστές.
Μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν, οι Αμερικανοί διέλυσαν τον στρατό του Ιράκ, τον οποίο θεωρούσαν στήριγμα του καθεστώτος. Ο ιρακινός στρατός της εποχής είχε πολεμικές εμπειρίες από εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις. Όταν διαλύθηκε, έμπειροι και «μπαρουτοκαπνισμένοι» αξιωματικοί έμειναν από τη μια μέρα στην άλλη άνεργοι. Πολλοί από αυτούς πέρασαν στην παρανομία. Σήμερα επανεμφανίζονται στις τάξεις των στρατευμάτων των τζιχαντιστών και του Ισλαμικού Χαλιφάτουστο Ιράκ και το Λεβάντε.
Ο νέος ιρακινός στρατός που δημιούργησαν οι Αμερικανοί δαπανώντας πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την απειλή των τζιχαντιστών. Περίπου 270 χιλιάδες άνδρες διαθέτουν οι ιρακινές ένοπλες δυνάμεις. Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν 550 χιλιάδες αστυνομικοί και άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας. «Ο στρατός, τον οποίο εκπαίδευσαν και εξόπλισαν οι Αμερικανοί δαπανώντας 25 δισεκατομμύρια δολάρια, στην πραγματικότητα συγκροτήθηκε στη βάση πελατειακών σχέσεων και όχι πραγματικών ικανοτήτων».
Σε μια χώρα θρησκευτικά και εθνοτικά διχασμένη, η ισλαμική ISIL έχει καταφέρει να θεωρείται προστάτης της σουνιτικής μειονότητας.
Από την άλλη ο σιίτης πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι ουδέποτε προσπάθησε σοβαρά να οικοδομήσει ένα κράτος στη βάση των εθνοτικών και θρησκευτικών συναινέσεων. Χρησιμοποίησε τους μηχανισμούς ασφαλείας για να εδραιώσει τη δική του εξουσία και να προωθήσει του ευνοούμενούς του Σιτίτες. Στα πρότυπα ακριβώς του Σαντάμ. Μόνο που εκείνος προωθούσε τους Σουνίτες.
Οι Κούρδοι
Ο τρίτος παράγοντας του προβλήματος είναι οι Κούρδοι, που ήδη έχουν αποκτήσει ένα ημιανεξάρτητο καθεστώς από τη Βαγδάτη –ελέω αμερικανών. Οι Κούρδοι του Ιράκ, βρίσκονται ένα βήμα πριν την πλήρη ανεξαρτησία, λόγω ακριβώς του προβλήματος που αναμένεται να δημιουργηθεί –σε παρόμοια περίπτωση- με τους Κούρδους της Τουρκίας.
Οι Κούρδοι του Ιράκ, εκμεταλλεύτηκαν το χάος που έχει δημιουργηθεί από την προέλαση του ICIL, έσπευσαν να συμπληρώσουν το κενό, μόλις εγκαταλείφθηκε από τα κυβερνητικά στρατεύματα, ανέλαβαν τον πλήρη έλεγχο στην πλούσια σε πετρέλαια περιοχή του Κιρκούκ, που αποτελούσε μακρινό όνειρό τους.
Η κατάληψη του Κιρκούκ από τους Πεσμεργκά (τουες Κούρδους πολιτοφύλακες) χαιρετίστηκε από τα κουρδικά Μέσα ως «ιστορική επανένωση των κουρδικών περιοχών».
Ο πληθυσμός του Κιρκούκ είναι μικτός και αποτελείται από Κούρδους, άραβες και Τουρκμάνους, αποτελούσε ανέκαθεν αγκάθι στην ιρακινή πολιτική σκηνή με τους Κούρδους να έχουν όνειρο τον έλεγχό του.
Στο μετα-Σαντάμ ιρακινό σύνταγμα προβλέπεται πως το καθεστώς της περιοχής (αν τελικά περάσει στην αυτόνομη περιοχή των Κούρδων) θα καθοριστεί «εν καιρώ» με δημοψήφισμα.
*Με πληροφορίες από την Deutsche Welle και το BBC
